Τα 14 SOS για εργοδότες, εργαζόµενους - Οδηγός για το νέο τοπίο στην αγορά

Μεικτό σύστηµα εφαρµόζεται τον Μάιο για τους εργαζόµενους των επιχειρήσεων που επαναλειτουργούν µετά το προσωρινό «λουκέτο» ή συνεχίζουν πληττόµενες βάσει ΚΑΔ, καθώς η οικονοµία βγαίνει σταδιακά από τον αναπνευστήρα της κρατικής χρηµατοδότησης. Ενα τµήµα των εργαζοµένων παραµένει σε αναστολή και θα λάβει αναλογική αποζηµίωση από το κράτος έως και 534 ευρώ.

Αλλο τµήµα των εργαζοµένων επιστρέφει σε ενεργή απασχόληση, ενώ παράλληλα µισθωτοί µπαίνουν ή θα µπαίνουν σε ευέλικτα σχήµατα εργασίας. «Σοβαρό ζήτηµα που µένει να διευκρινιστεί είναι τι θα ισχύσει σχετικά µε την απαγόρευση απολύσεων σε επιχειρήσεις των οποίων η κύρια δραστηριότητα ήταν πληττόµενη βάσει ΚΑΔ ενώ τα υποκαταστήµατα ήταν κλειστά µε κρατική εντολή.

Η άποψή µου είναι ότι η απαγόρευση απολύσεων θα πρέπει να εφαρµοστεί ενιαία για όλο το προσωπικό ως ευνοϊκότερη προστατευτική διάταξη, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόµενο να δηµιουργηθούν ζώνες εργαζοµένων περιορισµένης προστασίας» παρατηρεί ο δικηγόρος - εργατολόγος Γιάννης Καρούζος.

Η «Ηµερησία» επιχειρεί µε τη συνδροµή του κ. Καρούζου να αποκρυπτογραφήσει τις βασικές παραµέτρους του νέου τοπίου που διαµορφώνεται και θα χαρακτηρίσει ολόκληρο τον µήνα Μάιο.

1. Ποιες επιχειρήσεις µπορούν να παρατείνουν την αναστολή των συµβάσεων εργασίας; Χρήση του µέτρου µπορούν να κάνουν επιχειρήσεις που επαναλειτουργούν µετά το προσωρινό αναγκαστικό «λουκέτο» του Μαρτίου (ουσιαστικά µεταπηδούν από το καθεστώς των κλειστών στο καθεστώς των πληττόµενων) αλλά και επιχειρήσεις που υπολειτουργούσαν βάσει ΚΑ∆ στην πρώτη φάση της πανδηµίας.
2. Μπορούν τώρα να µπουν σε καθεστώς αναστολής σύµβασης εργαζόµενοι που δεν είχαν µπει τον Μάρτιο και τον Απρίλιο; Οχι. Επιτρέπεται µόνο η παράταση για όσους είχαν τεθεί σε αναστολή στην πρώτη φάση της απόλυτης καραντίνας. Η τελευταία ηµεροµηνία για τη δήλωση αναστολών από τους εργοδότες ήταν η ∆ευτέρα του Πάσχα, 20 Απριλίου. Οσοι δεν µπήκαν έως τότε δεν µπορούν να µπουν τώρα.
3. Οι εργοδότες µπορούν να παρατείνουν όλες τις αναστολές; Οχι. Επιβάλλεται πλαφόν 60%. ∆ηλαδή οι επιχειρήσεις που επαναλειτουργούν είναι υποχρεωµένες να επαναφέρουν σε ενεργή απασχόληση κατ’ ελάχιστον το 40% των εργαζοµένων που ήταν σε αναστολή. Ιδια ρήτρα ισχύει και για τους πληττόµενους βάσει ΚΑ∆, καθώς µπορούν να παρατείνουν τις αναστολές για έως και το 60% όσων τελούν ήδη σε αναστολή. Για παράδειγµα: Κατάστηµα οπτικών ειδών µε 5 εργαζόµενους σε αναστολή. Μπορεί να διατηρήσει τους τρεις εργαζόµενους σε αναστολή και να επαναφέρει σε ενεργή απασχόληση τους άλλους δύο. Από 1η Ιουνίου ξεπαγώνουν όλες οι συµβάσεις.
4. Η παράταση της αναστολής διαρκεί 45 ηµέρες; Οχι. Η παράταση διαρκεί 30 ηµέρες και πάντως όχι πέραν της 31ης Μαΐου. Το ηµερολογιακό αυτό όριο που καθορίζει την ολοκλήρωση της παράτασης, ανεξάρτητα αν έχουν συµπληρωθεί 30 ηµέρες, διαµορφώνει διαφορετικές ταχύτητες εργαζοµένων. Ενας µισθωτός µπορεί να µπει στην παράταση για 30 ηµέρες, για 25, για 20, για 15 κ.ο.κ.  
   Συνεπώς:
   ■ Αποκλείονται από τις παρατάσεις οι εργαζόµενοι που τέθηκαν σε αναστολή από 17 Απριλίου έως και 20 Απριλίου (το 45ήµερο εκπνέει µετά τις 31 Μαΐου).
   ■ Περιορίζεται η πρόσβαση για µισθωτούς που τέθηκαν σε αναστολή µετά τις 10/4. Για παράδειγµα, το 45ήµερο εκπνέει στις 24 Μαΐου για όσους τέθηκαν σε αναστολή στις 10/4. Οι εν λόγω εργαζόµενοι µπορούν να µπουν στην παράταση για 7 ηµέρες. Για παράδειγµα: Επιχείρηση που παρέµεινε ανοιχτή αλλά θεωρείται πληττόµενη (εντός ΚΑ∆) και έθεσε 10 µισθωτούς σε αναστολή την 1η Απριλίου. Το 45ήµερο των αναστολών λήγει 15 Μαΐου. ∆ικαιούται να παρατείνει την αναστολή για τους 6 από τους 10 και έως 31/5. Αν η ίδια επιχείρηση είχε δηλώσει τις αναστολές στις 21 Μαρτίου (πρώτη ηµέρα εφαρµογής του µέτρου), τότε η παράταση αφορά το διάστηµα από 5 Μαΐου µέχρι 31 Μαΐου.

5. Τι συµβαίνει στην περίπτωση που η επιχείρηση παρατείνει την αναστολή για ποσοστό µεγαλύτερο του 60%; Στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης είναι υποχρεωµένος να καταβάλει ο ίδιος τις αποδοχές των εργαζοµένων που υπερβαίνουν το 60%. Για παράδειγµα: Επιχείρηση που παρέµεινε ανοιχτή αλλά θεωρείται πληττόµενη (εντός ΚΑ∆) και έθεσε 15 µισθωτούς σε αναστολή. ∆ικαιούται να παρατείνει την αναστολή για τους 9. Αν παρατείνει την αναστολή για τους 10, θα πρέπει να πληρώσει κανονικά τον µισθό του ενός από τους 10 µισθωτούς.
6. Τι πρέπει να κάνουν οι εργοδότες για να δηλώσουν την παράταση της αναστολής; Οι δηλώσεις των εργοδοτών για:
   ■ την παράταση αναστολής συµβάσεων εργασίας κατά τον Μάιο,
   ■ την οριστική ανάκληση αναστολής συµβάσεων εργασίας,
   ■ την προσαρµογή ωραρίων εργασίας µε τα ωράρια λειτουργίας των επιχειρήσεων θα υποβληθούν στο σύστηµα «Εργάνη» εκ των υστέρων, δηλαδή συγκεντρωτικά στο τέλος Μαΐου.
7. Οι εργαζόµενοι των οποίων θα παραταθεί η αναστολή των συµβάσεων τι δικαιούνται; Οι εργαζόµενοι είναι δικαιούχοι ειδικής οικονοµικής ενίσχυσης κατ’ αναλογία των ηµερών της παράτασης. Οσοι παραµείνουν σε αναστολή ολόκληρο το 30ήµερο θα δικαιούνται να λάβουν ειδική αποζηµίωση 534 ευρώ από το κράτος. Ωστόσο η παράταση δεν έχει συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα για όλους, όπως είχε το πρώτο πακέτο, γι’ αυτό και θα υπολογιστεί αναλογικά. Ειδικοί εκτιµούν πως η αποζηµίωση θα φτάνει στα 17,8 ευρώ για κάθε ηµέρα παραµονής στην παράταση. Συνεπώς όσοι µείνουν: ©10 ηµέρες σε αναστολή θα λάβουν 178€ ©15 ηµέρες σε αναστολή θα λάβουν 267€ ©20 ηµέρες σε αναστολή θα λάβουν 356€ ©25 ηµέρες σε αναστολή θα λάβουν 445€ Το πλήρες ποσό της οικονοµικής ενίσχυσης (533€) θα λάβουν:■ Εργαζόµενοι επιχειρήσεων που θα παραµείνουν κλειστές µε κρατική εντολή όλο τον Μάιο.■ Εργαζόµενοι επιχειρήσεων που ήταν κλειστές µε κρατική εντολή και ανοίγουν σταδιακά, αλλά µπαίνουν σε παράταση αναστολής έως 31 Μαΐου. Για παράδειγµα: Επιχείρηση πληττόµενη εντός ΚΑ∆ έθεσε 10 µισθωτούς σε αναστολή την 1η Απριλίου. ∆ικαιούται να παρατείνει την αναστολή για τους 6 έως 31/5. Οι εργαζόµενοι θα λάβουν για το δεύτερο 15νθήµερο του Μαΐου 267 ευρώ ειδική αποζηµίωση.

8. Οι εργαζόµενοι που µπαίνουν σε παράταση αναστολής σύµβασης τον Μάιο µπορούν να απολυθούν; Η παράταση της αναστολής έχει δύο προϋποθέσεις είτε οι µισθωτοί εργάζονται σε επιχειρήσεις που ήταν κλειστές και επαναλειτουργούν είτε σε πληττόµενες:
   ■ Απαγόρευση απολύσεων µέχρι 31η Μαΐου για το σύνολο του προσωπικού.
   ■ Για 45 ηµέρες µετά τη λήξη της παράτασης, δηλαδή έως 15 Ιουλίου, οι εργοδότες υποχρεούνται να διατηρήσουν τον ίδιο αριθµό θέσεων εργασίας και µε το ίδιο είδος σύµβασης εργασίας. 
9. Οι εργαζόµενοι που δεν µπαίνουν σε παράταση αναστολής σύµβασης τον Μάιο µπορούν να απολυθούν; Στην κατηγορία αυτή υπάρχουν δύο ταχύτητες:
   ■ Εργαζόµενοι επιχειρήσεων που ήταν κλειστές και επαναλειτουργούν προστατεύονται µόνο έµµεσα από τη ρήτρα που υπάρχει για τις παρατάσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων. Η ρήτρα υποχρεώνει τους εργοδότες να διατηρούν «τον ίδιο αριθµό θέσεων εργασίας» µετά την ολοκλήρωση του µέτρου ώστε να µην εκπέσουν από την ευνοϊκή ρύθµιση. Ζητούµενο είναι µε ποιο τρόπο θα ερµηνευτεί η εν λόγω ρύθµιση, καθώς θα µπορούσε να επιτρέπει τις απολύσεις αρκεί να αναπληρώνονται από ισάριθµες προσλήψεις ανεξαρτήτως είδους σύµβασης. ∆εν υπάρχει άλλη ρητή απαγόρευση απολύσεων για τους µισθωτούς που βγαίνουν από τις 45ήµερες αναστολές, ούτε συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα προστασίας µετά την άρση των µέτρων.
   ■ Εργαζόµενοι επιχειρήσεων που παρέµειναν ανοιχτές και τέθηκαν σε αναστολή από τον εργοδότη τους. Ισχύει ρήτρα προστασίας για 45 ηµέρες µετά το πέρας της αναστολής. Συνολικά ο εργοδότης υποχρεούται να διατηρήσει για 3 µήνες (45 ηµέρες αναστολή + 45 ηµέρες προστασία) «τους ίδιους εργαζόµενους και µε τους ίδιους όρους εργασίας κατά την 21η/3/2020». Για παράδειγµα: Εργαζόµενος που τέθηκε σε καθεστώς αναστολής την 1η Απριλίου προστατεύεται από απόλυση έως 30 Ιουνίου. Μετά το τρίµηνο ισχύει η προστασία µόνο από τη ρήτρα στις παρατάσεις ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων.
10. Μπορούν οι επιχειρήσεις να ανακαλέσουν οριστικά την αναστολή και πότε; Οι επιχειρήσεις που ήταν κλειστές και επαναλειτουργούν σταδιακά, όπως και όσες έχουν χαρακτηριστεί πληττόµενες µπορούν να ανακαλούν οριστικά, δηλαδή να καταργούν, την αναστολή των συµβάσεων εργασίας των εργαζοµένων τους µε δύο προϋποθέσεις:
    ■ Πρέπει να ανακληθεί οριστικά τουλάχιστον το 40% των συµβάσεων που τελούν σε αναστολή.
    ■ Η αναστολή πρέπει να έχει διατηρηθεί κατ’ ελάχιστον για 15 ηµέρες.
11. Οι εργαζόµενοι για τους οποίους ανακαλείται οριστικά η αναστολή της σύµβασης τι δικαιούνται; Οι εργαζόµενοι δικαιούνται οικονοµική ενίσχυση κατ’ αναλογία των ηµερών διάρκειας της αναστολής. Από τον χρόνο της οριστικής ανάκλησης της σύµβασης υπόχρεος καταβολής µισθού είναι ο εργοδότης. Αν, για παράδειγµα, η αναστολή διαρκέσει 15 ηµέρες, ο µισθωτός δικαιούται να λάβει από το κράτος 267 ευρώ.Οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν πίσω σε ενεργή απασχόληση λόγω οριστικής ανάκλησης της αναστολής της σύμβασης εργασίας τους από τον εργοδότη που επαναλειτουργεί ή πλήττεται σημαντικά (οι εργοδότες μπορούν να ανακαλούν την αναστολή τουλάχιστον για το 40% των εργαζομένων τους) μπορούν να μπαίνουν στο σχήμα της νέας εκ περιτροπής - δηλαδή να δουλεύουν κατ ελάχιστον 2 εβδομάδες το μήνα, διακεκομμένα ή συνεχόμενα, με μισό μισθό. Στο σχήμα αυτό υποχρεωτικά εντάσσεται ανά εβδομάδα τουλάχιστον το 50% του προσωπικού. Για τον υπολογισμό του απαιτούμενου 50% του προσωπικού της επιχείρησης λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των εργαζομένων των οποίων ανακλήθηκε η αναστολή των συμβάσεων εργασίας τους.
12. Μπορούν οι επιχειρήσεις να διακόψουν για λίγο την αναστολή; Ναι, επιτρέπεται η προσωρινή ανάκληση της αναστολής για έκτακτες και κατεπείγουσες ανάγκες. Για το διάστηµα της προσωρινής ανάκλησης οφείλονται από τον εργοδότη οι συµβατικές αποδοχές κατ’ αναλογία των ηµερών απασχόλησης. Οι εργοδότες υποχρεούνται να προδηλώσουν τη διακοπή στην «Εργάνη». Μετά τη λήξη της προσωρινής ανάκλησης, η αναστολή της σύµβασης συνεχίζεται µέχρι να συµπληρωθεί το πλήρες χρονικό διάστηµά της και έως 31/5.
13. Τι ισχύει µε τα ωράρια εργασίας στις επιχειρήσεις που επαναλειτουργούν; Οι εργοδότες µπορούν να προσαρµόζουν το ωράριο εργασίας των εργαζοµένων τους στο ωράριο λειτουργίας των επιχειρήσεών τους, ανάλογα µε την έναρξη και λήξη της λειτουργίας. Μόνη προϋπόθεση είναι να µη µεταβάλλεται το είδος της σύµβασης εργασίας, δεν επιτρέπεται δηλαδή η µετατροπή από πλήρη σε µερική απασχόληση. Συνδυαστικά µε το γεγονός ότι µια επιχείρηση θα µπορεί να παρατείνει µέρος των αναστολών εργαζοµένων της, προβλέπεται επιµήκυνση του χρόνου εργασίας για τους υπόλοιπους σε καθηµερινή βάση και «γκρίζες ζώνες» υπέρβασης του νόµιµου ωραρίου απασχόλησης.
14. Ποιοι εργοδότες µπορούν να εφαρµόσουν το νέο σύστηµα εκ περιτροπής (προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας); Χρήση του µέτρου µπορούν να κάνουν επιχειρήσεις που πλήττονται και για όσο χρόνο πλήττονται υπαγόµενες στους ΚΑ∆, µέχρι και τον Σεπτέµβριο. Το µέτρο προβλέπει εργασία δύο εβδοµάδες τον µήνα, συνεχόµενα ή διακεκοµµένα, και µισό µισθό (αρκεί να εντάσσεται τουλάχιστον το 50% του προσωπικού). Στην πρώτη φάση της πανδηµίας είχε ξεκαθαριστεί πως το µέτρο µπορεί να εφαρµοστεί συνδυαστικά µε την αναστολή των συµβάσεων. ∆ηλαδή ο εργοδότης που ανέστειλε τις συµβάσεις εργασίας µέρους των εργαζοµένων του µπορούσε για το υπόλοιπο τµήµα του προσωπικού να κάνει χρήση του νέου σχήµατος οργάνωσης της εργασίας. Στην δεύτερη φάση ο εργοδότης μπορεί να βάζει στο νέο σχήμα της εκ περιτροπής όσους επιστρέφουν πίσω σε ενεργή απασχόληση μετά το τέλος της αναστολής των συμβάσεων εργασίας.