Καλοκαιρινή άδεια: Πώς θα κάνουμε διακοπές - Τι ισχύει με την «ειδικού σκοπού»

Χρήση της καλοκαιρινής άδειας που τους έχει απομείνει μπορούν να κάνουν κανονικά και κατά παρέκκλιση των υφιστάμενων διατάξεων οι εργαζόμενοι γονείς, ακόμη κι αν κι αν δεν υπολείπονται δηλαδή 12 εργάσιμες για όσους απασχολούνται 6ήμερο και 10 εργάσιμες για όσους απασχολούνται 5ήμερο. Αυτό διευκρινίζει πρόσφατη εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας που προσεγγίζει τον... γρίφο της καλοκαιρινής άδειας για τους μισθωτούς γονείς, ιδιαίτερα για όσους έχουν κάνει παρατεταμένη χρήση της άδειας ειδικού σκοπού και γι αυτό έχουν σπαταλήσει σημαντικό τμήμα της θερινής τους άδειας αναχυψής. Το πρόβλημα προέκυψε για δυο λόγους: 

1. Σύμφωνα με τις πάγιες διατάξεις, η άδεια αναψυχής μπορεί να κατατμηθεί με απόφαση του εργαζόμενου σε περισσότερες των δύο περιόδων εντός του έτους, ωστόσο η μία από αυτές τις περιόδους πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 12 εργάσιμες επί 6ημέρου και 10 εργάσιμες ημέρες, επί 5ημέρου. 
2. Η άδεια ειδικού σκοπού εφαρμόστηκε από τις 11 Μαρτίου σε κυκλικώς επαναλαμβανόμενα 4ήμερα, με χρήση 1 ημέρας κανονικής άδειας του εργαζόμενου για κάθε 3 ημέρες άδειας ειδικού σκοπού. Δεδομένου ότι η άδεια ειδικού σκοπού μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις 11 Μαρτίου, πολλοί εργαζόμενοι γονείς – ιδιαιτέρως παιδιών Δημοτικού – έχουν χρησιμοποιήσει έως και 14 μέρες από την κανονική τους άδεια.

Στο πλαίσιο αυτό η εγκύκλιος αναφέρεται στην κατάτμηση της άδειας και στο πως οι εργαζόμενοι γονείς που έχουν κάνει χρήση σημαντικού μέρους της κανονικής τους άδειας στο πλαίσιο της άδειας ειδικού σκοπού, μπορούν να λάβουν θερινή άδεια. Όπως διευκρινίζεται, οι διατάξεις περί ετήσιας κανονικής άδειας και κατάτμησης αυτής, εξακολουθούν να ισχύουν στο ακέραιο και στις παρούσες έκτακτες και προσωρινές συνθήκες, ενώ ιδιαίτερα για τους εργαζόμενους γονείς που έχουν κάνει χρήση άδειας ειδικού σκοπού (και συνεπώς εμπίπτουν στην κατηγορία εκείνη των εργαζομένων που έχουν προβεί σε κατάτμηση του χρόνου αδείας τους σε περισσότερες των δύο περιόδων), και θέλουν να κάνουν χρήση ετήσιας κανονικής άδειας, μπορούν να το κάνουν εφόσον πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις λήψης ετήσιας κανονικής άδειας και τηρούν τη νομίμως προβλεπόμενη διαδικασία. Ευνόητο είναι – καταλήγει η εγκύκλιος – ότι και στην περίπτωση αυτή, η μία εκ των περιόδων κατάτμησης πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 12 εργάσιμες επί 6ημέρου και 10 εργάσιμες επί 5ημέρου, εκτός εάν οι υπολειπόμενες ημέρες αδείας των εν λόγω εργαζομένων δεν επαρκούν για την εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης.

Γενικώς, η δικαιούμενη ετήσια άδεια με αποδοχές για όλους τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα είτε είναι γονείς είτε όχι, υπολογίζεται με βάση το ημερολογιακό έτος ως εξής :

• Το πρώτο ημερολογιακό έτος μετά την πρόσληψή του, ο εργαζόμενος δικαιούται αναλογία χρόνου ετήσιας άδειας από την έναρξη της απασχόλησής του μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με το εβδομαδιαίο σύστημα εργασίας του (πενθήμερο ή εξαήμερο), χωρίς να απαιτείται να συμπληρώσει συγκεκριμένο διάστημα προϋπηρεσίας στον εργοδότη του. Η αναλογία αυτή υπολογίζεται στη βάση των 20 εργάσιμων ημερών ετήσιας άδειας για όσους εργάζονται πενθήμερο και των 24 εργάσιμων ημερών για όσους εργάζονται εξαήμερο.

• Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος, αφού ο εργαζόμενος συμπληρώσει δωδεκάμηνη εργασία, δικαιούται άδεια 21 ημερών (πενθήμερη εργασία) και 25 ημερών (εξαήμερη εργασία).

• Για το τρίτο και τα επόμενα εργασιακά έτη, ο εργαζόμενος δικαιούται από την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους την κανονική ετήσια άδειά του με αποδοχές, δηλαδή, 22 ημέρες (πενθήμερη εργασία) και 26 ημέρες (εξαήμερη εργασία), αφού έχουν συµπληρωθεί 2 έτη απασχόλησης εντός του τρίτου αυτού ηµερολογιακού έτους.

• Μετά τη συμπλήρωση 10 ετών εργασίας στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσίας 12 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται άδεια 25 εργάσιμων ημερών (πενθήμερη εργασία) και 30 εργάσιμων ημερών (εξαήμερη εργασία).

• Μετά τη συμπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας σε οποιονδήποτε εργοδότη, οι εργαζόμενοι δικαιούνται μία επιπλέον ημέρα αδείας, δηλαδή, 26 ημέρες (πενθήμερη εργασία) και 31 ημέρες (εξαήμερη εργασία).

• Σε περίπτωση που ισχύουν ευνοϊκότεροι όροι από ισχύουσα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, Κανονισμό Εργασίας, επιχειρησιακή συνήθεια ή έθιμο ως προς την ετήσια άδεια των εργαζομένων και το επίδομα αδείας, αυτοί υπερισχύουν.

Αυτές τις ημέρες άδειας δικαιούνται και φέτος όλοι οι μισθωτοί. Πολλοί ωστόσο, που είναι ταυτόχρονα και γονείς έχουν κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού που προβλέφθηκε με την ΠΝΠ της 11ης Μαρτίου. Για να λάβει ένα εργαζόμενος γονέας αυτή την ειδική άδεια έπρεπε να πληροί τις προϋποθέσεις για λήψη ετήσιας κανονικής άδειας τουλάχιστον 6 ημερών στην εξαήμερη εργασία και 5 ημερών στην πενθήμερη εργασία. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ο εργαζόμενος έπρεπε να έχει απασχοληθεί στην επιχείρηση περίπου 3 μήνες (2 μήνες και 21 ημέρες στην πενθήμερη, 2 μήνες και 23 ημέρες στην εξαήμερη) για να δικαιούται την ελάχιστη κανονική άδεια που τέθηκε ως προυπόθεση για την λήψη της άδειας ειδικού σκοπού. Στο πλαίσιο αυτό οι νεοπροσλαμβανόμενοι εντός του 2020 που έκαναν πλήρη χρήση της άδειας ειδικού σκοπού, μπορεί να έχουν σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιήσει ακόμη και το σύνολο της κανονικής τους άδειας.

Ειδικότερα :

Γονείς μαθητών Γυμνασίου

Β) Εργαζόμενος γονέας μαθητή Γυμνασίου : Είχε δικαίωμα να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού από τις 11 Μαρτίου έως τις 17 Μαίου. Εφόσον έκανε χρήση ανελλιπώς της ειδικής άδειας αυτό το διάστημα έχει χρησιμοποιήσει 12 ημέρες της κανονικής του άδειας.

• Εάν προσελήφθη το 2019 κι αφού συμπληρώσει 12μηνη εργασία, δικαιούται άδεια 21 ημερών (πενθήμερη εργασία) και 25 ημερών (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 9 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 13 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 2011 – 2018, ο εργαζόμενος δικαιούται από την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους την κανονική ετήσια άδειά του με αποδοχές, δηλαδή, 22 ημέρες (πενθήμερη εργασία) και 26 ημέρες (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 10 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 14 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 1996 – 2010 και εργάζεται ακόμη στον ίδιο εργοδότη ή έχει προϋπηρεσία 12 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται άδεια 25 εργάσιμων ημερών (πενθήμερη εργασία) και 30 εργάσιμων ημερών (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 13 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 18 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Μετά τη συμπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας σε οποιονδήποτε εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται μια επιπλέον ημέρα αδείας, δηλαδή, 26 ημέρες (πενθήμερη εργασία) και 31 ημέρες (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 14 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 19 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

Εφόσον ο εργαζόμενος / η εργαζόμενη έχει μοιραστεί την άδεια ειδικού σκοπού με την ή τον σύζυγο, τότε θα έχει καταναλώσει τις μισές ημέρες της θερινής του άδειας, δηλαδή 6 ημέρες και αντιστοίχως δικαιούται περισσότερες ημέρες υπολειπόμενης άδειας.

• Εάν προσελήφθη το 2019 κι αφού συμπληρώσει 12μηνη εργασία δικαιούται : 15 ημέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 19 αν απασχολείται 6ήμερο. 

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 2011 έως 2018 δικαιούται : 18 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 19 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 1996 – 2010 και εργάζεται ακόμη στον ίδιο εργοδότη ή έχει προϋπηρεσία 12 ετών δικαιούται : 19 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 24 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

Γονείς μαθητών Δημοτικού - Νηπιαγωγείου 

Γ) Εργαζόμενος γονέας μαθητή Δημοτικού, Νηπιαγωγείου ή βρεφονηπιακού σταθμού : Έχει δικαίωμα να κάνει χρήση της άδειας ειδικού σκοπού από τις 11 Μαρτίου έως τις 31 Μαίου. Εφόσον κάνει χρήση ανελλιπώς της ειδικής άδειας όλο αυτό το διάστημα θα έχει χρησιμοποιήσει μέχρι τα τέλη της τρέχουσας εβδομάδας 14 ή 15 ημέρες της κανονικής του άδειας (εξαρτάται αν θα εξαντλήσει όλη την τρέχουσα εβδομάδα ή θα διακόψει την Πέμπτη 28).

• Εάν προσελήφθη το 2019 κι αφού συμπληρώσει 12μηνη εργασία, δικαιούται άδεια 21 ημερών (πενθήμερη εργασία) και 25 ημερών (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 7 ή 6 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 11 ή 10 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 2011 – 2018, ο εργαζόμενος δικαιούται από την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους την κανονική ετήσια άδειά του με αποδοχές, δηλαδή, 22 ημέρες (πενθήμερη εργασία) και 26 ημέρες (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 8 ή 7 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 12 ή 11 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 1996 – 2010 και εργάζεται ακόμη στον ίδιο εργοδότη ή έχει προϋπηρεσία 12 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται άδεια 25 εργάσιμων ημερών (πενθήμερη εργασία) και 30 εργάσιμων ημερών (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 11 ή 10 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 16 ή 15 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Μετά τη συμπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας σε οποιονδήποτε εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται μια επιπλέον ημέρα αδείας, δηλαδή, 26 ημέρες (πενθήμερη εργασία) και 31 ημέρες (εξαήμερη εργασία). Συνεπώς του απομένουν 12 ή 11 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 17 ή 16 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

Εφόσον ο εργαζόμενος / η εργαζόμενη έχει μοιραστεί την άδεια ειδικού σκοπού με την ή τον σύζυγο, τότε θα έχει καταναλώσει τις μισές ημέρες της θερινής του άδειας, δηλαδή 7 ημέρες και αντιστοίχως δικαιούται περισσότερες ημέρες υπολειπόμενης άδειας.

• Εάν προσελήφθη το 2019 κι αφού συμπληρώσει 12μηνη εργασία δικαιούται : 14 ημέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 18 αν απασχολείται 6ήμερο. 

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 2011 έως 2018 δικαιούται : 17 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 18 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

• Εάν προσελήφθη την περίοδο 1996 – 2010 και εργάζεται ακόμη στον ίδιο εργοδότη ή έχει προϋπηρεσία 12 ετών δικαιούται : 18 μέρες αν απασχολείται 5ήμερο και 23 ημέρες αν απασχολείται 6ήμερο.

«Η άδεια ειδικού σκοπού χορηγούνταν είτε συνεχόμενα είτε διακεκομμένα, ανάλογα με τις ανάγκες του εργαζομένου και το χρόνο έναρξης λειτουργίας των σχολικών μονάδων. Η άδεια ειδικού σκοπού είχε διάρκεια κατ’ ελάχιστον τριών ημερών, την οποία ακολουθούσε πάντα στη συνέχεια η χορήγηση μίας ημέρας κανονικής άδειας, σχήμα το οποίο επαναλαμβάνονταν κυκλικά. Δηλαδή, ανά τρεις ημέρες άδειας ειδικού σκοπού προστίθεται υποχρεωτικά μία ήμερα ετήσιας κανονικής άδειας του εργαζομένου, η οποία αφαιρείται από τη συνολική δικαιούμενη κανονική άδεια για το έτος 2020», σημειώνει ο δικηγόρος – εργατολόγος, Γιάννης Καρούζος. Τι γίνεται όμως αν με την άδεια ειδικού σκοπού έχει εξαντληθεί η άδεια αναψυχής; «Προτείνουμε να χορηγείται κατόπιν έγγραφης συμφωνίας μεταξύ εργοδότη κι εργαζομένου, άδεια άνευ αποδοχών», σημειώνει ο κ. Καρούζος.

Όπως ο ίδιος σημειώνει, ο χρόνος χορηγήσεως της κανονικής άδειας του εργαζομένου, καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας του με τον εργοδότη. Ωστόσο, ο εργοδότης υποχρεούται να χορηγήσει την κανονική άδεια στον εργαζόμενο εντός δύο μηνών από το χρονική στιγμή που ο εργαζόμενος αιτήθηκε τη λήψη της. Τουλάχιστον το 50% των εργαζομένων της επιχείρησης, πρέπει να λάβουν άδεια αναψυχής κατά το χρονικό διάστημα από 1 Μαΐου μέχρι 30 Σεπτεμβρίου. Σε κάθε περίπτωση, ο εργοδότης υποχρεούται να χορηγεί στους εργαζόμενους έως και την 31/12 του τρέχοντος ημερολογιακού έτους το υπόλοιπο κανονικής αδείας που αναλογεί στον κάθε εργαζόμενο, ακόμη κι αν δεν έχει ζητηθεί από αυτούς. “Ο εργοδότης απαγορεύεται να εξαναγκάσει το μισθωτό να λάβει την κανονική του άδεια με οποιαδήποτε αιτιολογία”, τονίζει ο κ. Καρούζος.

Κατάτμηση

Σύμφωνα με τις πάγιες διατάξεις, επιτρέπεται, κατ' εξαίρεση, η κατάτμηση του χρόνου αδείας εντός του ίδιου ημερολογιακού έτους σε δύο περιόδους, εξαιτίας ιδιαίτερα σοβαρής ή επείγουσας ανάγκης της επιχείρησης. Σε κάθε περίπτωση, η πρώτη περίοδος της αδείας δεν μπορεί να περιλαμβάνει λιγότερες των έξι εργάσιμων ημερών σε εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία και των πέντε εργάσιμων ημερών σε πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία.

Μετά από έγγραφη αίτηση του εργαζομένου προς τον εργοδότη, η κατάτμηση του χρόνου αδείας επιτρέπεται και σε περισσότερες των δύο περιόδους, από τις οποίες η μία πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 12 εργάσιμες ημέρες σε εξαήμερη εβδομαδιαία εργασία και 10 εργάσιμες ημέρες σε πενθήμερη.

Αποδοχές αδείας και χρόνος καταβολής

Το επίδομα αδείας, που αποτελεί φέτος... ανοιχτό κεφάλαιο, ισούται με το σύνολο των πράγματι καταβαλλόμενων τακτικών συνήθων αποδοχών της άδειας, με τον περιορισμό ότι δεν μπορεί να υπερβαίνει τις αποδοχές 15 ημερών γι' αυτούς που αμείβονται με μηνιαίο μισθό και 13 ημερών γι' αυτούς που αμείβονται με ημερομίσθιο. Το επίδομα άδειας κανονικά προκαταβάλλεται κατά τη λήψη της άδειας αναψυχής ή τμήματος αυτής μαζί με τις αποδοχές αδείας. Στην περίπτωση που ο εργοδότης δεν χορηγεί την άδεια που αιτήθηκε ο εργαζόμενος έως το τέλος του ημερολογιακού έτους, οφείλει να καταβάλει τις αποδοχές του οφειλόμενου χρόνου αδείας με προσαύξηση 100%, συν το επίδομα αδείας.