Αγορά εργασίας: Υφεση και ανεργία η νέα καραντίνα

Σε μεγάλο ασθενή της πανδημίας εξελίσσεται η αγορά εργασίας. Καθώς η οικονομία βγαίνει σταδιακά από την καραντίνα, εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι αισθάνονται την επισφάλεια και την ανεργία να τους χτυπούν την πόρτα. Η αγωνία σε πολλούς κλάδους χτυπάει κόκκινο, καθώς οι απολύσεις σταδιακά απελευθερώνονται στις επιχειρήσεις που δεν μπαίνουν στα μέτρα.

Για όσους δεν απολυθούν, οι μειώσεις των μισθών τους θα είναι μια πικρή πραγματικότητα, καθώς θα κληθούν να δουλέψουν με ψαλιδισμένες απολαβές σε ένα πρωτόγνωρο περιβάλλον ευελιξίας. Οσοι παραμείνουν στην... έκτακτη συνθήκη της αναστολής θα πρέπει να ζήσουν με 534 ευρώ τον μήνα ακόμη και μέχρι τον Σεπτέμβριο, ενώ δεκάδες χιλιάδες εποχικοί θα μείνουν φέτος χωρίς δουλειά.

Ο Ιούνιος μπορεί να ανοίγει την πόρτα της σταδιακής επαναφοράς σε μια νέα συνθήκη, η κούρσα όμως για τους εργαζομένους προμηνύεται πολύμηνη και ανηφορική. Οι έξι μήνες μέχρι το τέλος του έτους και ιδιαίτερα όσοι ακολουθήσουν μετά την κουτσή τουριστική σεζόν θα αποκαλύψουν το μέγεθος του προβλήματος μέσα από δύο βασικές μεταβλητές: ύφεση και ανεργία.

Δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που υποστηρίζουν πως τα εργαλεία συμπίεσης του μισθολογικού κόστους, που παρέχονται τώρα στους εργοδότες ως αντίδοτο στην έκρηξη της ανεργίας, ενέχουν τον κίνδυνο να εγκλωβίσουν χιλιάδες μισθωτούς σε διαφορετικά επίπεδα φτώχειας... Εμπειρα στελέχη γνωρίζουν καλά από την εποχή των μνημονίων πως για κάθε μονάδα του ΑΕΠ που χάνεται, η ανεργία αυξάνεται από 0,7 έως 0,8 ποσοστιαίες μονάδες.

Ακόμη κι αν αυτή η εξίσωση επηρεαστεί από τα μέτρα, όλοι οι θεσμικοί φορείς προεξοφλούν πως η ανεργία θα φτάσει φέτος ξανά στο «φράγμα» του 20%, αν δεν το ξεπεράσει. Και ενώ η βεντάλια των κυβερνητικών μέτρων ξεδιπλώνεται, οι καταγγελίες για εργοδοτικές αυθαιρεσίες και καταχρηστικές συμπεριφορές πολλαπλασιάζονται, με αποτέλεσμα υψηλόβαθμα συνδικαλιστικά στελέχη να κάνουν λόγο για ανοχύρωτους εργαζομένους και νέες στρατιές ανέργων.

«Εργαζόμενοι που μπήκαν ή μπαίνουν σε αναστολή συνεχίζουν να απασχολούνται κανονικά, εκβιαζόμενοι από τους εργοδότες τους, οι οποίοι μεταφέρουν τη μισθοδοσία στο κράτος σε μια νέα μορφή μαύρης και ανασφάλιστης εργασίας» καταγγέλλει ο γραμματέας Τύπου της ΓΣΕΕ, Δημήτρης Καραγεωργόπουλος. Αντίστοιχη εικόνα μεταφέρει και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας εργαζομένων στον τουρισμό και επισιτισμό, Γιώργος Χότζογλου: «Τους καλούν να δουλέψουν και τους διατηρούν σε αναστολή. Εχουμε πολλά τέτοια κρούσματα και περιμένουμε να πολλαπλασιαστούν επικίνδυνα μέσα στο καλοκαίρι» σημειώνει, ενώ καταγγέλλει «μπαράζ απολύσεων» στον κλάδο των ξενοδοχείων 12μηνης διάρκειας, που επαναλειτούργησαν από 1ης Ιουνίου. Στον... αέρα είναι άλλωστε οι κλαδικές συμβάσεις στον επισιτισμό και στα ξενοδοχεία ενώ νέες μορφές παραβατικότητας κάνουν την εμφάνισή τους, καθώς εργοδότες εξαναγκάζουν εργαζόμενούς τους να εφαρμόσουν μια άτυπη «εκ περιτροπής εργασία», λαμβάνοντας άδειες άνευ αποδοχών για μία ή δύο εβδομάδες τον μήνα. Χαρακτηριστικό κρούσμα συνιστά και η σύμβαση εργασίας που προωθεί εταιρεία στον χώρο των καλλυντικών, με όρους που υποχρεώνουν τους εργαζομένους να συναινούν στη λήψη δειγμάτων βιομετρικών στοιχείων προς έλεγχο, όπως αίμα και σάλιο. Τα συνδικάτα κάνουν λόγο για ρήτρα-μνημείο παράνομης και καταχρηστικής συμπεριφοράς.

«Οι διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων προϋποθέτουν τη ρητή συγκατάθεση του εργαζομένου, που πρέπει να προκύπτει αβίαστα και να είναι προϊόν ελεύθερης βούλησης» παρατηρεί ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος. Καθώς τα σύννεφα μαζεύονται πυκνά πάνω από την αγορά εργασίας, η ΓΣΕΕ απέστειλε επιστολή στον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννη Βρούτση, εκφράζοντας την έντονη ανησυχία της για ένα νέο πολυμορφικό κύμα εργοδοτικής παραβατικότητας και καταχρηστικών συμπεριφορών. «Αν δεν απαγορευτούν οι απολύσεις μέχρι το τέλος του 2020, χιλιάδες μισθωτοί θα βρεθούν αντιμέτωποι το φθινόπωρο με την ανεργία» προειδοποιεί ο κ. Καραγεωργόπουλος. Η δομή του «Συνεργασία» προκαλεί ήδη αντιδράσεις στην αντιπολίτευση και στα συνδικάτα. «Η Συνεργασία των κυρίων Μητσοτάκη και Βρούτση, εκτός από την οριζόντια μείωση μισθών κατά 20%, επιφέρει δραστική μείωση και στο επίδομα αδείας και στο Δώρο Χριστουγέννων, ενώ δεν παρέχει καμία προστασία από τις απολύσεις.» δήλωσε η τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην υπουργός Εργασίας, Εφη Αχτσιόγλου.

«ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ»

Το πρόγραμμα «Συνεργασία», που μπαίνει σε τροχιά από 15 Ιουνίου έως 15 Οκτωβρίου, αναλαμβάνει για το επόμενο 4μηνο ρόλο ρυθμιστή της αγοράς. Οι εργαζόμενοι που θα εντάσσονται από τον εργοδότη -ο οποίος μπορεί μονομερώς να μειώνει τον χρόνο εργασίας έως και 50% για μέρος ή το σύνολο του προσωπικού- προστατεύονται και δεν μπορούν να απολυθούν για όσο χρόνο διαρκεί το μέτρο, ενώ δεν υπάρχει πρόβλεψη για την περίοδο μετά τη λήξη του προγράμματος, δηλαδή μετά τις 15 Οκτωβρίου. Ως αντίτιμο για την προστασία της θέσης εργασίας τους καλούνται να αποδεχτούν μείωση μισθού έως 16,5% στο καθαρό ποσό, αν όχι 20%.

Αναλογική επίπτωση θα έχουν και στο επίδομα αδείας και στο Δώρο Χριστουγέννων, που φέτος γι’ αυτούς θα είναι μειωμένα. Διασώζονται όσοι εισπράττουν τον κατώτατο μισθό. Οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, ακόμη και της ίδιας επιχείρησης, που δεν θα ενταχθούν στο «Συνεργασία» μπορούν να απολυθούν οποτεδήποτε, ακόμη και κατά τη διάρκεια της επιχορήγησης από το κράτος για τους συναδέλφους τους (επιχορηγείται το 60% της απώλειας του μισθού), εκτός κι αν τελούν σε αναστολή σύμβασης.

Απαγορεύεται να απολυθούν οι εργαζόμενοι που:

• τελούν σε αναστολή της σύμβασης εργασίας τους σε εποχικά ξενοδοχεία – οι αναστολές εφαρμόζονται συνδυαστικά με τη «Συνεργασία» μέχρι 30/9
• εργάζονται σε επιχειρήσεις τουρισμού, εστίασης, μεταφορών, πολιτισμού, αθλητισμού που κάνουν χρήση του μέτρου των αναστολών έως 30/6 ή 31/7 με 30ήμερη προστασία μετά τη λήξη ή
• προστατεύονται έως 15/7 από τις ρήτρες της παράτασης αναστολών του Μαΐου ή έως και 20/7 από τις πρώτες αναστολές του Μαρτίου – Απριλίου.

Αντίθετα είναι απροστάτευτοι και μπορούν να απολυθούν οι εργαζόμενοι επιχειρήσεων που επαναλειτουργούν μετά το προσωρινό «λουκέτο», εφόσον δεν έγινε χρήση της παράτασης αναστολών. Τέλος, από 16 Ιουνίου καταργείται το σύστημα της εκ των υστέρων δήλωσης των υπερωριών - υπερεργασίας, που καθιστούσε πρακτικά αδύνατο τον έλεγχο.