Καυτό καλοκαίρι για μισθούς - Τα «SOS» για εργαζόµενους και εργοδότες

Στην πιο κρίσιμη περίοδο, μετά την καραντίνα του κορονοϊού, περνά από τη Δευτέρα 15/6 η αγορά εργασίας, καθώς κάνει πρεμιέρα το οριζόντιο πρόγραμμα «Συν-Εργασία», που φιλοδοξεί να αναλάβει ρόλο ρυθμιστή για το επόμενο τετράμηνο. Καθώς η «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή ο τουρισμός, βρίσκεται σε φάση επανεκκίνησης και ενώ οι προσωρινές απαγορεύσεις λειτουργίας αίρονται και περνούν στο πρόσφατο παρελθόν, στο προσκήνιο έρχεται το βασικό εργαλείο που θεσμοθετήθηκε για τη διαχείριση της επόμενης μέρας. 

Το στοίχημα είναι σε κάθε περίπτωση μεγάλο και πολυσύνθετο. Για την κυβέρνηση στοίχημα είναι η ευρεία συμμετοχή στο πρόγραμμα, που θα εξασφαλίσει τη ζωτική για την ελληνική οικονομία ανάσχεση ενός κύματος απολύσεων και μιας δραματικής αύξησης της ανεργίας προς το τέλος του έτους. Για τις επιχειρήσεις στοίχημα είναι να αντέξουν στις συνθήκες που διαμορφώνουν τα μέτρα της δεύτερης φάσης της πανδημικής κρίσης αλλά και ο σημαντικός περιορισμός των ταξιδιών, της κατανάλωσης και γενικά της οικονομικής δραστηριότητας λόγω του δυστοπικού τοπίου που προκαλεί η Covid-19. Για τους εργαζόμενους το στοίχημα είναι ένα στοίχημα επιβίωσης, προκειμένου να διασώσουν τη θέση εργασίας τους, αλλά ει δυνατόν και τον μισθό τους, ο οποίος συχνά δεν επαρκεί για τις αυξημένες ανάγκες του μέσου νοικοκυριού. Για όλες τις πλευρές, και κυρίως για τους εργαζόμενους, που κατά τεκμήριο θεωρούνται το «ασθενές μέρος» στο πλαίσιο μιας σχέσης εργασίας, η αγωνία χτυπάει κόκκινο…

Οι αλλαγές

Η πορεία του προγράμματος «Συν-Εργασία» σε συνδυασμό με τις κινήσεις των επιχειρήσεων ως προς τις απολύσεις ή την έκταση της χρήσης του παλαιού συστήματος εκ περιτροπής εργασίας του 2010 θα κρίνουν πολλά για τον δρόμο που θα τραβήξουν η αγορά εργασίας και οι μισθοί σε ένα από τα πλέον κρίσιμα καλοκαίρια της τελευταίας 20ετίας. Το «μίνι ρετούς» της «Συν-Εργασίας», στο οποίο προχώρησε η κυβέρνηση μόλις πέντε μέρες πριν ο μηχανισμός τεθεί σε εφαρμογή, δεν είναι τυχαίο. Από την αγορά μεταφράζεται ως μια κίνηση βελτίωσης του πλαισίου ώστε να καταστεί πιο ελκυστικό, καθώς τα μηνύματα που έρχονταν από τις εργοδοτικές οργανώσεις μετέφεραν έντονο προβληματισμό λόγω του υψηλού μη μισθολογικού κόστους της «Συν-Εργασίας» που λειτουργούσε ως σοβαρό αντικίνητρο.

Στην αρχική μορφή του ο μηχανισμός προέβλεπε πως οι εργοδότες που μειώνουν μονομερώς τον χρόνο εργασίας των μισθωτών τους έως 50%, υποχρεούνται να καλύπτουν το 100% των εισφορών επί του αρχικού μισθού. Διατηρείται δηλαδή ακέραιο το μη μισθολογικό κόστος -σε μια κίνηση θωράκισης και των εσόδων του ΕΦΚΑ-, ενώ η ελάφρυνση οριοθετείται από τη μείωση του καθαρού μισθού. Με τη νέα πρόβλεψη, κατ’ εξαίρεση και για τον πρώτο ενάμιση μήνα, δηλαδή από τις 15 Ιουνίου έως τις 31 Ιουλίου, οι εργοδοτικές εισφορές που αντιστοιχούν στον χρόνο κατά τον οποίο οι εργαζόμενοι δεν απασχολούνται καταβάλλονται κατά 60% από το κράτος.

Το μέτρο κοστίζει 190 εκατ. ευρώ και όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη Βουλή την Παρασκευή, εφόσον χρειαστεί, η επιδότηση αυτή θα επεκταθεί τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τον δικηγόρο-εργατολόγο και τέως εκδότη του περιοδικού «Νομοθεσία – ΙΚΑ» Δημήτρη Μπούρλο, η ελάφρυνση λειτουργεί ως εξής:

• Για 1.000 ευρώ μεικτά και εφόσον μειώνεται ο χρόνος εργασίας 50%. Ο εργοδότης καταβάλλει μισό μισθό (500 μεικτά - 423€ καθαρά) και βαρύνεται γι’ αυτόν με 76,65€ εργατική εισφορά και 121,65€ εργοδοτική. Επί του μισού μισθού που δεν πληρώνει το κράτος επιδοτεί 72,99€ την εργοδοτική εισφορά και ο εργοδότης πληρώνει 125,31€ εργατική και εργοδοτική. Αρχικά η επιβάρυνση του εργοδότη ήταν 319,95€ και μετά τη νέα ρύθμιση είναι 246,96€. Κερδίζει 72,99€.

«Ακόμη και μετά τη μερική ελάφρυνση από τις εργοδοτικές εισφορές για όσους εντάσσονται στο “Συν-Εργασία”, τα μηνύματα που έχουμε από επιχειρήσεις είναι πως εμφανίζονται ιδιαίτερα διστακτικές στο να προχωρήσουν στη διαδικασία αυτή, καθώς θεωρούν πως το κόστος παραμένει αρκετά υψηλό. Αυτό τις στρέφει προς αναζήτηση άλλων λύσεων περιορισμού μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους» δηλώνει ο κ. Μπούρλος.

Αντίστοιχη εικόνα µεταφέρει και ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ και της ΠΟΕΣΕ, Γιώργος Καββαθάς. «Η ελάφρυνση των εργοδοτικών εισφορών είναι µια βελτίωση, αλλά δεν δηµιουργεί ικανές συνθήκες για να γίνει πλήρως αποδεκτό το πρόγραµµα από τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα από τις µικρές και πολύ µικρές επιχειρήσεις, που είναι η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονοµίας» δηλώνει ο κ. Καββαθάς. «Το µέτρο είναι θετικό, αλλά δεν είναι αρκετό. Αν δεν ληφθούν γενναία µέτρα, θα έχουµε 250.000 νέους ανέργους» προσθέτει ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος του Επαγγελµατικού Επιµελητηρίου Αθηνών.

Σημαντική ανάσα

Από την πλευρά του ο Κωνσταντίνος Μίχαλος, πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης Επιµελητηρίων και του ΕΒΕΑ, έκανε λόγο για σηµαντική ανάσα για τις επιχειρήσεις. «Η απόφαση αυτή θα ελαφρύνει από σηµαντικό κόστος τους επιχειρηµατίες, που θα µπορούν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας σε µια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, ενώ και οι εργαζόµενοι θα εργάζονται λιγότερο, αλλά µε αναλογικά πολύ µικρότερη απώλεια στις απολαβές τους» τόνισε ο κ. Μίχαλος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

«Τα προγράµµατα βραχυχρόνιας εργασίας µπορούν και στην Ελλάδα να σώσουν θέσεις εργασίας, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να βγουν γρηγορότερα από την ύφεση. Η επιδότηση και των εισφορών είναι µια βελτίωση και αν χρειαστεί θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω βελτιώσεις για τη στήριξη θέσεων εργασίας και επιχειρήσεων» δηλώνει ο κ. Χρήστος Ιωάννου, διευθυντής του Τοµέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ. «Αρχικά ο µηχανισµός δεν ήταν πολύ ελκυστικός για τις επιχειρήσεις, καθώς είχαν τον εργαζόµενό τους τον µισό χρόνο, πλήρωναν τον µισό µισθό, αλλά κατέβαλλαν το σύνολο του µη µισθολογικού κόστους. Η κάλυψη των εργοδοτικών εισφορών στο 60%, µε δυνατότητα χρονικής παράτασης, θα επιτρέψει στο "Συν-Εργασία" να ξεδιπλώσει τη δυναµική του, βοηθώντας πραγµατικά τις επιχειρήσεις και προστατεύοντας την απασχόληση» υπογραµµίζει ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Γιώργος Καρανίκας.

Τα «κλειδιά»

Τις ισορροπίες της δύσκολης εξίσωσης που µπαίνει σε εφαρµογή από σήμερα θα κρίνουν, συν τοις άλλοις, δύο βασικοί παράγοντες:

• Η σταδιακή απελευθέρωση των απολύσεων. Επιχειρήσεις που έκαναν χρήση του µέτρου της παράτασης αναστολής συµβάσεων υποχρεούνται µέχρι 15/7 να διατηρήσουν τον ίδιο αριθµό θέσεων εργασίας και µε το ίδιο είδος σύµβασης. Επιχειρήσεις που δεν έκαναν χρήση της παράτασης και είναι πληττόµενες υποχρεούνται να διατηρήσουν τους ίδιους εργαζόµενους και µε τους ίδιους όρους εργασίας που είχαν στις 21/3 έως 21/6 ή 20/7 (ανάλογα µε την έναρξη της αναστολής), ενώ αν είναι επαναλειτουργούσες δεν δεσµεύονται από ρήτρα.
• Ο ρόλος που θα παίξει το παλαιό σύστηµα εκ περιτροπής εργασίας του 2010, το οποίο µπορεί να επιβάλλεται µονοµερώς και είναι µεν πιο πολύπλοκο, αλλά είναι -κατά τους ειδικούς- πιο φτηνό για τον εργοδότη, αφού ο εργαζόµενος πληρώνεται και ασφαλίζεται µόνο για τον χρόνο κατά τον οποίο παρέχει την εργασία του.

«Το παλαιό σύστηµα εκ περιτροπής εργασίας ερµηνεύθηκε από τα δικαστήρια σε δύο βασικούς άξονες» σηµειώνει ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος και εξηγεί:

1. Πρέπει να τηρείται η διαδικασία διαβούλευσης µε τους εργαζόµενους, µέσω της οποίας ο εργοδότης παραθέτει οικονοµικά στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται σηµαντική και µόνιµη οικονοµική δυσπραγία, καθώς και περιορισµός δραστηριοτήτων.
2. Πρέπει να εξασφαλίζεται ένα ελάχιστο εισόδηµα αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους εργαζόµενους.

«Το παλαιό σύστηµα εκ περιτροπής πρέπει να καταλαµβάνει όλους τους εργαζόµενους της επιχείρησης ή όλους τους εργαζόµενους ενός τµήµατος της επιχείρησης. Αντίθετα, µε τη “Συν-Εργασία” ο εργοδότης µπορεί να µειώνει τον χρόνο εργασίας έως και 50% σε οποιοδήποτε µέρος των εργαζοµένων» παρατηρεί ο κ. Καρούζος, ο οποίος ωστόσο καυτηριάζει τις «αλλαγές της τελευταίας στιγµής» και την «έλλειψη σηµαντικών διευκρινιστικών ρυθµίσεων», που καθιστούν εντέλει ανέφικτο τον έγκαιρο προγραµµατισµό των επιχειρήσεων «για ένα τόσο σοβαρό θεσµικό εργαλείο που εισάγεται για πρώτη φορά στην έννοµη τάξη της χώρας».

∆ιαφορά υπάρχει και στη ρήτρα απολύσεων. Στο σύστηµα του 2010 πρέπει να διακοπεί η εκ περιτροπής και να επανέλθουν οι εργαζόµενοι σε πλήρη απασχόληση για να γίνει απόλυση. Στο «Συν-Εργασία» προστατευµένος από απόλυση είναι µόνο ο µισθωτός που εντάσσεται, ενώ οι συνάδελφοί του µπορούν να απολυθούν.

Τα «SOS» για εργαζόµενους και εργοδότες

Eντός του πρώτου 10ημέρου κάθε επόμενου μήνα εφαρμογής του Μηχανισμού «Συν-εργασία» θα καταβάλλεται η οικονομική ενίσχυση απευθείας από το κράτος στους τραπεζικούς λογαριασμούς των μισθωτών που εντάσσονται στο πρόγραμμα. Για τον Ιούλιο, δηλαδή, θα πρέπει να καταβληθεί το πρώτο 10ήμερο του Αυγούστου. Η "οικονομική ενίσχυση βραχυχρόνιας εργασίας" αντιστοιχεί στο 60% του καθαρού μισθού που χάνει ο εργαζόμενος λόγω μειωμένου ωραρίου (ο εργοδότης μειώνει τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας έως και 50%).

Τα ποσά θα πιστώνονται απευθείας από το υπουργείο Εργασίας στους τραπεζικούς λογαριασμούς των μισθωτών που εντάσσονται, χωρίς την μεσολάβηση του εργοδότη, ο οποίος θα πρέπει να δηλώνει το ΙΒΑΝ του λογαριασμού μισθοδοσίας του εργαζόμενου. Για την είσπραξη της οικονομικής ενίσχυσης δεν απαιτείται αίτηση / δήλωση του εργαζόμενου. Η ένταξη θα γίνεται ανά μήνα (κατ εξαίρεση για την πρώτη εφαρμογή η διαδικασία ένταξης αφορά στο διάστημα 15/6/2020-30/6/2020) και οι εργοδότες πρέπει να υποβάλλουν από σήμερα (η αίτηση ένταξης στο «Εργάνη» υποβάλλεται πριν την εφαρμογή του νέου μειωμένου ωραρίου εργασίας) δυο αιτήσεις :

• μια στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ με την οποία δηλώνουν τα ακαθάριστα έσοδά τους
• μια στην «Εργάνη» με την οποία θα αιτούνται την ένταξή τους στον Μηχανισμό  σε δύο φάσεις.

Η «Συν – Εργασία» εφαρμόζεται οριζόντια στις επιχειρήσεις που εμφάνισαν τους μήνες της πανδημίας μείωση τουλάχιστον 20% του κύκλου εργασιών ΦΠΑ ή των ακαθάριστων εσόδων τους εφόσον απαλλάσσονται από ΦΠΑ, σε σύγκριση με πέρσι. Οι βασικές αρχές του μηχανισμού είναι :

• διάρκεια ισχύος από 15/06 έως 15/10
• μπορούν να ενταχθούν όλες οι επιχειρήσεις, συνεχούς ή εποχικής λειτουργίας, ανεξαρτήτως ΚΑΔ, με προϋποθέσεις
• εντάσσονται εργαζόμενοι με σύμβαση πλήρους απασχόλησης την 30η Μαΐου 2020
• εφαρμόζεται και σε εποχιακά εργαζόμενους με σύμβαση πλήρους απασχόλησης και δικαίωμα υποχρεωτικής επαναπρόσληψης
• δεν εφαρμόζεται σε μισθωτούς με συμβάσεις μερικής απασχόλησης καθώς και σε εργαζόμενους σε αναστολή.
• οι εργοδότες μπορούν μονομερώς να μειώνουν τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας έως 50% για μέρος ή για το σύνολο των εργαζομένων τους για έναν ή περισσότερους μήνες
• η µείωση του χρόνου εβδοµαδιαίας εργασίας επιφέρει αντίστοιχη µείωση των καθαρών αποδοχών που οφείλονται από τον εργοδότη, αλλά δεν επιφέρει µετατροπή της σύµβασης εργασίας των εργαζοµένων που θα συνεχίζουν να έχουν σύµβαση πλήρους απασχόλησης.
• το κράτος θα αναπληρώνει το 60% του καθαρού µισθού που χάνεται, καταβάλλοντας στον εργαζόµενο οικονοµική ενίσχυση βραχυχρόνιας εργασίας.
• το κράτος θα καλύπτει και μέρος των εργοδοτικών εισφορών από 15/6 έως 31/7. Σε περίπτωση µείωσης του ωραρίου κατά 50%, ο εργοδότης θα καλύπτει το 100% των εργατικών εισφορών και το 70% αντί του 100% των εργοδοτικών επί του ονοµαστικού µισθού. 
• ο καθαρός κατώτατος μισθός των 550 ευρώ λειτουργεί ως δίχτυ ασφαλείας, καθώς αν οι καθαρές αποδοχές υπολείπονται του καθαρού κατώτατου μισθού ή ημερομισθίου, η διαφορά αναπληρώνεται από το κράτος  
• στους εργαζόμενους καταβάλλεται από το κράτος αναλογία του επιδόματος αδείας και του επιδόματος Χριστουγέννων, υπολογιζόμενα επί της οικονομικής ενίσχυσης βραχυχρόνιας εργασίας.

Η ένταξη θα γίνεται από σήμερα, 15/6, ανά μήνα με το νέο ειδικό έντυπο του Εργάνη : «ΑΙΤΗΣΗ/ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ ΕΝΤΑΞΗΣ ΣΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ». Οι εργοδότες καλούνται να προαναγγείλουν το διάστημα για το μήνα για τον οποίο θα κάνουν χρήση της ρύθμισης. Κατ' εξαίρεση, για την πρώτη εφαρμογή η διαδικασία ένταξης αφορά στο χρονικό διάστημα 15/6 -30/6 . Η δήλωση/αίτηση ένταξης στο «Εργάνη» υποβάλλεται εκ των προτέρων και το αργότερο πριν την εφαρμογή του νέου μειωμένου ωραρίου εργασίας. Οι εργοδότες:

1. υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση στην πλατφόρμα myBusinessSupport της ΑΑΔΕ, με την οποία δηλώνουν τα ακαθάριστα έσοδά τους σε σχέση με τον κύκλο εργασιών αναφοράς, ανάλογα με τον μήνα ένταξής τους στον Μηχανισμό.
2. αμέσως μετά την υποβολή της δήλωσης στην ΑΑΔΕ, υποβάλλουν αίτηση/υπεύθυνη δήλωση στην «Εργάνη» με την οποία αιτούνται την ένταξή τους στον Μηχανισμό σε δύο φάσεις:

Α΄ΦΑΣΗ:

Στην Α Φάση, οι επιχειρήσεις υποβάλλουν αίτηση / υπεύθυνη δήλωση στην «Εργάνη» και δηλώνουν:

• Τα στοιχεία της επιχείρησης (επωνυμία, ΑΦΜ, έδρα, την υπαγωγή στις εξαιρέσεις κλπ).
• Τον μήνα ένταξης στον Μηχανισμό και την κατηγορία που υπάγεται η επιχείρηση (αν υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης ΦΠΑ, αν τηρεί διπλογραφικά ή απλογραφικά βιβλία).
• Τους εργαζόμενους με σύμβαση πλήρους απασχόλησης την 30/5, που θα ενταχθούν (τα στοιχεία τους αντλούνται από το «Εργάνη»).
• Στην περίπτωση εργαζομένων, των οποίων οι συμβάσεις εργασίας τελούν σε αναστολή, με την αίτηση/δήλωση για την ένταξή τους στο «Συν-Εργασία», η αναστολή της σύμβασης λογίζεται ως οριστικά ανακληθείσα από τη δηλωθείσα  ημερομηνία ένταξής τους στον Μηχανισμό
• Το συμβατικό ωράριο πλήρους απασχόλησης (συμβατικές ώρες εργασίας ανά εβδομάδα) των εργαζομένων που εντάσσονται
• Το ωράριο μειωμένης απασχόλησης ανά εβδομάδα, για κάθε εργαζόμενο, το οποίο προγραμματίζεται και δηλώνεται για μία ή περισσότερες εβδομάδες εντός του μήνα ένταξης στον Μηχανισμό.

Από 16/6 υφίσταται η υποχρέωση του εργοδότη να γνωστοποιεί εκ των προτέρων κάθε αλλαγή ή τροποποίηση της οργάνωσης του χρόνου εργασίας για το σύνολο του προσωπικού του, συμπεριλαμβανομένων και των εργαζομένων που εντάσσονται στον Μηχανισμό «Συν-Εργασία», στο «Εργάνη», συμπληρώνοντας το Έντυπο Ε4: Πίνακας Προσωπικού-Συμπληρωματικός Ωραρίου.

Μετά την ολοκλήρωση της Α’ φάσης υποβολής της αίτησης από τους εργοδότες πραγματοποιείται η διασταύρωση των φορολογικών στοιχείων και ο έλεγχος από την ΑΑΔΕ για την πλήρωση των προϋποθέσεων ένταξης στον Μηχανισμό. Οι εργοδότες ενημερώνονται  για την έγκριση ή την απόρριψη της αίτησής τους από την ΑΑΔΕ.

Προσοχή, σε περίπτωση απόρριψης, τότε η αίτηση θεωρείται ως μη γενόμενη και οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να καταβάλουν πλήρεις αποδοχές στους εργαζόμενους που απασχολήθηκαν με μειωμένο ωράριο.

Β΄ΦΑΣΗ:

Για τον υπολογισμό του ποσού της οικονομικής ενίσχυσης βραχυχρόνιας εργασίας, οι εργοδότες υποχρεούνται να υποβάλλουν για κάθε μήνα εφαρμογής του Μηχανισμού υπεύθυνη δήλωση στο «Εργάνη» εντός των τριών πρώτων ημερών του επόμενου μήνα, με την οποία δηλώνουν:

• Τις μηνιαίες δηλωθείσες μικτές αποδοχές του εργαζόμενου με καθεστώς πλήρους απασχόλησης, καθώς και τις αντίστοιχες μηνιαίες καθαρές αποδοχές του,
• Τις καταβαλλόμενες αποδοχές στον εργαζόμενο, κατά το μήνα ένταξής του στον Μηχανισμό με βάση τις μειωμένες ώρες εργασίας και
• Τον αριθμό του τραπεζικού λογαριασμού (IBAN) και την Τράπεζα πληρωμής της μισθοδοσίας του εργαζόμενου.

Οι επιχειρήσεις που εντάσσονται στον Μηχανισμό υποχρεούνται :

• να μην προβούν σε καταγγελία των συμβάσεων εργασίας των εργαζομένων που εντάσσονται σε αυτόν
• να διατηρήσουν τους ονομαστικούς μισθούς των εργαζομένων αυτών για όσο χρόνο εντάσσεται ο καθένας στον Μηχανισμό.