Ασφαλιστικό: Βραδυφλεγής βόµβα 800 εκατομμυρίων ευρώ στον ΕΦΚΑ

Κρυφη βόμβα που ξεπερνά το μισό δισ. και κυμαίνεται στα 800 εκατομμύρια ευρώ συνιστούν για το Ασφαλιστικό οι εκκρεμείς συντάξεις. Σύμφωνα με στοιχεία που αποκαλύπτει η «Ημερησία», το σύνολο των εκκρεμών αιτήσεων για κύρια σύνταξη έφτασε στα τέλη Μαΐου τις 163.000, εκ των οποίων οι 147.000 είναι ληξιπρόθεσμες (πάνω από 90 ημέρες). Στο πλήθος αυτό συμπεριλαμβάνονται όλες οι εκκρεμότητες, το κόστος των οποίων υπολογίζεται περίπου στα 700 εκατομμύρια.

Την ίδια στιγμή, στον κλάδο επικουρικής σύνταξης εκκρεμούν 101.000 αιτήσεις (88.000 ληξιπρόθεσμες – 48.000 με απόφαση ΕΦΚΑ), που κοστολογούνται μαζί με τα αναδρομικά τους στα 120 εκατ. ευρώ. Η αυξητική πορεία του όγκου των εκκρεμοτήτων και των ληξιπρόθεσμων συντάξεων, όπως επίσης και των νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης δημιουργεί εκρηκτικό κοκτέιλ και εντείνει σημαντικά τις ανησυχίες σε έμπειρα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης. Οπως λένε παράγοντες των Ταμείων, όσο αυξάνονται τα ληξιπρόθεσμα τόσο διογκώνεται το δημοσιονομικό έλλειμμα του ΕΦΚΑ, το οποίο σε συνδυασμό και με την πρωτοφανή υστέρηση εσόδων λόγω κορονοϊού οδηγεί το σύστημα σε... ισορροπία τρόμου.

Πτωτική πορεία

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ, τον Ιανουάριο του 2019 εκκρεμούσαν περίπου 106.000 αιτήσεις για κύρια σύνταξη, τον περασμένο Ιανουάριο είχαν αυξηθεί στις 158.000, ενώ τον Μάιο οι εκκρεμότητες ξεπέρασαν τις 163.000. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των 17 μηνών ο όγκος των εκκρεμοτήτων αυξάνεται σταθερά μήνα μήνα. Στο επικουρικό, η πορεία του 2019 ήταν πτωτική (φτάνοντας τις 86.000 εκκρεμότητες) και στη συνέχεια αυξητική, ενώ και το 2020 διατηρείται σε ανοδική τροχιά. Οι περισσότερες εκκρεμότητες αφορούν αιτήσεις προς το πρ. ΙΚΑ, καθώς εκκρεμούν 53.500 αιτήσεις από μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα. Αντίστοιχα εκκρεμούν 30.000 από ελεύθερους επαγγελματίες (ΟΑΕΕ) και 39.000 αιτήσεις αγροτών (ΟΓΑ). Οι εκκρεμείς αιτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων αγγίζουν τις 21.000.

Σχεδόν οι μισές, δηλαδή περίπου 80.000 αιτήσεις, υποβλήθηκαν εντός του 2019. Περίπου 40.000 αιτήσεις υποβλήθηκαν φέτος, ενώ οι υπόλοιπες εκκρεμούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Περίπου 28.000 συντάξεις εκκρεμούν από το 2018, ενώ υπάρχουν 12.000 αιτήσεις που εκκρεμούν από το 2017, καθώς και 4.000 από το 2016. Οσον αφορά στους ρυθμούς έκδοσης νέων συντάξεων, τα στοιχεία δείχνουν πως το 2018 εκδόθηκαν 126.000 εγκριτικές αποφάσεις κύριων συντάξεων, ενώ ολοκληρώθηκε η επεξεργασία άλλων 68.000 φακέλων χωρίς απόφαση ή με απορριπτική απόφαση. Συνολικά ολοκληρώθηκαν 194.000 εκκρεμή αιτήματα.

Αντίστοιχα το 2019, που σύμφωνα με στελέχη των Ταμείων δεν ήταν καλή χρονιά, οι νέες κύριες συντάξεις (εγκριτικές) κυμάνθηκαν κοντά στις 103.000 και οι απορριπτικές ή χωρίς απόφαση στις 20.000, δηλαδή συνολικά εξετάστηκαν 123.000 φάκελοι. Αντίθετα, στο ΕΤΕΑΕΠ απονεμήθηκαν το 2019 περίπου 90.000 επικουρικές (έναντι 50.000 - 60.000 το 2018), με αυξημένες όμως νέες αιτήσεις.

Τους πρώτους δύο μήνες του 2020, ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ ανέβασαν ρυθμούς με περίπου 13.500 κύριες και 7.000 επικουρικές τον μήνα. Ο κορονοϊός όμως έβαλε φρένο στις διαδικασίες, προσγειώνοντας τις κύριες στις 7.000 - 9.000 τον μήνα και τις επικουρικές στις 3.000 - 4.000. Κι ενώ από την... έξοδο βγαίνουν λιγότεροι, από την είσοδο μπαίνουν περισσότεροι. Το 2016 υποβλήθηκαν περίπου 140.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης, το 2017 οι νέες αιτήσεις ξεπέρασαν τις 145.000, το 2018 υποβλήθηκαν πάνω από 161.000 νέες αιτήσεις, ενώ το 2019 περισσότερες από 166.000.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στις επικουρικές, καθώς το 2018 υποβλήθηκαν πάνω από 50.000 νέες αιτήσεις, ενώ το 2019 περισσότερες από 75.000. Η πανδημία έβαλε προσωρινά φρένο, αλλά οι ειδικοί βλέπουν βροχή νέων αιτήσεων τους επόμενους μήνες. Κι αυτό επειδή το κύμα φυγής που ξεδιπλώνεται τα τελευταία χρόνια, μετά και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου, φουντώνει. Την κούρσα οδηγούν οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι ασφαλισμένοι σε πρώην ευγενή Ταμεία ΔΕΚΟ - Τραπεζών. Πέρυσι άνοιξαν την πόρτα της εξόδου περισσότεροι από 13.500 δημόσιοι υπάλληλοι, όταν το 2018 είχαν αποχωρήσει μόλις 7.800 και το 2017 μόλις 5.500.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στους εργαζόμενους σε πρώην ΔΕΚΟ και Τράπεζες. Οι 4.300 αιτήσεις του 2017 έγιναν 5.500 το 2018 και 6.500 το 2019. Επιχειρώντας να ερμηνεύσουν το κύμα φυγής στο Δημόσιο, ειδικοί επικεντρώνουν στη σταδιακή ωρίμανση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων από υπαλλήλους που προσλήφθηκαν στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1980, εποχή κατά την οποία σημειώθηκε μεγάλο κύμα μονιμοποιήσεων και προσλήψεων στο Δημόσιο. Τον δικό τους ρόλο παίζουν οι πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ που έβαλαν «ταφόπλακα» στις προσδοκίες απόσχισης των συντάξεων του Δημοσίου από τον ΕΦΚΑ.

Ειδικοί προεξοφλούν περαιτέρω αύξηση των αιτήσεων συνταξιοδότησης, καθώς εμπεδώνονται οι απανωτές αλλαγές του 2015 και του 2016 σε όρια ηλικίας και ποσά σύνταξης και σταθεροποιείται το σύστημα μέσα και από τις διορθωτικές ρυθμίσεις του νέου Ασφαλιστικού στους συντελεστές αναπλήρωσης. Χιλιάδες ασφαλισμένοι που «εγκλωβίστηκαν» το 2015 επειδή δεν είχαν προλάβει να θεμελιώσουν δικαίωμα, συμπληρώνουν σταδιακά τις προϋποθέσεις και συνταξιοδοτούνται

Ψηφιακή Σύνταξη "Άτλας"

Με στόχο την δραστική αντιμετώπιση του όγκου των εκκρεμών συντάξεων, το υπουργείο Εργασίας αναπτύσσει το σύστημα της ψηφιακής σύνταξης “Άτλας”. Όλες οι αιτήσεις υποβάλλονται στην ηλεκτρονική υπηρεσία και δυο κατηγορίες συντάξεων έχουν μπει ήδη πιλοτικά στην αυτοματοποιημένη έκδοση της απόφασης:

1. οι μεταβιβάσεις κύριας σύνταξης λόγω θανάτου συνταξιούχου και
2. οι αγροτικές συντάξεις του πρ. ΟΓΑ χωρίς διαδοχική ασφάλιση

Κατά την διάρκεια της πιλοτικής φάσης οι συντάξεις αυτές εκδίδονται αυτόματα αλλά απονέμονται αφού πρώτα ελεγχθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Η πιλοτική φάση ολοκληρώνεται στις 3 Αυγούστου και στη συνέχεια οι αποφάσεις θα εκδίδονται χωρίς να παρεμβαίνει ανθρώπινο χέρι ενώ οι υπηρεσίες θα πραγματοποιούν απολογιστικό δειγματοληπτικό έλεγχο στο 10%. Εντός του Ιουλίου αναμένεται να παρουσιαστεί επίσημα η ψηφιακή σύνταξη "Ατλας" ενώ κατόπιν πρόσκλησης θα μπορέσουν να ενταχθούν στην νέα αυτοματοποιημένη διαδικασία και οι εκκρεμείς από 1/1/2017 αιτήσεις συντάξεων γήρατος ΟΓΑ και χηρείας λόγω θανάτου συνταξιούχου, προκειμένου να μειωθεί ο όγκος των ληξιπρόθεσμων. Στόχος είναι τον Ιανουάριο του 2021 το 55% των νέων συντάξεων να εκδίδεται ψηφιακά και μέχρι το Δεκέμβριο της επόμενης χρονιάς το ποσοστό αυτό να έχει φτάσει στο 80% ή και το  85%.