Ελαστικό ωράριο και ηλεκτρονική κάρτα εργασίας έρχονται με νομοσχέδιο τον Οκτώβρη

Περισσότερη ευελιξία στον χρόνο και τον τόπο εργασίας φέρνει το εργασιακό νομοσχέδιο της κυβέρνησης, που αναμένεται να μπει σε δημόσια διαβούλευση τον Οκτώβριο. Η προαναγγελία έγινε από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, στην Θεσσαλονίκη, ο οποίος περιέγραψε ρυθμίσεις για μεγαλύτερη ευελιξία στην κατανομή του χρόνου εργασίας, εφόσον το επιθυμούν – όπως είπε – οι εργαζόμενοι και χωρίς αυτό να σημαίνει κατάργηση του 8ώρου.

Στο μικροσκόπιο έχει μπει το ισχύον πλαίσιο για τις υπερωρίες αλλά και ο συνδικαλιστικός νόμος, ενώ στο τραπέζι έχουν πέσει διάφορα σενάρια και πολλές εισηγήσεις, όπως η αύξηση του αριθμού των επιτρεπόμενων υπερωριών στη βιομηχανία, που διαφοροποιείται σήμερα από τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας.

Το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων προκειμένου για εργαζόμενους σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες, έχει καθοριστεί στις 48 ώρες ανά 6μηνο. Στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, για παράδειγμα στο εμπόριο και την παροχή υπηρεσιών, το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης είναι έως 2 ώρες ημερησίως και έως 120 ώρες το έτος. Οι εισηγήσεις που υπάρχουν στο τραπέζι είναι να ευθυγραμμιστεί το πλαφόν στη βιομηχανία με τους υπόλοιπους κλάδους, ώστε το ανώτατο όριο να είναι 120 ώρες ανά έτος σε όλο το φάσμα της οικονομίας.

Παράλληλα, στο τραπέζι έχουν πέσει σενάρια για την θεσμοθέτηση της δυνατότητας εργοδότη και εργαζόμενου να συμφωνούν – ενδεχομένως σε επίπεδο επιχείρησης – την κάλυψη της υπέρβασης του συμβατικού χρόνου απασχόλησης μιας ημέρας, με αντίστοιχη μείωση ωραρίου σε άλλη εργάσιμη ημέρα, με ρεπό ή πρόσθετη άδεια, κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου ή του εργοδότη. Το εν λόγω σενάριο προβλέπει οι ώρες που μπορεί να πραγματοποιούνται ως υπερεργασία, να μπορούν να καλύπτονται και με χρόνο, μέσω «συμψηφισμού» με ρεπό, έξτρα άδεια ή μικρότερο ωράριο σε άλλες εργάσιμες ημέρες.

Όπως επισημαίνουν φορείς της αγοράς, σχετικές είναι οι προβλέψεις κοινοτικής οδηγίας του 2003, η οποία αναφέρει πως ο χρόνος εργασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει, ανά 7ήµερο, τις 48 ώρες, κατά μέσο όρο, συµπεριλαµβανοµένων των υπερωριών. Η ίδια οδηγία αναφέρει πως η ανώτατη εβδοµαδιαία διάρκεια εργασίας μπορεί να υπολογίζεται με περίοδο αναφοράς η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 4 μήνες.

Σήμερα, η δυνατότητα συμψηφισμού του χρόνου εργασίας είναι επιτρεπτή μόνο εντός της ίδιας εβδομάδας κι εφόσον αφορά μέχρι πέντε ώρες υπερεργασία. Οι εργοδότες ζητούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα συμψηφισμού, ώστε να προκύπτει μεγαλύτερη ευελιξία. Με το σενάριο αυτό, ο μέσος όρος εργασίας ανά εβδομάδα, σε ένα συγκεκριμένο  χρονικό διάστημα αναφοράς – για παράδειγμα μερικών εβδομάδων ή λίγων μηνών – θα πρέπει να είναι 40 ώρες.

Υπενθυμίζεται πως με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση καθιερώθηκε από το 1984, η εβδομαδιαία εργασία των 40 ωρών, για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου και η υπέρβαση του ανώτατου νόμιμου ωραρίου λογίζεται ως υπερεργασία ή υπερωρία.

Σύμφωνα πάντα με το εν λόγω σενάριο, εντός του επίμαχου χρονικού διαστήματος αναφοράς των λίγων εβδομάδων ή λίγων μηνών, ο χρόνος της εβδομαδιαίας εργασίας θα μπορεί ενδεχομένως να αποκλίνει προς τα κάτω ή προς τα πάνω, εντός συγκεκριμένων ορίων (π.χ. 35-45), αρκεί ο μέσος όρος να προκύπτει 40. Οι επιπλέον των 40 ώρες εργασίας θα συνεχίσουν να λογίζονται ως υπερεργασία, αλλά θα παρέχεται πιθανότατα η δυνατότητα «αποπληρωμής» τους και σε χρόνο μέσω συμψηφισμού.

Στόχος είναι να διευθετείται ο χρόνος εργασίας κατόπιν συμφωνίας εργαζόμενου και εργοδότη, χωρίς να καταστρατηγούνται διατάξεις του εργατικού δικαίου, όπως είναι η 11ωρη ημερήσια ανάπαυση του εργαζόμενου, το διάλειμμα και το 8ωρο. Ο πρωθυπουργός στην συνέντευξη Τύπου στη Θεσσαλονίκη ανακοίνωσε ότι θα προηγηθεί εκτενής διαβούλευση των διατάξεων που θα προωθηθούν προς θεσμοθέτηση, ενώ απέκλεισε κατηγορηματικά την πιθανότητα να θιγεί το 8ωρο, κάτι στο οποίο επέμειναν στη συνέχεια και αρμόδιοι φορείς.

Οι εργοδοτικοί φορείς ζητούν επίσης λιγότερες κλίμακες στο κόστος της υπερεργασίας – υπερωρίας και μείωση του όγκου της γραφειοκρατίας. Σημειώνεται πως υπερεργασία λογίζεται η απασχόληση 5 ωρών επιπλέον την εβδομάδα μετά τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν 5ήμερο σύστημα απασχόλησης και 8 ωρών επιπλέον την εβδομάδα, για τις επιχειρήσεις  που εφαρμόζουν σύστημα 6ήμερης απασχόλησης. Η υπερεργασία αμείβεται με επιπλέον 20%. Υπερωρία είναι η απασχόληση πέραν των ωρών υπερεργασίας και αμείβεται με επιπλέον 40% - 100% ανάλογα το εύρος της. Στο τραπέζι είναι και η θέσπιση συγκεκριμένων κριτηρίων  για τον προσδιορισμό της έννοιας του διευθυντικού στελέχους που δεν θα δικαιούται υπερωρίες.

Οι προωθούμενες ρυθμίσεις έχουν οδηγό τις εισηγήσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO) αλλά και το προσχέδιο της έκθεσης της Επιτροπής Πισσαρίδη για την ανασυγκρότηση της Ελληνικής Οικονομίας. Αρκεί να αναφερθεί πως η έκθεση Πισσαρίδη ζητά «εξορθολογισμό της χρήσης και του κόστους των υπερωριών» και εξειδικεύει : «Η ευελιξία στη χρήση υπερωριών είναι σημαντική για την οικονομική δραστηριότητα. Το κόστος των υπερωριών πρέπει να ευθυγραμμιστεί με εκείνο σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.». Ο πρωθυπουργός από την Θεσσαλονίκη ανέφερε πως «καταργούνται παρωχημένες ρυθμίσεις του περασμένου αιώνα και καθιερώνονται νέα δικαιώματα».

Οι αλλαγές αυτές μελετώνται σε συνδυασμό με την αλλαγή της δήλωσης των υπερωριών στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» σε πραγματικό χρόνο, καθώς η μεταρρύθμιση δεν αναμένεται να εστιάσει μόνο στη χρήση τους αλλά και στις διαδικασίες που απαιτούνται προκειμένου οι επιπλέον του συμβατικού ωραρίου ώρες απασχόλησης να δηλώνονται στο σύστημα.

Έρχεται η ηλεκτρονική κάρτα εργασίας

Συνεπώς,  με το ίδιο νομοσχέδιο αναμένεται να προωθηθεί το «ψηφιακό ωράριο» στο νέο σύστημα «Εργάνη ΙΙ». Οι εργοδότες θα δηλώνουν τα σχήματα ωραρίου ή τροποποίησης ωραρίου με ψηφιακές επιλογές, επιδεχόμενες αυτόματης επεξεργασίας και διασταύρωσης σε πραγματικό χρόνο και θα σταματήσει η υποβολή κειμένου ή σαρωμένου αρχείου pdf. Στόχος είναι να γίνεται αυτοματοποιημένα ο έλεγχος από τους επιθεωρητές του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, οι οποίοι πριν μπουν σε μια επιχείρηση θα έχουν την πλήρη ηλεκτρονική καταγραφή όλων των ωρών απασχόλησης και των μεταβολών τους για το σύνολο των εργαζομένων που απασχολούνται.

Με την εφαρμογή του ψηφιακού ωραρίου ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής κάρτας του εργαζόμενου που θα είναι συνδεδεμένη με το σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ» σε πραγματικό χρόνο. Στόχος είναι να καταγράφεται η ώρα εισόδου και εξόδου των εργαζομένων σε ηλεκτρονικό ρολόι παρουσίας προσωπικού (ωρομέτρηση) και να διαβιβάζονται αυτόματα με ηλεκτρονικό τρόπο στο σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ», όπου και θα διασταυρώνονται. Η χρήση της ηλεκτρονικής κάρτας αναμένεται να ξεκινήσει πιλοτικά σε μεγάλες επιχειρήσεις όπως σε τράπεζες και σε σούπερ μάρκετ, ενώ σταδιακά θα εφαρμοστεί στο σύνολο της ιδιωτικής οικονομίας. Στο ίδιο νομοσχέδιο αναμένεται να ενσωματωθεί και το νέο πλαίσιο για την τηλεργασία.

Στο μεταξύ, νομοθετήθηκε χθες με το μίνι - εργασιακό νομοσχέδιο η παράταση έως το τέλος του έτους της δυνατότητας των επιχειρήσεων να απασχολούν υπερωριακά εργαζομένους, ενώ μπορεί να έχουν εξαντλήσει τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια υπερωριακής απασχόλησης, χωρίς να υπάρξει νωρίτερα γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας (Α.Σ.Ε.) και έγκριση του υπουργού Εργασίας. Η διάταξη παρέτεινε την χρονική ισχύ της σχετικής ρύθμισης που πρωτοθεσμοθετήθηκε με την ΠΝΠ της 14ης Μαρτίου και έληγε στις 14 Σεπτεμβρίου. Σε κάθε περίπτωση, η εν λόγω υπερωριακή απασχόληση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα ανώτατα ημερήσια όρια που προβλέπονται από τις σχετικές διατάξεις.