Success story µε αστερίσκους: Το ευρώ έγινε 20!

Την 1η Ιανουαρίου 2019, το ευρώ κλείνει 20 χρόνια ζωής, αφού «γεννήθηκε» -σε άυλη µορφή- την 1η Ιανουαρίου 1999 (τα χαρτονοµίσµατα και κέρµατα του κοινού νοµίσµατος κυκλοφόρησαν την 1η Ιανουαρίου 2002). Η αρχική του ισοτιµία µε το δολάριο ήταν 1,1747 δολ./ευρώ. ∆ύο χρόνια µετά την κυκλοφορία του, κατρακύλησε στα 0,8240 δολ./ευρώ και απαιτήθηκε παρέµβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις αγορές συναλλάγµατος για να «ορθοποδήσει».

Το ευρώ λειτούργησε σταθεροποιητικά για τις οικονοµίες της Ευρωζώνης κατά την παγκόσµια χρηµατοοικονοµική κρίση του 2007-2008 και επιβίωσε της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, που ήταν και… υπαρξιακή κρίση για το ίδιο το νόµισµα, αφού οι αγορές αµφισβήτησαν τη βιωσιµότητά του και χρειάστηκε η ιστορική διαβεβαίωση του Μάριο Ντράγκι ότι η ΕΚΤ θα πράξει ό,τι απαιτείται για να το στηρίξει, ώστε να αποκλιµακωθούν οι πιέσεις. Και πράγµατι, αυτό κατέστη εφικτό χάρη στην πτώση των επιτοκίων σε µηδενικά-αρνητικά επίπεδα, στο -πρόσφατα ολοκληρωθέν- πρόγραµµα εκτύπωσης χρήµατος ύψους 2,6 τρισ. ευρώ και τη χορήγηση πολλών τρισ. ευρώ στις τράπεζες σε φθηνά δάνεια.

Ποιος είναι λοιπόν ο απολογισµός της πρώτης 20ετίας του ευρώ; Οι αριθµοί λένε ότι έχει εδραιωθεί ως δεύτερο σηµαντικότερο αποθεµατικό νόµισµα µετά το δολάριο (µε µεγαλύτερο ειδικό βάρος από αυτό που είχαν τα νοµίσµατα που το απαρτίζουν), αν και ακόµα δεν απειλεί την πρωτοκαθεδρία του greenback, καθώς το 60% των διαθεσίµων των κεντρικών τραπεζών είναι σε δολάρια, ενώ το ποσοστό του ευρώ κορυφώθηκε στο 27,6% -προ κρίσης- και τώρα κυµαίνεται κοντά στο 20%. Οσον αφορά στις διεθνείς συναλλαγές, το µερίδιο του ευρώ είναι 36%, έναντι 40% του δολαρίου. Το ευρώ έδωσε ισχυρή ώθηση στις εµπορικές συναλλαγές εντός ΕΕ (το µερίδιο των οποίων αυξήθηκε από 13% του ΑΕΠ το 1992 σε πάνω από 20%), καθώς και στις επενδυτικές ροές εντός ΕΕ. Πολύ σηµαντικό είναι και το λεγόµενο «premium του ευρώ», δηλαδή τα χρήµατα που εξοικονόµησαν οι χώρες της ΟΝΕ εξαιτίας της µείωσης του κόστους δανεισµού συνεπεία της υιοθέτησης του ενιαίου νοµίσµατος. Σύµφωνα µε ανάλυση της Unicredit, οι πληρωµές τόκων επί του δηµοσίου χρέους της Ιταλίας (του τρίτου µεγαλύτερου στον κόσµο µετά από αυτό των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας) µειώθηκαν κατά 900 δισ. ευρώ χάρη στο ευρώ. Και µελέτη της γερµανικής κεντρικής τράπεζας Bundesbank έδειξε ότι οι χώρες της Ευρωζώνης εξοικονόµησαν 1 τρισ. ευρώ την περίοδο 2008-2016 σε πληρωµές τόκων (ή 9% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης).

Το success story του ευρώ έχει φυσικά και πολλούς… αστερίσκους. Είναι γνωστή η κριτική που έχει δεχθεί το ενιαίο νόµισµα για τις ελλείψεις και τα σφάλµατα στην αρχιτεκτονική του, την τραπεζική ένωση που έχει µείνει ηµιτελής (καθώς η πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων προσκρούει ακόµα στις γερµανικές αντιρρήσεις), τα κενά στην Ενιαία Αγορά, τον απελπιστικά βραδύ ρυθµό µε τον οποίο προχωρά η εµβάθυνση της Ευρωζώνης στο σκέλος της δηµοσιονοµικής πολιτικής. Παρ’ όλα αυτά, αξίζει κανείς να σταθεί σε τρία αξιοσηµείωτα επιτεύγµατα: Πρώτον, οι δηµοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δηµοφιλία του ευρώ αυξάνεται, ακόµα και στις χώρες που πέρασαν από τη βάσανο των µνηµονίων. ∆εύτερον, ότι οι πιο υπερχρεωµένες χώρες εξοικονόµησαν πολύτιµους πόρους, όπως προαναφέρθηκε. Και τρίτον, ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποδείχθηκε πολύ πιο ευέλικτη και καινοτόµος από ό,τι πίστευαν ακόµα και οι µεγαλύτεροι υπέρµαχοί της και οδηγεί ένα ευρώ µε ισχυρά αντισώµατα στις κρίσεις στην τρίτη δεκαετία της ζωής του...