Πράσινο φως για ιδιώτες επιβλέποντες στα δημόσια έργα και μελέτες

Το πράσινο φως για την επίβλεψη των δημοσίων έργων από ιδιώτες, οι οποίοι θα αμείβονται από τους αναδόχους, δηλαδή από τους ελεγχόμενους, ανάβει η απόφαση του υπουργού Υποδομών, Κώστα Καραμανλή, η οποία σε πρώτη φάση αφορά τις δημόσιες συμβάσεις μελετών για έργα.

Πρόκειται ουσιαστικά για την υλοποίηση των προβλέψεων του νόμου που ψηφίστηκε πριν λίγους μήνες ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων κυρίως ως προς αυτό το ζήτημα.

Σύμφωνα με την απόφαση, η οποία δημοσιεύτηκε σήμερα Τρίτη στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, η επίβλεψη των μελετών από πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα επίβλεψης (ΙΦΕ), θα μπορεί να ασκηθεί, εφόσον προβλέπεται στην διακήρυξη, ενώ ο φορέας μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων που διαθέτει την απαιτούμενη πιστοποίηση, η οποία αποδεικνύεται με την εγγραφή του στα δύο Τμήματα του «Μητρώου Επιχειρήσεων Συμβούλων Διοίκησης - Διαχείρισης Έργων».

Εφόσον υπάρχει η αντίστοιχη πρόβλεψη στη διακήρυξη του διαγωνισμού για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης, ο κάθε υποψήφιος ανάδοχος θα είναι υποχρεωμένος να δηλώσει με την προσφορά του τον ιδιωτικό φορέα, στον οποίο θα ανατεθεί η επίβλεψη της εκτέλεσης της σύμβασης, στην περίπτωση που αυτή κατακυρωθεί στον ίδιο. Κάθε υποψήφιος ανάδοχος επιλέγει με δαπάνες του τον φορέα που θα προτείνει με την προσφορά του.

Συγκεκριμένα ορίζεται ότι η αμοιβή του φορέα «καταβάλλεται αποκλειστικώς από τον ανάδοχο, ο οποίος είναι ο μόνος υπόχρεος για την πληρωμή των αμοιβών και των λοιπών δαπανών και εξόδων του, όπως αυτά προβλέπονται στην σύμβαση μεταξύ αναδόχου και ΙΦΕ», ενώ ο εργοδότης, δηλαδή το Δημόσιο δεν έχει καμία ευθύνη για τις δαπάνες αυτές. Το ύψος της αμοιβής θα υπολογίζεται βάσει του προϋπολογισμού της προς ανάθεση μελέτης με ποσοστό που κυμαίνεται από 0,5% έως 3% ανάλογα με την αξία της μελέτης, και όχι βάσει της προσφοράς του αναδόχου που τον προτείνει. Δεν είναι λίγοι εκείνοι, πάντως, που είχαν εκφράσει εξαρχής την ανησυχία μήπως η εμπλοκή ιδιωτών αυξήσει τα κόστη μελετών και έργων. Βάσει της απόφασης, πάντως, τα στοιχεία ή το ύψος της οικονομικής προσφοράς του αναδόχου και η τυχόν έκπτωση που προσφέρει σε σχέση με την προεκτιμώμενη αμοιβή για την εκπόνηση της μελέτης δεν επηρεάζουν τον τρόπο υπολογισμού και το ύψος της αμοιβής ιδιώτη επιβλέποντος.

Το «μπουκέτο» των καθηκόντων των ιδιωτών επιβλεπόντων είναι πλούσιο καθώς τα καθήκοντα που οφείλουν να εκπληρώνουν περιλαμβάνουν:

• Τον έλεγχο τήρησης από τον ανάδοχο της σύμβασης και των συμβατικών υποχρεώσεων του αναδόχου.

• Τον έλεγχο εφαρμογής από τον ανάδοχο των προδιαγραφών για την εκπόνηση της μελέτης.

• Τον έλεγχο τήρησης από τον ανάδοχο του χρονοδιαγράμματος εκπόνησης της μελέτης.

• Τον έλεγχο ολοκλήρωσης από τον ανάδοχο συγκεκριμένων τμημάτων ή σταδίων της μελέτης.

• Τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο των τμημάτων ή σταδίων της μελέτης.

• Την εν γένει παρακολούθηση της σχέσης συμβατικού - εκτελούμενου μελετητικού αντικειμένου και την ενημέρωση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας σχετικά με την πρόοδο εκπόνησης της μελέτης.

• Τον έλεγχο εκπλήρωσης από τον ανάδοχο των προϋποθέσεων για τις τμηματικές πληρωμές του συμβατικού ανταλλάγματος βάσει της εξέλιξης της εκπόνησης της μελέτης.

• Τη διαχείριση όλων των ειδικών θεμάτων που προκύπτουν κατά την εκπόνηση της μελέτης.

Παράλληλα στις υποχρεώσεις τους εντάσσεται και η ενημέρωση των υπευθύνων για ενδεχόμενες παραβιάσεις του χρονοδιαγράμματος του έργου ή την ύπαρξη στοιχείων που θα μπορούσαν να καταστήσουν έκπτωτο τον ανάδοχο.

Πως είχε αιτιολογήσει τη θεσμοθέτηση ιδιωτών το υπουργείο

Υπενθυμίζεται πως όπως είχε διευκρινίσει το υπουργείο Υποδομών, η θεσμοθέτηση της ιδιωτικής επίβλεψης έργων και μελετών, δε σημαίνει πως η Διευθύνουσα Υπηρεσία δε θα έχει εξουσία να διενεργεί ελέγχους στην εκπόνηση της μελέτης, με σκοπό να διαπιστώνει την εξέλιξή της και την συμμόρφωση του αναδόχου με την σύμβαση.

Είχε αιτιολογήσει μάλιστα την απόφαση αυτή σημειώνοντας πως ύστερα από μια δεκαετία κρίσης, ο Δημόσιος Τομέας αδυνατεί συχνά να ανταποκριθεί στην συστηματική και ορθή παρακολούθηση των έργων με αποτέλεσμα είτε να ανακαλύπτονται κακοτεχνίες, χρόνια μετά την παράδοση έργων, είτε το συχνό επίσης φαινόμενο της δήλωσης αδυναμίας από πλευράς Υπηρεσιών και η συνεχής ανάγκη για σύναψη Προγραμματικής Συμφωνίας με Περιφέρειες ή Υπουργεία προκειμένου να εκτελεστούν τα έργα. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε υπερσυσσώρευση έργων σε ορισμένους φορείς με τις όποιες καθυστερήσεις αυτό συνεπάγεται.

Ειδικά για το ζήτημα της εμπλοκής ιδιωτών ελεγκτών στο κομμάτι των μελετών, το υπουργείο τόνιζε πως οι εξελίξεις της επιστήμης απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις που πολλές φορές οι Τεχνικές Υπηρεσίες είτε των ΟΤΑ, είτε των Υπουργείων, δεν διαθέτουν. «Παρατηρείται συχνά χαμηλό επίπεδο εγκεκριμένων μελετών, γιατί απλούστατα οι υπηρεσίες αδυνατούν να ελέγξουν πραγματικά τις παραδοθείσες μελέτες είτε λόγω έλλειψης επιστημονικής επάρκειας είτε λόγω ελλείψεων σε ανθρώπινο δυναμικό, πράγμα που με τη σειρά του οδηγεί σε νέες καθυστερήσεις και προβλήματα. Η ιδιωτική επίβλεψη έρχεται να λύσει τα χέρια σε οποιοδήποτε φορέα θέλει να σχεδιάσει και να εκτελέσει οποιοδήποτε απαιτητικό ή μή έργο χωρίς προβλήματα, έντεχνα και έγκαιρα με ένα μικρό επιπλέον κόστος».