Σημαντικές αλλαγές στον εξωδικαστικό συμβιβασμό

Σημαντικές αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό για τις οφειλές επιχειρήσεων  και ελεύθερων επαγγελματιών σαρωτικές είναι οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών, καθώς πλέον δικαίωμα στις 120 δόσεις ρύθμισης θα έχουν και οι οφειλές που «γεννήθηκαν» το 2017, ενώ αυξάνονται στα 250.000 ευρώ (από 100.000 σήμερα) τα ποσά που μπορούν να ρυθμιστούν και αφορούν χρέη προς τη φορολογική διοίκηση και τον ΕΦΚΑ.

Ταυτόχρονα απλοποιούνται οι διαδικασίες ένταξης στον νόμο και περιορίζεται σημαντικά η γραφειοκρατία. Οι αλλαγές περιλαμβάνονται στο πολυνομοσχέδιο που κατατίθεται σήμερα και θα ψηφιστεί τις επόμενες μέρες από τη Βουλή, καθώς αποτελεί προαπαιτούμενο για την ολοκλήρωση της 4ης και τελευταίας αξιολόγησης του ελληνικού προγράμματος.

Πρόσθετα κίνητρα Στόχος είναι να «ανοίξει» η ομπρέλα και να ενταχθούν όσο δυνατόν περισσότεροι δικαιούχοι στις ευεργετικές πρόνοιες του Ν 4469/2017, να δοθούν πρόσθετα κίνητρα σε όσους έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία ένταξης, και βελτιώνονται οι συνθήκες συνεργασίας μεταξύ οφειλέτη και πιστωτών (αλλά και των πιστωτών μεταξύ τους π.χ. τράπεζες, Δημόσιο), παρέχοντας ταυτόχρονα ενίσχυση της απαιτούμενης προστασίας των οφειλετών. Συγκεκριμένα θα μπορούν:

• Να ρυθμιστούν και οι οφειλές που γεννήθηκαν και βεβαιώθηκαν το 2017 (αντί του 2016 που ίσχυε) προς Δημόσιο (ΕΦΚΑ και ΑΑΔΕ αντίστοιχα) και ιδιώτες (τράπεζες, προμηθευτές).
• Να ενταχθούν στον νόμο επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες εφόσον είχαν ληξιπρόθεσμες οφειλές ή δάνεια σε καθυστέρηση τουλάχιστον 90 ημερών έως το τέλος Δεκεμβρίου 2017 (αντί 31/12/2016 που ίσχυε).
• Το ποσό οφειλής που μπορούν να ρυθμίσουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες αυξάνεται σε 125.000 ευρώ προς τη φορολογική διοίκηση και 125.000 ευρώ προς ΕΦΚΑ (από 50.000 που ίσχυε μέχρι σήμερα αντίστοιχα).
• Οι ομόρρυθμοι εταίροι θα μπορούν να ρυθμίσουν και τις προσωπικές τους οφειλές σε ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ και τράπεζες. Σε αυτή την περίπτωση η επιλεξιμότητά τους κρίνεται με βάση τα οικονομικά δεδομένα της εταιρείας.
• Με τις αλλαγές αυτές ανοίγει ο δρόμος να υπαχθεί το 99% των ελεύθερων επαγγελματιών με χρέη προς το Δημόσιο.

Δίνονται επιπλέον κίνητρα και ενισχύεται η προστασία των οφειλετών, καθώς προβλέπεται ότι:

• Αναστέλλονται τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης του Δημοσίου (ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ) και σε περίπτωση υποβολής αίτησης για διμερή διαπραγμάτευση, ενώ παρατείνεται αυτοδικαίως η προστασία του νόμου προς τους οφειλέτες πέραν των 70 ημερών που ισχύει σήμερα.
• Οι τραπεζικοί λογαριασμοί που κατασχέθηκαν από Δημόσιο, τράπεζες και προμηθευτές ξεμπλοκάρουν μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία υπογραφής της σύμβασης αναδιάρθρωσης, ώστε να μπορεί ο οφειλέτης να λάβει τα ποσά που είναι σε κατασχεμένο λογαριασμό.

Πλέον το Δημόσιο και οι τράπεζες θα πρέπει να αιτιολογούν τη μη συμμετοχή τους στη διαδικασία, καθώς και την καταψήφιση προτάσεων ρύθμισης του οφειλέτη. Με τον τρόπο αυτό θα δίνεται η δυνατότητα στον οφειλέτη να άρει τους λόγους άρνησης των πιστωτών ή ακόμα και να τεκμηριώσει στους πιστωτές ότι οι λόγοι αυτοί δεν υφίστανται.

Ενώ υποχρεωτικά θα ελέγχονται τα δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου προκειμένου να διαπιστώνεται αν όντως ισχύει η εγγύηση.
Στην πλατφόρμα θα μπορούν να ενταχθούν όσοι ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα, όπως είναι οι αγρότες, και σημαντικές αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό για τις οφειλές επιχειρήσεων  και ελεύθερων επαγγελματιών.

Πιο απλή και  για πιο πολλούς  η ρύθμιση  των χρεών, θα μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και προς τράπεζες. Μέχρι τώρα επιτρεπόταν η χρήση της πλατφόρμας μόνο για διμερείς ρυθμίσεις των προσώπων αυτών με τη φορολογική διοίκηση και τα ασφαλιστικά ταμεία. Και θα μπορούν να ρυθμιστούν και οφειλές προς εταιρείες leasing και factoring, 
αναγνωρίζοντας την ενισχυμένη θέση τους έναντι μη εξασφαλισμένων πιστωτών.
Ακόμα μπαίνουν κριτήρια επιλογής οφειλών μικροπιστωτών που εξαιρούνται της ρύθμισης (κάτω του 1,5% των συνολικών οφειλών ή των 2 εκατ. ευρώ).

Καθορίζονται συγκεκριμένες προθεσμίες σε κάθε στάδιο -ειδικά όταν δεν υπάρχει ρητή αναφορά του νόμου- ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αποδείχθηκε στην πράξη ότι οι προβλεπόμενες προθεσμίες δεν επαρκούσαν. Θα καθοριστεί εξάλλου η διαδικασία έγκρισης παράτασης όταν υπάρχει αιτιολογημένη αδυναμία του οφειλέτη να προσκομίσει σειρά απαραίτητων δικαιολογητικών.

Ο περιορισμός της γραφειοκρατίας και η απλοποίηση των διαδικασιών είναι βασική προϋπόθεση για να ενταχθούν στις πρόνοιες του νόμου χιλιάδες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες.

Συγκεκριμένα οι οφειλέτες δεν θα χρειάζεται να προσκομίζουν όλα τα έγγραφα από Εφορία, ασφαλιστικά ταμεία και πιστωτικά ιδρύματα καθώς αυτή η πληροφόρηση μπορεί να «αντληθεί» ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

Ακόμα οι οφειλέτες μπορούν να προσκομίσουν και μετά την αίτηση υπαγωγής στον Εξωδικαστικό εκείνα τα δικαιολογητικά που δεν επηρεάζουν συγκεκριμένους ελέγχους, όπως για παράδειγμα της ακίνητης περιουσίας ή την επιλεξιμότητα της επιχείρησης.

Επίσης σε ό,τι αφορά την αντικειμενική αξία ακινήτων, εκτός από την πράξη προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ, δίνεται η δυνατότητα κατάθεσης εναλλακτικών αποδεικτικών στοιχείων, όπως για παράδειγμα το έντυπο ΑΑ Γης για αγροτεμάχια.

Ακόμα θα μπορούν να διορθωθούν λάθη που αφορούν το ακριβές ύψος της οφειλής, καθώς έχουν διαπιστωθεί αποκλίσεις μεταξύ των στοιχείων κατά την υποβολή της αίτησης και των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων που είχε στη διάθεσή του ο οφειλέτης.
Τέλος, μία αίτηση που έχει λάθη ή ελλείψεις θα μπορεί να διαγραφεί και να επανυποβληθεί από τον οφειλέτη χωρίς να θεωρηθεί νέα αίτηση 

Στο στόχαστρο οι μπαταχτσήδες, υπό προστασία οι αδύναμοι στον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών αλλά και στην ενισχυμένη προστασία για τα νοικοκυριά που βρίσκονται σε πραγματική αδυναμία να πληρώσουν τα στεγαστικά τους δάνεια στοχεύουν οι αλλαγές στον νόμο 3869/2010, τον γνωστό νόμο Κατσέλη.

Περισσότεροι από 250.000 δανειολήπτες με «κόκκινα» στεγαστικά ύψους 8,25 δισ. ευρώ έχουν ζητήσει την προστασία του νόμου.

Όμως ανάμεσά τους κρύβονται και χιλιάδες μπαταχτσήδες, με τον αριθμό τους να υπολογίζεται (από τις τράπεζες) στις 60.000 με 65.000.

Οι αλλαγές, που έρχονται με το πολυνομοσχέδιο, λαμβάνουν μέριμνα υπέρ των αδύναμων νοικοκυριών και φέρνουν «εργαλεία» για να εντοπιστούν όσοι βρίσκουν «καταφύγιο» στον νόμο  χωρίς να πληρούν τα κριτήρια. Συγκεκριμένα θα ψηφιστεί:

• Η άρση του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών. Πλέον οι τράπεζες θα έχουν πλήρη πρόσβαση στο οικονομικό και περιουσιακό προφίλ του οφειλέτη.
• Κλείνει η ομπρέλα προστασίας για όλους εκείνους που δόλια και σκόπιμα παραποίησαν την περιουσιακή τους κατάσταση, μεταβίβασαν δηλαδή την περιουσία τους σε τρίτους. Την προστασία χάνουν και εκείνοι που «πτώχευσαν», διατηρούν όμως περιουσία, όπως και όσοι «έκρυψαν» μετρητά ή και ακίνητα που έχουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
• Για να μη σωρεύονται οι προς εκδίκαση υποθέσεις, η γραμματεία των δικαστηρίων θα κάνει το πρώτο «σκανάρισμα» των αιτήσεων και θα «βλέπει» αν ο οφειλέτης έχει ξαναζητήσει την προστασία του νόμου, αν έχει πάρει και πόσες αναβολές, αν δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής.
• Η προστασία από πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας δεν ισχύει για εκείνους τους δανειολήπτες που έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλουν εκ νέου αίτηση.
• Αν μία αίτηση απορριφθεί από το δικαστήριο, τότε οι τόκοι υπερημερίας θα τρέχουν κανονικά και αναδρομικά.

Εκτός νόμου θα βρίσκεται και όποιος καθυστερεί και δεν πληρώνει τις δόσεις που έχει ορίσει το δικαστήριο. Ωστόσο θα ληφθεί μέριμνα ώστε ο οφειλέτης να έχει τη δυνατότητα να υποβάλει εκ νέου αίτηση αναβίωσης της ρύθμισης, σε περίπτωση ανωτέρας βίας ή κατάχρησης δικαιώματος από τους πιστωτές (π.χ. τράπεζες). Στην περίπτωση τώρα που η δίκη ματαιωθεί με αίτημα του οφειλέτη και δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι παραιτήθηκε της αίτησής του για υπαγωγή στον νόμο.

Αντίθετα με ό,τι θα ισχύσει για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, εισάγονται επιπλέον πρόνοιες για την προστασία των αδύναμων δανειοληπτών.

Και πλέον προβλέπεται η επιδότηση της δόσης του στεγαστικού δανείου από το κράτος. Οι  απαραίτητες ενέργειες θα γίνονται απευθείας από τις τράπεζες, ακόμη και σε περιπτώσεις που ο οφειλέτης αγνοεί ότι τη δικαιούται.

Όπως είναι γνωστό, στον κρατικό προϋπολογισμό εγγράφεται κονδύλι για τη σωτηρία της πρώτης κατοικίας δανειοληπτών με χαμηλά εισοδήματα, που έχουν ζητήσει την προστασία του νόμου Κατσέλη.

Απλοποιούνται οι διαδικασίες και περιορίζεται η γραφειοκρατία για τους οφειλέτες, καθώς οι τράπεζες και οι δημόσιες Αρχές θα προσκομίζουν τα απαραίτητα έγγραφα στο δικαστήριο.

Η προστασία της πρώτης κατοικίας από τη διαδικασία πλειστηριασμού γίνεται με βάση την εμπορική της αξία (και όχι την αντικειμενική). Βέβαια θα πρέπει να υπάρχει έκθεση ανεξάρτητου εκτιμητή ακινήτων που είναι εγγεγραμμένος στο οικείο μητρώο του υπουργείου Οικονομικών. Αν τώρα η εκτίμηση της εμπορικής αξίας έχει ως αποτέλεσμα να μην εξαιρεθεί η κύρια κατοικία από τη ρευστοποίηση, τότε η τιμή πρώτης προσφοράς κατά τον πλειστηριασμό της δεν θα μπορεί να είναι κατώτερη από το όριο αξίας κύριας κατοικίας που τίθεται ως προϋπόθεση για την προστασία της.

Και ακόμα, το πλάνο αποπληρωμής οφειλών για την προστασία της κύριας κατοικίας θα μπορεί να προσαρμόζεται, σύμφωνα με τις πραγματικές δυνατότητες του οφειλέτη. Και με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι οι δόσεις για την απαλλαγή από χρέη (τριετούς ρύθμισης) και οι δόσεις για την προστασία της κύριας κατοικίας (εικοσαετούς ρύθμισης) δεν θα υπερβαίνουν αθροιστικά την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.

Θεσμοθετείται η διευκόλυνση του οφειλέτη για την πληρωμή της διαφοράς μεταξύ της χαμηλότερης δόσης που ορίζεται από το δικαστήριο σε πρώτο βαθμό και της ενδεχόμενης υψηλότερης δόσης που καθορίζεται από το δικαστήριο σε δεύτερο βαθμό