Έργα υποδομών: Πώς θα προχωρήσουν πρότυπες προτάσεις άνω των 200 εκατ. ευρώ

Τη μεγαλύτερη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στα μεγάλα έργα στη χώρα προωθεί το σχέδιο νόμου του υπουργείου Υποδομών για τις λεγόμενες πρότυπες προτάσεις, το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως την 1η Δεκεμβρίου.

Πρόκειται -όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση του υπουργείου- για ένα νέο μοντέλο της σύλληψης και της ωρίμανσης νέων έργων υποδομών, που θα υποβάλλονται από τον ίδιο τον Ιδιωτικό Τομέα και αφορά στη θέσπιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου υποβολής, αξιολόγησης και έγκρισης προτάσεων για μεγάλα έργα άνω των 200 εκατομμυρίων ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Το μοντέλο των Πρότυπων Προτάσεων θα αφορά έργα ΣΔΙΤ ή παραχωρήσεων τα οποία ο ιδιωτικός τομέας αναλαμβάνει να προτείνει ή/και να ωριμάσει για λογαριασμό του Δημοσίου.

Τα έργα αυτά θα είναι αρμοδιότητας των υπουργείων Υποδομών και Περιβάλλοντος ή και εποπτευόμενων φορέων τους και θα πρέπει να παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας και πολυπλοκότητας και να μην έχουν ενταχθεί οριστικά στο σχεδιασμό της αναθέτουσας αρχής αν και αυτό όπως προκύπτει δεν είναι απολύτως δεσμευτικό δεδομένου ότι προβλέπεται και κατ΄εξαίρεση χρήση του μοντέλου ύστερα από σχετική απόφαση του υπουργού Υποδομών ακόμα και για έργα σχετιζόμενα με την πανδημία για το προσεχές 8μηνο.

Το ζήτημα του πλαφόν του προυπολογισμού στα έργα στα 200 εκατομμύρια ευρώ χωρίς ΦΠΑ, πάντως, είχε σχολιαστεί και από τον ΙΟΒΕ στη μελέτη του για την επόμενη μέρα του κατασκευαστικού κλάδου, με την επισήμανση ότι περιορίζει τόσο το «μπουκέτο» των έργων στα πολύ μεγάλα όσο και τις συμμετέχουσες εταιρίες δεδομένου ότι δεν έχει το σύνολο του κλάδου αυτήν τη δυνατότητα: «Αξίζει να επισημανθεί ότι η πρόβλεψη για υποβολή προτάσεων για έργα με εκτιμώμενο προϋπολογισμό άνω των €200 εκατ., αν ισχύσει, περιορίζει το αντικείμενο των Προτάσεων Καινοτομίας σε πολύ μεγάλα έργα και σε λίγους συμμετέχοντες που έχουν τη δυνατότητα να υλοποιήσουν έργα τέτοιας κλίμακας. Στην ουσία αφήνει αναξιοποίητη τη δυνατότητα καινοτομικών προτάσεων ή ενίσχυσης της ωρίμανσης για έργα με αρκετά μικρότερο προϋπολογισμό σε όλη τη χώρα, τα οποία ωστόσο μπορεί να τεκμηριώνεται ότι έχουν σημαντική αξία», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Οι προυποθέσεις για τις πρότυπες προτάσεις

Σύμφωνα με τα όσα ορίζει το νομοσχέδιο, ως πρότυπες προτάσεις μπορούν να προχωρήσουν είτε νέα έργα υποδομών είτε επέκταση ή αναδιαμόρφωση ή τροποποίηση υφιστάμενων έργων υποδομών, ή την παροχή συναφών με τη λειτουργία τους υπηρεσιών, εφόσον πληρούν σωρευτικά τις κατωτέρω προϋποθέσεις:

• Αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών ή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που εποπτεύονται από τα υπουργεία αυτά.

• Αφορούν σε έργα υποδομών, τα οποία παρουσιάζουν χαρακτηριστικά καινοτομίας και πολυπλοκότητας,

• Η προϋπολογιζόμενη αξία του έργου, στο οποίο αφορά η πρόταση, υπερβαίνει το ποσό των 200.000.000 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ,

• Αφορούν σε έργα υποδομής, τα οποία δεν έχουν ενταχθεί οριστικά στον σχεδιασμό της αναθέτουσας αρχής ή του αναθέτοντος φορέα δια της δέσμευσης σχετικής πίστωσης για την εκτέλεσή τους και δεν έρχονται σε αντίθεση με τον σχεδιασμό αυτό,

• Η υλοποίηση της προτεινόμενης επένδυσης προάγει την περιφερειακή ανάπτυξη ή συμβάλλει συνολικά στην εθνική οικονομία.

Οι πρότυπες προτάσεις μπορούν να υλοποιηθούν μέσω σύναψης σύμβασης δημοσίου έργου, σύμβασης παραχώρησης ή σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Υποδομών, στόχος του νέου πλαισίου είναι η ανάδειξη νέων «καινοτόμων» ιδεών, η επιτάχυνση της ωρίμανσης έργων, η αυξημένη εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα με την αξιοποίηση της ευελιξίας που έχει και η μεταφορά τεχνογνωσίας του ιδιωτικού τομέα στη δημόσια διοίκηση.

«Το πλαίσιο, που παρουσιάζεται, είναι μια μεταρρύθμιση στο χώρο των Δημοσίων Έργων, γιατί από τη μία, επιτυγχάνεται η ωρίμανση έργων που η ίδια η αγορά θεωρεί σημαντικά και από την άλλη, δίνεται κίνητρο στον ιδιωτικό τομέα για την υποβολή πρότυπων τεχνικών λύσεων για την κατασκευή των έργων, έργα που θα ελέγχονται από το έμπειρο στελεχιακό δυναμικό του Υπουργείου, δημιουργώντας έτσι μια παρακαταθήκη γνώσης σε αυτό και θα εξασφαλίσει την ταχύτερη μετάβαση σε μια νέα εποχή», σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση.

Οι εξαιρέσεις του μοντέλου

Αν και στις προδιαγραφές των προτυπων προτάσεων εντάσσονται έργα που δεν είναι οριστικά ενταγμένα στο σχεδιασμό του Δημοσίου, κατ΄εξαίρεση θα μπορούν να γίνονται αποδεκτά και έργα που είναι μεν ενταγμένα, αλλά εμφανίζουν χαμηλο επίπεδο ωρίμανσης.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, κατόπιν εισήγησης της Επιτροπής Αξιολόγησης Πρότυπων Προτάσεων, θα μπορούν να γίνονται αποδεκτές και να θεωρούνται ως πρότυπες, προτάσεις οι οποίες αφορούν:

• σε έργα τα οποία, παρότι έχουν ενταχθεί στον σχεδιασμό της αναθέτουσας αρχής ή του αναθέτοντος φορέα ή στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, παρουσιάζουν πολύ χαμηλό επίπεδο ωρίμανσης και η επιτάχυνση της υλοποίησής τους εκτιμάται ότι θα συμβάλει σημαντικά στην περιφερειακή ή εθνική οικονομική ανάπτυξη, ή

• σε έργα άλλων υπουργείων ή φορέων διαφορετικών εκτός των δύο προβλεπόμενων (Υποδομών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας), ενώ

• ειδικώς για χρονικό διάστημα οκτώ μηνών θα μπορούν να προχωρούν ως πρότυπες προτάσεις και έργα για τα οποία κρίνεται ότι, μέσω της υλοποίησής τους, θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των δυσμενών οικονομικών συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού COVID19.

Δικαίωμα βελτίωσης προσφορών

Για την υποβολή της πρότυπης πρότασης απαιτείται η καταβολή παραβόλου, υπέρ του Δημοσίου, ύψους ίσου με ποσοστό ένα τοις χιλίοις (1‰) επί της προϋπολογιζόμενης αξίας του έργου. Ο προτείνων μπορεί να αποσύρει οποτεδήποτε την πρότυπη πρόταση που υπέβαλε. Εφόσον την αποσύρει μέχρι την ολοκλήρωση της αξιολόγησής της από την Επιτροπή Αξιολόγησης Πρότυπων Προτάσεων, επιστρέφεται στον προτείνοντα ποσό του παραβόλου που αντιστοιχεί σε ποσοστό έως 30% της αξίας του, με πράξη της Επιτροπής Αξιολόγησης Πρότυπων Προτάσεων. Σε περίπτωση μεταγενέστερης απόσυρσης πρότυπης πρότασης, το καταβληθέν ποσό παραβόλου δεν επιστρέφεται.

Ο προτείνων που αποσύρει την πρότασή του δεν δικαιούται να επανέλθει με νέα πρότυπη πρόταση ως προς το ίδιο έργο υποδομής για χρονική περίοδο έξι μηνών.

Η διαδικασία αξιολόγησης της πρότυπης πρότασης από την Επιτροπή Αξιολόγησης Πρότυπων Προτάσεων ολοκληρώνεται εντός 90 ημερών.

Εφόσον η πρόταση γίνει δεκτή από τον αρμόδιο υπουργό εισάγεται προς τελική κρίση στην Κυβερνητική Επιτροπή Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας, και στην περίπτωση αποδοχής ακολουθείται διαγωνιστική διαδικασία.

Σε περίπτωση που από τη διαδικασία ο προτείνων δεν έχει καταταγεί πρώτος στον πίνακα κατάταξης, προβλέπεται η υποχρέωση υποβολής βελτιωμένων προσφορών. «Η εν λόγω ρύθμιση αποσκοπεί στη θέσπιση ενός ελαχίστου κινήτρου προς τους οικονομικούς φορείς, προκειμένου να υποβάλουν πρότυπες προτάσεις, χωρίς παράλληλα να προκαλείται στρέβλωση του ανταγωνισμού».

Εάν οριστικός ανάδοχος της σύμβασης ανακηρύσσεται διαγωνιζόμενος που δεν είναι ο προτείνων, τότε υποχρεούται να καταβάλει στον προτείνοντα τα έξοδα προετοιμασίας της πρότυπης πρότασης, σε διάστημα εξήντα ημερών.

Εάν στη διαδικασία ανάθεσης, κατόπιν έγκρισης πρότυπης πρότασης, ο προτείνων αποτελεί τον μοναδικό προσφέροντα ή υποψήφιο, η αναθέτουσα αρχή επαληθεύει υποχρεωτικά μέσω ανεξάρτητου εκτιμητή ότι το αποτέλεσμα του διαγωνισμού είναι οικονομικά συμφέρον και ανταποκρίνεται στην τιμή της αγοράς, της αναθέτουσας αρχής ή του αναθέτοντος φορέα δυνάμενων προς το σκοπό αυτό να ζητήσουν βελτίωση της υποβληθείσας προσφοράς, σύμφωνα με όσα ειδικότερα προβλέπονται στα έγγραφα της σύμβασης. Σε περίπτωση που από το πόρισμα του ανεξάρτητου εκτιμητή δεν προκύπτει ότι το αποτέλεσμα του διαγωνισμού είναι οικονομικά συμφέρον και ότι ανταποκρίνεται στην τιμή της αγοράς, η αναθέτουσα αρχή ή ο αναθέτων φορέας ματαιώνει τον διαγωνισμό.