Όροι για εξαγορά «κόκκινων» στεγαστικών

Τα στεγαστικά δάνεια στα οποία θα βάλουν πωλητήριο οι τράπεζες θα μπορούν να τα αγοράσουν οι δανειολήπτες πριν από τα funds, αρκεί να πληρώσουν μια κι έξω το ποσό που θα συμφωνήσουν με την τράπεζα, ενώ ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών προβλέπει και «κούρεμα» μέρους της οφειλής.

Τους επόμενους μήνες θα εντατικοποιηθούν οι διαδικασίες πώλησης δανείων και με εξασφαλίσεις, όπως είναι τα στεγαστικά. Ήδη δεκάδες χιλιάδες δανειολήπτες λαμβάνουν το τελευταίο διάστημα επιστολές από τις τράπεζες και ενημερώνονται ότι το δάνειο τους περιλαμβάνεται σε πακέτο απαιτήσεων που οδεύει προς πώληση.

Όπως σημειώνει η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, ο δανειολήπτης μπορεί να «αγοράσει» το δάνειο του πληρώνοντας το ποσό εφάπαξ. Η δυνατότητα εξαγοράς του δανείου, πριν ή μετά τη μεταβίβασή του σε fund, προβλέπεται σαφώς από τη νομοθεσία (ν. 4354/2015 και ν. 4389/2016), ενώ το ισχύον θεσμικό πλαίσιο είναι αυστηρό σε ό,τι αφορά τη μεταβίβαση και διαχείριση δανείων από funds, προκειμένου να μην αναπτύξουν αυτά επιθετική στρατηγική στην Ελλάδα. Και ταυτόχρονα έχει βάλει δικλίδες ασφαλείας και έχει λάβει πρόνοιες για την προστασία του καταναλωτή.

Τι ορίζει ο νόμος

Ειδικότερα, ο νόμος ορίζει: Πριν πωληθεί ένα μη δάνειο (παρ. 2, αρ. 3, ν. 4354/2015) οι τράπεζες πρέπει να έχουν καλέσει τον δανειολήπτη και να του έχουν κάνει πρόσφατη -μέχρι 12 μήνες πριν- εμπεριστατωμένη και ουσιαστική γραπτή πρόταση ρύθμισης, με συγκεκριμένους όρους αποπληρωμής σύμφωνα με όσα προβλέπουν οι διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών (μειωμένη δόση και επιμήκυνση, περίοδος χάριτος, καταβολή μόνο τόκων, μείωση επιτοκίου, μερική διαγραφή οφειλής). Από την πλευρά του ο δανειολήπτης μπορεί να απαντήσει και να καταθέσει αντιπρόταση ρύθμισης με βάση την ικανότητα αποπληρωμής του ή πρόταση εξαγοράς του δανείου του.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι «επί μεταβιβάσεως απαιτήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων και πιστώσεων, ο νέος εκδοχέας συνεχίζει τη διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας από το στάδιο που ήταν πριν τη μεταβίβαση». Επομένως, εντός του πλαισίου του ΚΔΤ ο δανειολήπτης κάλλιστα μπορεί να αντιπροτείνει την εξαγορά του δανείου του, με βάση τα προβλεπόμενα στην παράγραφο ε' του 3ου Παραρτήματος του αναθεωρημένου ΚΔΤ (ΦΕΚ Β 2376/2-8-16), που προβλέπει ότι μπορεί το δάνειο να εξαγοραστεί με εφάπαξ καταβολή σε μετρητά και διαγραφή του υπολοίπου της οφειλής του ή και άλλες λύσεις, σύμφωνα με την ικανότητα αποπληρωμής του και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσής του.

Ιδιαίτερη σημασία για την προστασία του καταναλωτή έχει η πρόβλεψη του νόμου ότι στις περιπτώσεις πώλησης και μεταβίβασης απαιτήσεων καθώς και στις περιπτώσεις ανάθεσης διαχείρισης «δεν χειροτερεύει η ουσιαστική και δικονομική θέση του οφειλέτη και του εγγυητή και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση όρου σύμβασης, καθώς και του επιτοκίου (παρ. 7, αρ. 3, ν. 4354/2015)».

Αυτό σημαίνει ότι τα funds είναι υποχρεωμένα να σεβαστούν τον νόμο και όλο το θεσμικό πλαίσιο προστασίας του καταναλωτή, 
να βαδίζουν σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τον Κώδικα Δεοντολογίας των Τραπεζών, να λαμβάνουν υπόψη τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης για τον καθορισμό των δόσεων με βάση την πραγματική δυνατότητα αποπληρωμής, τον αναμορφωμένο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος Σταθάκη) κ.λπ. 

Αυστηροί κανόνες ελέγχου για την προστασία δανειοληπών 

Σε ό,τι αφορά τώρα το πλαίσιο λειτουργίας των funds που θα αγοράσουν τα δάνεια των ελληνικών νοικοκυριών, η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους σημειώνει τα εξής: Τέθηκαν αυστηροί όροι ελέγχου και κανόνες λειτουργίας των funds, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η προστασία των δανειοληπτών. Η μη χειροτέρευση της θέσης του δανειολήπτη από ένα fund, έναντι της θέσης που είχε με την τράπεζα, είναι υψίστης σημασίας, διότι συνεπάγεται ότι ο δανειολήπτης θα συνεχίσει να λαμβάνει τις ίδιες προστατευτικές πρόνοιες. Συγκεκριμένα:

• Οι Εταιρείες Διαχείρισης ή Απόκτησης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις υποχρεώνονται να έχουν έδρα στην Ελλάδα ή κάπου αλλού στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Όσον αφορά τους αποκτώντες δάνεια από τρίτες χώρες, έχουν τη διακριτική ευχέρεια 
• να εγκατασταθούν στην Ελλάδα με υποκατάστημα, υπό την επιφύλαξη εφαρμογής των ενωσιακών διατάξεων και δεν πρέπει να έχουν έδρα σε κράτος που έχει προνομιακό φορολογικό καθεστώς ή σε μη συνεργάσιμο κράτος.
• Πρέπει να είναι ανώνυμες εταιρείες, που σύμφωνα με το καταστατικό τους μπορεί να προβαίνουν σε απόκτηση απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις και να έχουν μετοχικό κεφάλαιο τουλάχιστον 100.000 ευρώ.
• Οι παραπάνω εταιρείες λειτουργούν εντός αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου και εποπτεύονται για τη συμμόρφωση προς τις διατάξεις του ν. 4354/2015 από την Τράπεζα της Ελλάδος. Λαμβάνουν ειδική άδεια λειτουργίας από την Τράπεζα της Ελλάδος, με δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, κατόπιν αξιολόγησης και συνεκτίμησης διαφόρων κριτηρίων (περιγράφονται στην παρ. 5 του αρ. 1 του ν. 4354/2015). Η διαδικασία αδειοδότησης υπηρετεί την αρχή της διαφάνειας στην ταυτότητα των μετόχων, με κριτήρια διαπιστευτήρια της καλής τους φήμης, της εμπειρίας και της ικανότητας. Αξιολογούνται, επίσης, οι αναλυτικές δράσεις της στρατηγικής των εταιρειών, του επιχειρησιακού πλάνου και της μεθοδολογίας διεκδίκησης των δανείων, με έμφαση στην αναδιάρθρωση/ρύθμιση και όχι στους πλειστηριασμούς.
• Προς αποφυγή της εφαρμογής επιθετικής στρατηγικής των μη τραπεζικών ιδρυμάτων, στον νόμο αποτυπώθηκε η ανάγκη δημοσιοποίησης περιοδικών στοιχείων από μέρους τους που να αφορούν τον όγκο και την ποιότητα των αναδιαρθρώσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων, στοιχεία που θα καταδεικνύουν -μεταξύ άλλων- πόσα δάνεια έχουν ρυθμιστεί, από τα οποία θα διαφαίνεται αν οι ρυθμίσεις είναι αρκετές και αν είναι επαρκείς για τους δανειολήπτες.