Yπουργείο Υποδομών: Όπισθεν για τις δεκάδες εξαιρέσεις από το νόμο των δημοσίων συμβάσεων

Οπισθεν υπό το φόβο των προσφυγών εκ μέρους των τεχνικών εταιριών, αλλά και των σφοδρών επικρίσεων τόσο από τον τεχνικό κόσμο όσο και από σύσσωμη την αντιπολίτευση αναγκάστηκε να κάνει τελικά το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, το οποίο επιχείρησε να τροποποιήσει σημαντικά τον νόμο περί δημοσίων συμβάσεων εισάγοντας στο νομοσχέδιο για τις πρότυπες προτάσεις άρθρο που καθόριζε 36 εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις υπό την επίκληση της ανάγκης επίσπευσης των έργων.

Οπως ανακοίνωσε σήμερα Πέμπτη στη Βουλή ο υπουργός Κώστας Καραμανλής παρουσιάζοντας τις σχετικές νομοτεχνικές βελτιώσεις, από τις αρχικά 36 εξαιρέσεις στο νομοσχέδιο, το οποίο ψηφίστηκε πριν λίγη ώρα παρέμειναν τελικά οι τέσσερεις και συγκεκριμένα:

• Η εξαίρεση που αφορά στην παροχή σύμφωνης γνώμης του Τεχνικού Συμβουλίου σε περιπτώσεις ερευνητικών έργων και όχι έργων και προμηθειών.
• Η εξαίρεση από τις προβλέψεις περί συγκρότησης επιτροπών διαγωνισμών ώστε να δύναται να ορίζονται ως μέλη και εξειδικευμένα στελέχη.
• Η εξαίρεση της ελάχιστης προθεσμίας για την πρόσκληση του αναδόχου ώστε να μπορεί να υπογράφεται η σύμβαση μετά την έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου πιο γρήγορα.
• Η εξαίρεση από τις ελάχιστες προθεσμίες που υποχρεούνται να εκδίδουν πρακτικά οι επιτροπές ώστε αυτά να εκδίδονται πιο γρήγορα.

Τόσο τις προηγούμενες ημέρες όσο και σήμερα κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια, το υπουργείο είχε δεχτεί «σφυροκόπημα» από φορείς και την αντιπολίτευση.

Η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) είχε προειδοποιήσει για φαινόμενα διαφθοράς με τον αντιπρόεδρό της, Αδάμ Καραγλάνη να επισημαίνει στην Επιτροπή ότι το Δημόσιο «εξ ορισμού επιδιώκει το δημόσιο συμφέρον και την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, σε αντίθεση με έναν ιδιωτικό φορέα ο οποίος λογικό είναι να επιδιώκει τα οικονομικά και επαγγελματικά του συμφέροντα».

Εξέφρασε μάλιστα έντονο προβληματισμό για τη δημιουργία «κενών δικαίου και περιθωρίων διακριτικής ευχέρειας στις αναθέτουσες αρχές».

Τον κώδωνα του κινδύνου είχε κρούσει και η Επιτροπή Ανταγωνισμού, η οποία δια του προέδρου της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Ιωάννη Λιανού πρότεινε την εφαρμογή του μοντέλου των πρότυπων προτάσεων μόνο στις περιπτώσεις που ένα έργο χρηματοδοτείται εξολοκλήρου ή κατά το 90% από ιδιώτες, ενώ έκανε λόγο για τρομερή συγκέντρωση της αγοράς τα τελευταία χρόνια παραθέτοντας τα εξής:

Το 2004 υπήρχαν 14 κατασκευαστικές εταιρείες έβδομης τάξης (οι πιο μεγάλες) και πλέον είναι 6, υπήρχαν 49 έκτης τάξης και πλέον είναι 26 και γενικά βλέπουμε ότι έχουμε μια μεγάλη συγκέντρωση κυρίως σε 5 εταιρείες, οι οποίες συγκεντρώνουν περίπου το 75% με 85% του συνολικού μεριδίου από δημόσια έργα».

Σε κενό δικαίου, το οποίο τελικώς θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις των έργων, ως προς τις εξαιρέσεις του άρθρου 18 αναφέρεται και η έκθεση της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, στην οποία τονίζεται ξεκάθαρα ότι: «µε τον αποκλεισµό της εφαρµογής ορισµένων διατάξεων και την εισαγωγή παρεκκλίσεων από ισχύουσες διατάξεις δηµιουργείται κενό δικαίου, το οποίο καλείται να καλύπτει η αναθέτουσα αρχή µε την εκάστοτε διακήρυξη. Η απουσία κανόνων εκ των προτέρων γνωστών στους ενδιαφεροµένους πιθανόν να δηµιουργήσει ανασφάλεια δικαίου, να επιβαρύνει χρονικά τις διαδικασίες και να δυσχεράνει τον προδικαστικό και δικαστικό έλεγχό τους».
Κρίσιμο ρόλο στην απόσυρση των περισσότερων από τις εξαιρέσεις όμως φαίνεται ότι έπαιξε και η πρόθεση εκπροσώπων των μικρότερων εργοληπτριών εταιριών να προσφύγουν στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαικής Ενωσης, την οποία ανακοίνωσαν εν μέσω καταγγελιών για «έξαρση της αδιαφάνειας» και για πλήθος «φωτογραφικών όρων σε προκηρύξεις έργων».

Εκχώρηση του στρατηγικού σχεδιασμού της χώρας σε ιδιώτες καταγγέλλει η αντιπολίτευση

Την ίδια στιγμή η αντιπολίτευση από την πλευρά της έθεσε και ζήτημα εκχώρησης του στρατηγικού σχεδιασμού των έργων της χώρας στον ιδιωτικό τομέα, καθώς οι πρότυπες προτάσεις θα αποτελούν προτάσεις ιδιωτών και όχι έργων που έχει προκρίνει η εκάστοτε κυβέρνηση. Για το λόγο αυτό το ΜέΡΑ25 κατέθεσε και αίτηση αντισυνταγματικότητας, με την οποία συντάχθηκε και ο ΣΥΡΙΖΑ.

Υπενθυμίζεται ότι τα έργα που θα προχωρήσουν ως «πρότυπες προτάσεις» θα είναι όπως είχε γράψει το «ethnos.gr» σε παλαιότερο ρεπορτάζ του, νέα έργα, τα οποία θα έχουν προυπολογισμό άνω των 200 εκ. ευρώ, γεγονός το οποίο σύμφωνα με την κριτική που ασκήθηκε, αφενός αποκλείει μικρότερα αλλά χρήσιμα και κρίσιμα έργα και αφετέρου βγάζει εντελώς από το παιχνίδι τις μικρές και μεσαίες εταιρίες του τεχνικού κλάδου.

Η απάντηση του υπουργείου στην κριτική

«Στόχος μας είναι να ενώσουμε τις δυνάμεις του ιδιωτικού τομέα με αυτές του δημοσίου για το καλό των πολιτών», σημείωσε μιλώντας στη Βουλή ο υπουργός Υποδομών, Κώστας Καραμανλής. Ανέφερε μάλιστα τα τέσσερα πλεονεκτήματα των έργων που θα προχωρήσουν ως πρότυπες προτάσεις, τα οποία είναι:

• Η αναδειξη νέων καινοτόμων ιδέων και η προετοιμασία νέων έργων σε τομείς προτεραιότητας του Δημοσίου παράλληλα με τις υπάρχουσες διαδικασίες του Δημοσίου.

• Η επιτάχυνση της ωρίμανσης των έργων. Υπενθύμισε ότι έως τώρα η κυβέρνηση έχει συμβασιοποιήσει έργα 3,2 δισ. ευρώ και μέχρι το τέλος του χρόνου θα εχει συμβασιοποιήσει γύρω στα 5 δισ. ευρώ.

• Η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας του ιδιωτικού τομέα και σε επίπεδο σχεδιασμού έργων.

• Η εκμετάλλευση της ευελιξίας του ιδιωτικού τομέα στην επιτάχυνση των διαδικασιών.

Τόνισε πως «το κράτος παραμένει με βροντερή παρουσία, καθώς το κράτος είναι αυτό που τελικά θα εγκρίνει ή όχι αυτές τις πρότυπες προτάσεις».

Σχολιάζοντας την κριτική για την απαξίωση του δημόσιου τομέα από την κυβέρνηση, ο κ. Καραμανλής δε δίστασε να πει ότι «Από 1981 το δημόσιο έχει δαπανήσει με ευρωπαικούς και εθνικους πόρους 180 δισ σε υποδομές. Θεωρούμε ότι όλα αυτά τα έργα άξιζαν να γίνουν; Πόσα απ΄αυτά έγιναν υπερδιαστασιολογημένα; Κι αυτό είναι και μία αυτοκριτική» είπε.

Από την πλευρά του ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Γιώργος Καραγιάννης χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «επιταχυντή εξελίξεων, που εμπλέκει τον ιδιωτικό τομέα στη σύλληψη και την ωρίμανση έργων, αξιοποιώντας την τεχνογνωσίας του».

Ανεφερόμενος στις καινοτομίες των Προτύπων Προτάσεων σημείωσε πως ο ιδιωτικός τομέας απλώς κάνει προτάσεις, την επιλογή την κάνει το Δημόσιο. «Μάλιστα ο έλεγχος μίας πρότυπης πρότασης είναι τριπλός καθώς γίνεται από την Επιτροπή στην οποία μετέχουν Δημόσιοι υπάλληλοι, στη συνέχεια ο Υπουργός και ο τρίτος έλεγχος γίνεται από την Κυβερνητική Επιτροπής Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας».