Με νέα εργαλεία οι ρυθµίσεις για τα «κόκκινα δάνεια»

Στην πλήρη ενεργοποίηση του Κώδικα ∆εοντολογίας αναµένεται να προχωρήσουν οι τράπεζες, στο πλαίσιο των ρυθµίσεων για τη µείωση των «κόκκινων δανείων». Ο Κώδικας ∆εοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος είναι ένα πρόσθετο «εργαλείο» που µπορεί να συµβάλει -σε συνδυασµό µε το νέο πλαίσιο της προστασίας της πρώτης κατοικίας από τον πλειστηριασµό- στη σηµαντική µείωση των προβληµατικών δανείων.

Αν και ο Κώδικας έχει τεθεί σε ισχύ από το 2013 και έχει αναµορφωθεί το 2014, στην πράξη δεν εφαρµόζεται. Και είναι λίγες, συγκριτικά µε το «βουνό» των καθυστερούµενων δανείων, οι οφειλές που έχουν ρυθµιστεί σύµφωνα µε τις προβλέψεις του. Σύµφωνα µε τις τράπεζες, οι δανειολήπτες προτιµούν να ρυθµίσουν τις οφειλές τους µε τις λύσεις που προτείνουν τα πιστωτικά ιδρύµατα, τις οποίες χαρακτηρίζουν πιο ευέλικτες και ότι κινούνται στη λογική των ρυθµίσεων που προτείνει και ο Κώδικας.

Από την άλλη, οι ρυθµίσεις µέσω του Κώδικα είναι πιο σταθερές και ουσιαστικές, καθώς ο Κώδικας ∆εοντολογίας των τραπεζών ενισχύει τα δικαιώµατα των δανειοληπτών, εξασφαλίζει µεγαλύτερη διαφάνεια, προσφέρει πρόσθετα «εργαλεία» και διαδικασίες για ρυθµίσεις, που είναι προσαρµοσµένες στις πραγµατικές δυνατότητες αποπληρωµής του κάθε δανειολήπτη. Ο Κώδικας ∆εοντολογίας προσφέρει ρυθµίσεις βραχυχρόνιες, µε διάρκεια µικρότερη των 2 ετών, µακροχρόνιες, που µπορεί να διαρκέσουν µέχρι την πλήρη αποπληρωµή του δανείου, καθώς και λύσεις οριστικής διευθέτησης.

Οι βραχυχρόνιες ρυθµίσεις προτείνουν λύσεις που αφορούν:

• Την κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσµων οφειλών και αναπροσαρµογή του προγράµµατος αποπληρωµής.
• Μειωµένη δόση, σε επίπεδο που να καλύπτει το ποσό που αντιστοιχεί σε αποπληρωµή µόνο τόκων.
• Καταβολή µόνο τόκων.
• Μειωµένη δόση, που όµως είναι µικρότερη από το ποσό που αντιστοιχεί στους τόκους του δανείου. Στη λήξη της βραχυπρόθεσµης ρύθµισης οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται.
• Περίοδο χάριτος, δηλαδή ο δανειολήπτης δεν πληρώνει κανένα ποσό για συγκεκριµένη διάρκεια. Και οι τόκοι κεφαλαιοποιούνται ή διευθετούνται

Οι µακροπρόθεσµες ρυθµίσεις λαµβάνουν υπόψη και τη µελλοντική ικανότητα αποπληρωµής και προσφέρουν λύσεις όπως:  

• Μείωση του επιτοκίου ή του περιθωρίου.
• Επιµήκυνση της διάρκειας αποπληρωµής του δανείου, που είναι σε συνάρτηση µε την ηλικία του δανειολήπτη ή του εγγυητή.
• «Σπάσιµο» της οφειλής σε δύο µέρη. Η ρύθµιση είναι γνωστή ως split balance, το δάνειο «σπάει» στα δύο. Το ένα τµήµα ο δανειολήπτης το αποπληρώνει κανονικά. Το δεύτερο τµήµα «παγώνει» και τακτοποιείται µεταγενέστερα.
• Μερική διαγραφή οφειλής. ∆ηλαδή «κουρεύεται» ένα τµήµα του δανείου, ώστε ο δανειολήπτης να είναι σε θέση να εξυπηρετεί κανονικά το υπόλοιπο της οφειλής

 Για επιχειρηµατικά δάνεια προσφέρονται λύσεις όπως:

Η λειτουργική αναδιάρθρωση. Ξεκινά δηλαδή η αναδιοργάνωση της επιχείρησης, ώστε να καταστεί βιώσιµη και ικανή για την οµαλή εξυπηρέτηση των οφειλών της. Στην αναδιοργάνωση περιλαµβάνονται ενέργειες όπως η αλλαγή διοίκησης, η πώληση περιουσιακών στοιχείων, ο περιορισµός του κόστους, ο εταιρικός µετασχηµατισµός, η ανανέωση πιστωτικών ορίων, ακόµα και η παροχή νέων δανείων. Και η συµφωνία ανταλλαγής χρέους µε µετοχικό κεφάλαιο. Στη ρύθµιση αυτή ένα τµήµα του δανείου µετατρέπεται σε µετοχικό κεφάλαιο, ώστε το ύψος της εναποµένουσας οφειλής να µπορεί να εξυπηρετηθεί οµαλά. Τέλος, υπάρχουν οι λύσεις οριστικής διευθέτησης. Εν προκειµένω η δανειακή σχέση µεταβάλλεται ή τερµατίζεται µε στόχο την οριστική τακτοποίηση του δανείου. Η λύση µπορεί να συνδυάζεται µε εθελοντική παράδοση του ακινήτου ή ακόµα και µε οικειοθελή ρευστοποίηση των εξασφαλίσεων, για να τακτοποιηθεί η οφειλή. Στην εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου, ο δανειολήπτης, που δεν µπορεί να εξυπηρετήσει το δάνειο, παραχωρεί µε τη θέλησή του -χωρίς δηλαδή να υπάρξουν δικαστικές ενέργειες- το ενυπόθηκο ακίνητο στην τράπεζα. Στη συµφωνία διατυπώνεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου.

Η συγκεκριµένη λύση µπορεί να αφορά κατοικία ή επαγγελµατική στέγη. Στη λύση mortgage to rent/lease, ο δανειολήπτης µεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στην τράπεζα και υπογράφει σύµβαση ενοικίασης/χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Ετσι έχει τη δυνατότητα µίσθωσης του ακινήτου για ορισµένη ελάχιστη χρονική περίοδο. Και αυτή η λύση µπορεί να αφορά τόσο κατοικία ή επαγγελµατική στέγη. Στην εθελοντική εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου, ο δανειολήπτης προβαίνει οικειοθελώς στην πώλησή του, µε τη σύµφωνη γνώµη της τράπεζας. Στην περίπτωση που το τίµηµα της πώλησης υπολείπεται του συνόλου της οφειλής, το ίδρυµα προβαίνει σε διαγραφή της εναποµένουσας οφειλής.

Η εν λόγω λύση µπορεί να αφορά τόσο οικιστικό ακίνητο όσο και επαγγελµατική στέγη. Ο διακανονισµός απαιτήσεων είναι µία εξωδικαστική συµφωνία κατά την οποία η τράπεζα λαµβάνει είτε εφάπαξ σε µετρητά (ή ισοδύναµα µετρητών) είτε σειρά προκαθορισµένων τµηµατικών καταβολών. Στο πλαίσιο του διακανονισµού η τράπεζα µπορεί να προχωρά σε µερική διαγραφή της απαίτησης («κούρεµα»).

Υπάρχει η λύση που το ακίνητο βγαίνει σε πλειστηριασµό και η τράπεζα υπερθεµατίζει αποκτώντας την κυριότητα του ενυπόθηκου ακινήτου ή άλλης εµπράγµατης εξασφάλισης, στο πλαίσιο ευρύτερης συµφωνίας οριστικής διευθέτησης της οφειλής, µε τη συναίνεση του δανειολήπτη. Και, τέλος, υπάρχει η ολική διαγραφή της οφειλής. Στην περίπτωση αυτή η τράπεζα αποφασίζει τη διαγραφή του συνόλου της οφειλής, εφόσον δεν υπάρχουν ρευστοποιήσιµα στοιχεία και δεν αναµένεται περαιτέρω ανάκτηση