Michele Napolitano του οίκου Fitch στο Εθνος: «Κλειδί» η σταθερή πορεία πριν και μετά τις εκλογές

Η εδραίωση της εµπιστοσύνης και ένα οµαλό µετεκλογικό σενάριο, που θα εξασφαλίζει ότι δεν θα έχουµε ανατροπές στην οικονοµική και τη δηµοσιονοµική πολιτική, θα µπορούσαν να είναι δύο βασικοί παράγοντες που θα γυρίσουν το παιχνίδι (game changer) για την ελληνική οικονοµία, είναι το µήνυµα που στέλνει η Fitch. Σε συνέντευξή του ο αναλυτής του οίκου, Michele Napolitano, Head of Western Europe Sovereigns στη Fitch, υπογραµµίζει, µεταξύ άλλων, τη βελτίωση της σχέσης της Ελλάδας µε τους πιστωτές, ενώ για το ενδεχόµενο αναθεώρησης των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσµατα ως µέρος του διαλόγου µε τους πιστωτές εκτιµά πως δεν θα ήταν κατ’ ανάγκη αρνητικό για την πιστοληπτική αξιολόγηση.

Πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα µπορούσε η Ελλάδα να ανακτήσει την επενδυτική βαθµίδα (investment grade);

Η αξιολόγησή µας για την Ελλάδα είναι στο «BB-», τρεις βαθµίδες κάτω από την επενδυτική βαθµίδα. ∆εν υπάρχουν συγκεκριµένες προϋποθέσεις για να ανακτήσει η Ελλάδα την επενδυτική βαθµίδα. Ωστόσο, ιδανικά, θα περιµέναµε το δηµόσιο χρέος να είναι χαµηλότερο σε σχέση µε σήµερα και η ποιότητα ενεργητικού στον τραπεζικό τοµέα να έχει βελτιωθεί σηµαντικά. Η περαιτέρω επίτευξη πρωτογενών πλεονασµάτων και ισχυρότερες ενδείξεις ότι η οικονοµική ανάκαµψη θα είναι διατηρήσιµη στον χρόνο θα ενίσχυαν την εµπιστοσύνη µας ότι το δηµόσιο χρέος θα τεθεί σε µια σταθερή πτωτική τροχιά. Αυτό θα ήταν θετικό για την αξιολόγηση. Αλλοι παράγοντες που θα οδηγούσαν σε µια αναβάθµιση είναι ένα track record οικονοµικής και δηµοσιονοµικής συνέχειας σε συνδυασµό µε ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον. Τέλος, επίσης σηµαντικός παράγοντας είναι το χαµηλότερο ρίσκο από τον τραπεζικό τοµέα στον κρατικό προϋπολογισµό,

Τι θα έπρεπε να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να προσελκύσει πιο γρήγορα ξένες άµεσες επενδύσεις; Είναι κάτι τέτοιο εφικτό µε τους υφιστάµενους φορολογικούς συντελεστές;

Το «κλειδί» είναι η εµπιστοσύνη. Η Ελλάδα έχει ένα track record πολιτικής ρευστότητας, το οποίο οδήγησε σε ανατροπές πολιτικών και αυτό έχει καταστήσει τους επενδυτές πολύ επιφυλακτικούς. Οι επενδύσεις έχουν υποχωρήσει αρκετά σε σχέση µε τα προ κρίσης επίπεδα. Ακόµη και µια µερική αποκατάσταση της εµπιστοσύνης θα µπορούσε πραγµατικά να οδηγήσει σε µια απότοµη ανάκαµψη των επενδύσεων. Θεωρούµε ότι οι εκλογές φέτος θα παίξουν σηµαντικό ρόλο. Εάν οι εκλογές -ανεξαρτήτως αποτελέσµατος- δεν οδηγήσουν σε µια απότοµη αντιστροφή προηγούµενων πολιτικών και εάν υπάρχει συνέχεια στις πολιτικές και µετά τις εκλογές, αυτό θα ήταν ένας παράγοντας που θα µπορούσε να γυρίσει το παιχνίδι (game changer) και να κάνει τους επενδυτές να καταλάβουν ότι η Ελλάδα είναι µια χώρα που µπορεί να διατηρήσει πειθαρχία στην οικονοµική και τη δηµοσιονοµική της πολιτική, ακόµη και εκτός προγράµµατος.

\Όσον αφορά τους φορολογικούς συντελεστές, στην τελευταία µας ανακοίνωση υπογραµµίσαµε ότι το τρέχον δηµοσιονοµικό µείγµα ίσως να µην είναι διατηρήσιµο πέρα από το 2020. Η δηµοσιονοµική εξυγίανση στηρίζεται σε πολύ µεγάλο βαθµό στα φορολογικά έσοδα και στον περιορισµό των δαπανών και ειδικά στην υποεκτέλεση των επενδυτικών δαπανών. Μια σοβαρή πρόκληση για τις επόµενες ελληνικές κυβερνήσεις θα είναι να ισορροπήσουν πάλι το µείγµα πολιτικής, χωρίς να θέτουν εµπόδια στη δέσµευση των δηµοσιονοµικών στόχων. Σηµειώνουµε, πάντως πως υπάρχει ευρεία συναίνεση γύρω από την ανάγκη να επέλθει νέα ισορροπία στο δηµοσιονοµικό µείγµα.

Στην εγχώρια πολιτική σκηνή εντείνεται το debate γύρω από την επαναδιαπραγµάτευση µε την ΕΕ για τους στόχους των πρωτογενών πλεονασµάτων. Πιστεύετε πως κάτι τέτοιο µπορεί να αποτελεί δυνατότητα και, αν ναι, σε τι βάθος χρόνου;

Προτιµούµε να µη σχολιάσουµε εάν οι στόχοι θα αναθεωρηθούν ή όχι, καθώς αυτό είναι µια απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης και των Ευρωπαίων πιστωτών. Ενας σηµαντικός παράγοντας που πρέπει να προσέχουµε είναι η σχέση µεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των πιστωτών. Πιστεύουµε ότι αυτή η σχέση έχει βελτιωθεί σηµαντικά. Κατά τη γνώµη µας κάποιες ανατροπές πολιτικής (που θα µπορούσαν επίσης να περιλαµβάνουν και κάποια αναθεώρηση των δηµοσιονοµικών στόχων) είναι πιθανές ως µέρος του διαλόγου µε τους επίσηµους πιστωτές. Θα πρέπει να κοιτάξουµε τις λεπτοµέρειες και τους λόγους για τους οποίους αναθεωρούνται στόχοι. Με δεδοµένη όµως την πρόσφατη ισχυρή δηµοσιονοµική υπεραπόδοση, µια αναθεώρηση στόχων δεν θα ήταν απαραίτητα αρνητική από πλευράς πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Στην τελευταία σας έκθεση εµφανιστήκατε προσεκτικοί σχετικά µε συγκεκριµένους κινδύνους, µεταξύ των οποίων και η πιθανότητα δηµοσιονοµικών επιπτώσεων σχετικά µε εκκρεµείς δικαστικές αποφάσεις. Πιστεύετε πως η Ελλάδα θα µπορούσε να βρεθεί αντιµέτωπη µε την ανάγκη να λάβει επιπλέον δηµοσιονοµικά µέτρα µε τον επόµενο προϋπολογισµό που θα κατατεθεί στη Βουλή τον Νοέµβριο;

Εχετε δίκιο. Είµαστε επιφυλακτικοί. Προτιµούµε να περιµένουµε τις λεπτοµέρειες των δικαστικών αποφάσεων προτού κάνουµε κάποιο συγκεκριµένο σχόλιο για το θέµα.

Αισιοδοξείτε ότι τα σχέδια που είναι στον προθάλαµο για την αντιµετώπιση του υψηλού ποσοστού κόκκινων δανείων (NPLs) στην Ελλάδα επαρκούν ή απαιτούνται περαιτέρω πρωτοβουλίες;

Στην παρούσα φάση δεν ενσωµατώνουµε κάποιο συγκεκριµένο σχήµα στις αξιολογήσεις µας για το ελληνικό ∆ηµόσιο ή τις τράπεζες. Χωρίς αναλυτικές λεπτοµέρειες για τη λειτουργία αυτών των σχηµάτων, οι επιπτώσεις τόσο στις τράπεζες όσο και στο ∆ηµόσιο, συµπεριλαµβανοµένης ενδεχόµενης επίπτωσης στο µεγάλο κεφαλαιακό µαξιλάρι που διαθέτει η χώρα δεν είναι ξεκάθαρες. Εάν αυτά τα σχήµατα για τη µεγάλη µείωση των µη εξυπηρετούµενων ανοιγµάτων (NPE) προχωρήσουν, θα ήταν µια θετική εξέλιξη για τον κλάδο, στον βαθµό που τα σχέδια συνεπάγονται ένα µεγάλο µέρος των NPEs να µεταφερθεί από τους ισολογισµούς των τραπεζών, υποθέτοντας ότι οι τράπεζες κάνουν εκτενή χρήση αυτών των σχηµάτων.

Αυτό κατά την άποψή µας θα βοηθήσει στην επιτάχυνση του ξεκαθαρίσµατος της ποιότητας του ενεργητικού του κλάδου, θα φέρει σταθερότητα και θα αποκαταστήσει την πλήρη εµπιστοσύνη στον τοµέα, επιτρέποντας στις τράπεζες να επικεντρώσουν στην επιχειρηµατική ανάπτυξη και εντέλει στην υποστήριξη της ελληνικής οικονοµίας. Εχοντας πει αυτό, βλέπουµε σηµαντικά ρίσκα υλοποίησης και είναι ακόµη άγνωστες οι λεπτοµέρειες αυτών των σχηµάτων για να είµαστε σε θέση να αξιολογήσουµε τις συνέπειες στο πιστωτικό προφίλ των τραπεζών. Εάν υλοποιηθούν, δεν περιµένουµε κάτι τέτοιο να είναι ορατό το 2019, αλλά περισσότερο µεσοπρόθεσµα.

Πότε θεωρείτε πως θα µπορούσε η Ελλάδα να δει πλήρη άρση των capital controls;

Σηµειώνουµε ότι η πρόοδος στην άρση των capital controls είναι σταθερή. Προτιµούµε όµως να µη σχολιάσουµε τον πιθανό χρόνο µιας πλήρους άρσης των capital controls.

Πιστεύετε πως ο εκλογικός κύκλος θα έχει ή έχει ήδη µια αρνητική επίπτωση στην ελληνική οικονοµία;

Το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα έχει γίνει κάπως πιο σταθερό. Υπάρχει ευρεία διακοµµατική συναίνεση ότι η δηµοσιονοµική πειθαρχία θα πρέπει να διατηρηθεί και έχει βελτιωθεί ουσιαστικά η σχέση της Ελλάδας µε τους Ευρωπαίους πιστωτές. Αυτό περιορίζει τον κίνδυνο µια µελλοντική κυβέρνηση να αναστρέψει δραµατικά την πορεία της δηµοσιονοµικής και οικονοµικής πολιτικής. Η παραδοχή ότι το εκλογικό αποτέλεσµα δεν θα οδηγήσει σε απότοµες ανατροπές είναι σηµαντική και στηρίζει την αξιολόγησή µας.

Το σχόλιό σας για την έκδοση του δεκαετούς οµολόγου;

Η έκδοση του δεκαετούς οµολόγου είναι ένα βήµα περαιτέρω προς την επανέναρξη της τακτικής έκδοσης οµολόγων από το ∆ηµόσιο.

Τι θα µπορούσε να λειτουργήσει σαν game changer για την ελληνική οικονοµία, οδηγώντας σε µια πιο γρήγορη µείωση των επιτοκίων στα οµόλογα τους επόµενους µήνες;

Επιπλέον ενδείξεις ότι η οικονοµική ανάκαµψη εδραιώνεται θα µπορούσε να στηρίξει την εµπιστοσύνη των επενδυτών. Οµως, κατά την άποψή µας, οι εκλογές µπορεί να είναι ένας παράγοντας που θα γυρίσει το παιχνίδι (game changer). Και εδώ αναφέροµαι στην προηγούµενη απάντησή µου στη δεύτερη ερώτησή σας. Ενα οµαλό, µετεκλογικό σενάριο, χωρίς σηµαντικές ανατροπές πολιτικών, θα µπορούσε να είναι κάτι που κάνει τους επενδυτές οµολόγων να κατανοήσουν ότι η Ελλάδα είναι µια χώρα που µπορεί να διατηρήσει πειθαρχία στις οικονοµικές και δηµοσιονοµικές πολιτικές µε την πάροδο του χρόνου, ακόµη και εκτός επίσηµου προγράµµατος.

Το εαρινό στοίχηµα

Τις επόμενες εβδοµάδες, καθώς θα ολοκληρώνονται τα σχέδια για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων και θα έχει διαµορφωθεί -µε την κατάθεση του σχετικού νοµοσχεδίου- το τοπίο για την προστασία της πρώτης κατοικίας, αναµένεται να ανέβει το θερµόµετρο και στο πεδίο των αναβαθµίσεων. Μάλιστα µε ενδιαφέρον αναµένεται και η ανακοίνωση από τη Standard & Poor’s της νέας της έκθεσης για την ελληνική οικονοµία -άραγε η Ελλάδα θα καταφέρει να αποσπάσει ακόµη µία αναβάθµιση;-, ενώ µένει να φανεί και τι θα πράξει και ο τέταρτος οίκος αξιολόγησης, η καναδική DBRS.

Η έκδοση του ελληνικού δεκαετούς οµολόγου είναι ένα επιπλέον σηµαντικό βήµα που αποτιµάται θετικά από τους ξένους οίκους, ενώ δεν είναι ακόµα γνωστό εάν θα υλοποιηθεί ακόµη µία έκδοση πριν από τις εκλογές του Μαΐου. Το τοπίο παραµένει ρευστό, πάντως, εν αναµονή του ξεκαθαρίσµατος και στο εκλογικό τοπίο σχετικά µε τον χρόνο διεξαγωγής των εθνικών εκλογών.

Οι ευρωεκλογές θα αποτελέσουν de facto ορόσηµο, ανεξάρτητα από το εάν οι εθνικές εκλογές θα γίνουν τον Μάιο ή το φθινόπωρο, ωστόσο, όπως φαίνεται από τις δηλώσεις ξένων αναλυτών και οίκων αλλά και κορυφαίων αξιωµατούχων, εκείνο που προέχει για την αγορά είναι να µη διαταραχθεί το θετικό αφήγηµα για την οικονοµία και οι όποιες προσπάθειες χαλάρωσης της δηµοσιονοµικής πολιτικής να γίνουν σε απόλυτη συνεννόηση µε τους Ευρωπαίους πιστωτές