Μεταβιβάσεις ακινήτων: «Φεύγει» το πιστοποιητικό ΤΑΠ, έρχεται η ατομική κτηματογράφηση - Τι προβλέπεται για διόρθωση εγγραφών και ακίνητα αγνώστου ιδιοκτήτη

Τη λύση της «ατομικής κτηματογράφησης» με τη δυνατότητα των ιδιοκτητών να παρακολουθούν μέσω ενός ψηφιακού χάρτη την πορεία καταχώρησής των ακινήτων τους και τις εκκρεμότητες που προκύπτουν σε πραγματικό χρόνο, θα ενεργοποιήσει από τις αρχές του 2024 το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης προκειμένου να «ξεκλειδώσει» το έργο του Κτηματολογίου που θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2025.

Στην κατεύθυνση αυτή κινείται το σχέδιο νόμου, το οποίο παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο της Τρίτης και αφορά την απλοποίηση και επιτάχυνση των μεταβιβάσεων ακινήτων και την ταχύτερη επίλυση εκκρεμοτήτων του Κτηματολογίου. Η σημαντικότερη εξέλιξη όσον αφορά τις μεταβιβάσεις είναι η κατάργηση της βεβαίωσης μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), η οποία προκαλούσε μεγάλες καθυστερήσεις ακόμα και ακυρώσεις σε συναλλαγές ακινήτων, ρύθμιση, η οποία αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το συντομότερο δυνατό.

Ως προς το Κτηματολόγιο, στο νομοσχέδιο έχουν περιληφθεί ρυθμίσεις που παρατείνουν το διάστημα διόρθωσης των πρώτων εγγραφών οριζόντια σε κάθε περιοχή της Ελλάδας. Επίσης στην τελική μορφή του σχεδίου νόμου θα ενσωματωθεί και η διαδικασία για την «επιχείρηση σωτηρίας» των περίπου 15.000 ακινήτων που έχουν καταγραφεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» προκειμένου αυτά να μην περιέλθουν στο Δημόσιο. Τόσο για τα αγνώστου ιδιοκτήτη όσο και για τη διόρθωση των πρώτων εγγραφών, η προθεσμία παρατείνεται έως το τέλος Νοεμβρίου 2024.

Κλειστά κρατά, πάντως, τα χαρτιά του ακόμα το υπουργείο ως προς το εάν τελικά θα δοθεί νέα παράταση για την εκπρόθεσμη δήλωση ακίνητης περιουσίας χωρίς την ενεργοποίηση των προστίμων καθυστέρησης. Βάσει της παράτασης που έχει δοθεί, οι πολίτες έχουν στη διάθεσή τους περιθώριο έως το τέλος του χρόνου για να υποβάλουν εκπρόθεσμες δηλώσεις κτηματογράφησης χωρίς να επιβαρυνθούν με τα κλιμακωτά πρόστιμα που ορίζει το ισχύον πλαίσιο και κυμαίνονται μεταξύ 300 και 2.000 ευρώ.

Το υπουργείο εξετάζει αυτήν την περίοδο ένα διαφορετικό πλέγμα κινήτρων και αντικινήτρων προκειμένου να πείσει τους ιδιοκτήτες να δηλώσουν την ακίνητη περιουσία τους, μεταξύ των οποίων ακόμα και τη σύνδεση της κινηματογράφησης με τις αγροτικές επιδοτήσεις καθώς διερευνάται η επιδότηση μόνο των γεωτεμαχίων που διαθέτουν ΚΑΕΚ. Έτσι εκτός της αδυναμίας μεταβίβασης, οι ιδιοκτήτες μη κτηματογραφημένων ακινήτων θα είναι αντιμέτωποι και με άλλα αντικίνητρα μεταξύ των οποίων και η αδυναμία χρήσης του ψηφιακού φακέλου για γρήγορες μεταβιβάσεις.

Τι είναι η ατομική κτηματογράφηση - Ο ψηφιακός χάρτης

Πρόκειται για έναν διαδραστικό χάρτη κτηματογράφησης, στον οποίο κάθε πολίτης θα μπορεί να παρακολουθεί την πλήρη εξέλιξη της κατάστασης των δικαιωμάτων επί της περιουσίας του. Η πληροφόρηση στον χάρτη θα είναι προσωποποιημένη και θα αφορά όλες τις σημαντικές πληροφορίες κάθε γεωτεμαχίου που διαθέτει το Κτηματολόγιο, ενώ θα εμφανίζει κάθε εκκρεμότητα που μπορεί να υπάρχει σε ένα ακίνητο.

Ετσι, ο ιδιοκτήτης θα γνωρίζει άμεσα εάν κάποιο ακίνητο δεν έχει δηλωθεί, εάν θεωρείται αγνώστου ιδιοκτήτη, εάν υπάρχει σε εξέλιξη κάποια δικαστική διαμάχη γι΄αυτό, εάν έχουν υποβληθεί ενστάσεις ή εάν είναι ελλιπής ο φάκελός του. Σε κάθε περίπτωση θα υποδεικνύονται στον ιδιοκτήτη οι κινήσεις, στις οποίες θα πρέπει να προβεί.

Ο χάρτης, ο οποίος αναμένεται να είναι έτοιμος το πρώτο δίμηνο του 2024 θα περιλαμβάνει και όλα τα στοιχεία και την κατάσταση της κτηματογράφησης μιας περιοχής, εάν βρίσκεται σε φάση προανάρτησης, ανάρτησης, κλπ, ενώ θα αποτελεί και ένα επενδυτικό εργαλείο αφού θα συμπεριληφθούν σε αυτόν όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες για τα δασικά και τις χρήσεις γης στην περιοχή. Παράλληλα κάθε ιδιοκτήτης θα μπορεί να ελέγξει και τυχόν προβλήματα με όμορα γεωτεμάχια, όπως για παράδειγμα αλληλοκαλύψεις, αλλά και αν έχει υποβληθεί κάποια ένσταση ή εκκρεμεί κάποια διόρθωση εγγραφής.

Διορθώσεις πρώτων εγγραφών

Σε ό,τι αφορά τις διορθώσεις πρώτων εγγραφών οι ιδιοκτήτες θα έχουν στη διάθεσή τους ακόμα μία χρονιά, έως τις 30 Νοεμβρίου του 2024, προκειμένου να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές σε περίπτωση λαθών 'η παραλείψεων πριν αυτές οριστικοποιηθούν.

Δεύτερη ευκαιρία για τα «αγνώστου ιδιοκτήτη»

Δεύτερη ευκαιρία δινεται και στους ιδιοκτήτες των περίπου 15.000 ακινήτων που έχουν χαρακτηριστεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» εκτός δικαστικών αιθουσών – κάτι που έως τωρα ήταν μονόδρομος για τις 35 περιοχές που έχουν «κλείσει» από το 2018 – με την προετοιμασία εξωδικαστικής διαδικασίας. Η διαδικασία αυτή θα αφορά τους «καλόπιστους» ιδιοκτήτες, όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, στην οποία, πάντως, δε δίνονται διευκρινίσεις των ...χαρακτηριστικών καλοπιστίας τους. Σε κάθε περίπτωση σε παλαιότερη τοποθέτησή του ο αρμόδιος υφυπουργός, Κωνσταντίνος Κυρανάκης είχε επισημάνει ότι πρόθεση του υπουργείου δεν είναι να τιμωρήσει τους πολίτες που δε δήλωσαν την ιδιοκτησία τους, αλλά να δημιουργήσει ένα πλέγμα κινήτρων και αντικινήτρων.

Στην κατεύθυνση αυτή, η διαδικασία θα ξανανοίξει για 35 περιοχές, στις οποίες ειχαν οριστικοποιηθεί οι εγγραφές. Στόχος είναι οι ιδιοκτήτες, οι οποίοι διαθέτουν τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα, αλλά αμέλησαν να δηλώσουν την περιουσία τους, να μπορέσουν να το κάνουν τώρα και να διασώσουν τα ακίνητά τους.

Το διάστημα αυτό διερευνάται ο τρόπος με τον οποίο θα προχωρήσει αυτή η εξωδικαστική διαδικασία.

Στις 35 περιοχές, στις οποίες έχουν εντοπιστεί ακίνητα «γνώστου Ιδιοκτήτη» συμπεριλαμβάνονται δήμοι της Αττικής, όπως Βριλήσσια, Μελίσσια, Ελευσίνα, Γέρακας, Νέα Πέραμος, Νέα Σμύρνη, Ρέντης, Νέο Ψυχικό, αλλά και περιοχές της Θεσσαλονίκης, Αιτωλοακαρνανίας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Αρτας, Αχαΐας, Δράμας, Πάτμου, Εβρου, Ευβοίας, Ζακύνθου, Ηλίας, Ημαθίας, Θεσπρωτίας, Καβάλας, Καστοριάς, Κεφαλληνίας, Κιλκίς, Κοζάνης, Κυκλάδων, Λακωνίας, Λάρισας, Λευκάδας, Μαγνησίας, Μεσσηνίας, Ξάνθης, Πιερίας, Πρέβεζας, Ροδόπης, Τρικάλων, Φθιώτιδας και Φλώρινας.

Καταργείται η βεβαίωση ΤΑΠ

Στην κατάργηση της βεβαίωσης μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) θα προχωρήσει το υπουργείο το συντομότερο δυνατό, όπως αποφασίστηκε κατά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

Οπως επισημαίνεται από στελέχη του υπουργείου, η καταβολή του συγκεκριμένου πιστοποιητικού προκαλούσε σοβαρές καθυστερήσεις ή και ακυρώσεις στις συναλλαγές ακινήτων και η κατάργησή της θα συμβάλει στη μείωση της γραφειοκρατίας και την προώθηση της ψηφιοποίησης στον χώρο των ακινήτων.

Πλέον αντί της προσάρτησης, το Ελληνικό Κτηματολόγιο θα αναλαμβάνει να ειδοποιεί κάθε Δήμο για το εμβαδόν του ακινήτου σε κάθε μεταβολή κυριότητας εντός των ορίων του. Στη συνέχεια οι Δήμοι μπορούν να βεβαιώνουν το τέλος και αυτό να εισπράττεται μέσω ΑΑΔΕ, ενώ καταργείται και η υποχρέωση πολλαπλής προσκόμισης αποσπάσματος κτηματολογικού διαγράμματος (ΑΚΔ) για το ίδιο ακίνητο.

Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας ο παγκόσμιος μέσος όρος γραφειοκρατικών βημάτων για την ολοκλήρωση μιας αγοραπωλησίας ακινήτου είναι 4,7.

Στην Ελλάδα όμως αυτή τη στιγμή ο αντίστοιχος αριθμός ανέρχεται στα 11, ενώ απαιτούνται 17 διαφορετικά πιστοποιητικά. Αλλά και ο απαιτούμενος χρόνος αναμονής για την έκδοση του ΤΑΠ, πολλές φορές οδηγούσε άλλα απαραίτητα δικαιολογητικά (όπως π.χ. η φορολογική ενημερότητα) να λήξουν προτού προλάβει να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση του ακινήτου.

Η νέα ρύθμιση αναμένεται να διευκολύνει άμεσα τόσο πολίτες όσο και επενδυτές, σημειώνουν από το υπουργείο προσθέτοντας ότι πρόθεση του κ. Κυρανάκη είναι να τεθεί όσο πιο άμεσα σε δημόσια διαβούλευση, ώστε να μπει τέλος στην παραπανίσια ταλαιπωρία χιλιάδων ανθρώπων που επιχειρούν να πραγματοποιήσουν μια συναλλαγή στο χώρο των ακινήτων.

Μπόνους στα Κτηματολογικά Γραφεία

Μπόνους επίτευξης στόχων για τα Κτηματολογικά Γραφεία που προχωρούν γρήγορα τις διαδικασίες προβλέπει το προτεινόμενο σχέδιο νόμου με στόχο να επιλυθεί το πρόβλημα έλλειψης κινήτρων αποδοτικότητας. Στην κατεύθυνση αυτή:

• Εισάγονται αξιοκρατικά κριτήρια, όπως η καθιέρωση bonus επίτευξης στόχων για κάθε Κτηματολογικό Γραφείο, ενώ διευκρινίζεται και διευρύνεται η αναπλήρωση προϊσταμένων.

• Τίθενται απολύτως μετρήσιμοι στόχοι στις μεταγραφές ακινήτων, τη διεκπεραίωση άλλων εγγραπτέων πράξεων, την Κτηματογράφηση, τις νέες ψηφιακές υπηρεσίες.

• Οι δαπάνες του bonus θα προέρχονται αποκλειστικά από τα έσοδα του Φορέα που είναι αυτοχρηματοδοτούμενος, χωρίς να επιβαρύνουν τον Προϋπολογισμό.

Επίσης το προτεινόμενο σχέδιο νόμου προβλέπει, μεταξύ άλλων, την επέκταση της δυνατότητας τελικής υπογραφής στους αναπληρωτές προϊσταμένους, τους προϊστάμενους νομικής υπηρεσίας φορέα και υπαλλήλους Π.Ε. Νομικών, με υπερτοπική αρμοδιότητα, η οποία δίδεται και στους προϊσταμένους.

Ταυτόχρονα προβλέπεται η επέκταση της πιστοποίησης σε Μηχανικούς Τεχνικής Εκπαίδευσης (σύμφωνα με το ΤΕΕ) ώστε να αυξηθούν οι έλεγχοι. Παράλληλα, καθιερώνεται και νέα πλατφόρμα Νομικού ελέγχου Εγγραπτέων πράξεων, η οποία καθίσταται πλέον υποχρεωτική.

«Στόχος αυτών των μέτρων είναι να προσφέρουν ακόμη μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα στη διαδικασία, ειδικά σε ό,τι αφορά τις ηλεκτρονικές πράξεις και σε συνδυασμό με τις Προγραμματικές Συμφωνίες του Κτηματολογίου με Δικηγορικούς Συλλόγους και τη δεξαμενή 1.000 και πλέον δικηγόρων που ξεκινούν εισηγήσεις εντός Νοεμβρίου, να πολλαπλασιαστεί η δυνατότητα καταχώρησης πράξεων πανελλαδικά. Όλα αυτά αναμένεται να οδηγήσουν σε ταχύτερες μεταγραφές ακινήτων, αλλά και σε μηδενισμό των εκκρεμοτήτων σε 4-6 μήνες από την ψήφιση του νομοσχεδίου», αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου.

Μέχρι τώρα οι εκκρεμότητες, πάντως, φτάνουν τις 150.000, ενώ μόνο στη Θεσσαλονίκη έχουν καταγραφεί περί τις 35.000.