Zάχαρη σαν... χρυσάφι: Στα ύψη η τιμή της παγκοσμίως μετά την καταστροφή των σοδιών εξαιτίας του Ελ Νίνιο

Η εκτόξευση των τιμών της ζάχαρης άφησε τον Ishaq Abdulraheem με λίγες επιλογές. Η αύξηση του κόστους του ψωμιού θα σήμαινε μείωση των πωλήσεων, οπότε ο Νιγηριανός αρτοποιός αποφάσισε να μειώσει την παραγωγή του κατά το ήμισυ.

Σύμφωνα με το Associated Press, για δεκάδες άλλους αρτοποιούς που αγωνίζονταν να κρατηθούν όρθιοι, ενώ υπέμεναν το υψηλότερο κόστος για καύσιμα και αλεύρι, οι τιμές της ζάχαρης που ανέβηκαν στα ύψη αποδείχθηκαν η τελευταία σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και έκλεισαν οριστικά.

Η ζάχαρη είναι απαραίτητη για την παρασκευή ψωμιού, το οποίο αποτελεί βασικό είδος διατροφής για τα 210 εκατομμύρια κατοίκους της Νιγηρίας, και για πολλούς που αγωνίζονται να βάλουν φαγητό στο τραπέζι, προσφέρει μια φθηνή πηγή θερμίδων. Η εκτίναξη των τιμών της ζάχαρης - αύξηση 55% σε δύο μήνες - σημαίνει λιγότερους αρτοποιούς και λιγότερο ψωμί.

Η ζάχαρη παγκοσμίως διαπραγματεύεται στις υψηλότερες τιμές από το 2011, κυρίως λόγω της μείωσης των παγκόσμιων προμηθειών μετά την ασυνήθιστη ξηρασία που κατέστρεψε τις συγκομιδές στην Ινδία και την Ταϊλάνδη, τους δεύτερους και τρίτους μεγαλύτερους εξαγωγείς παγκοσμίως.

Αυτό είναι το τελευταίο χτύπημα για τις αναπτυσσόμενες χώρες που ήδη αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε βασικά προϊόντα όπως το ρύζι και απαγορεύσεις στο εμπόριο τροφίμων που έχουν επιτείνει τον πληθωρισμό των τροφίμων. Όλα αυτά συμβάλλουν στην επισιτιστική ανασφάλεια λόγω των συνδυασμένων επιπτώσεων του Ελ Νίνιο, του πολέμου στην Ουκρανία και των ασθενέστερων νομισμάτων. Τα πλουσιότερα δυτικά έθνη μπορούν να απορροφήσουν το υψηλότερο κόστος, αλλά τα φτωχότερα έθνη αγωνίζονται.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών προβλέπει μείωση της παγκόσμιας παραγωγής ζάχαρης κατά 2% την περίοδο 2023-24, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, που μεταφράζεται σε απώλεια περίπου 3,5 εκατομμυρίων μετρικών τόνων (3,8 εκατομμυρίων αμερικανικών τόνων), δήλωσε ο Fabio Palmeri, ερευνητής της παγκόσμιας αγοράς εμπορευμάτων του FAO. Η ζάχαρη χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για βιοκαύσιμα όπως η αιθανόλη, οπότε τα παγκόσμια αποθέματα ζάχαρης βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009.

«Η τιμή αυξάνεται κάθε μέρα και δεν ξέρουμε γιατί»

Η Βραζιλία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ζάχαρης, αλλά η συγκομιδή της θα βοηθήσει μόνο να καλυφθούν τα κενά αργότερα, το 2024. Μέχρι τότε, οι χώρες που εξαρτώνται από τις εισαγωγές - όπως οι περισσότερες από αυτές στην υποσαχάρια Αφρική - παραμένουν ευάλωτες.

Η Νιγηρία, για παράδειγμα, αγοράζει το 98% της ακατέργαστης ζάχαρης της από άλλες χώρες. Το 2021, απαγόρευσε τις εισαγωγές ραφιναρισμένης ζάχαρης, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με ένα σχέδιο για την ανάπτυξη της εγχώριας επεξεργασίας ζάχαρης και ανακοίνωσε ένα έργο ύψους 73 εκατομμυρίων δολαρίων για την επέκταση των υποδομών ζάχαρης. Αλλά αυτές είναι μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Οι έμποροι της Αμπούτζα, όπως ο Abba Usman, αντιμετωπίζουν προβλήματα τώρα.

Η ίδια σακούλα ζάχαρης των 50 κιλών (110 λιβρών) που ο Usman αγόρασε πριν από μια εβδομάδα για 66 δολάρια κοστίζει τώρα 81 δολάρια. Καθώς οι τιμές αυξάνονται, οι πελάτες του λιγοστεύουν.

"Η τιμή αυξάνεται κάθε μέρα και δεν ξέρουμε γιατί", δήλωσε ο Usman.

Οφείλεται εν μέρει στο Ελ Νίνιο, ένα φυσικό φαινόμενο που μετατοπίζει τα παγκόσμια καιρικά πρότυπα και μπορεί να προκαλέσει ακραίες καιρικές συνθήκες που κυμαίνονται από ξηρασία έως πλημμύρες. 

Η Ινδία πέρασε ένα από τα πιο ξηρά καλοκαίρια του τελευταίου αιώνα κάτι που επηρέασε τι καλλιέργειες ζαχαροκάλαμου. Η παραγωγή ζάχαρης είναι πιθανό να μειωθεί κατά 8% φέτος, σύμφωνα με την Ένωση Ινδικών Ζαχαρουργείων κάτι που θα οδηγήσει στον περιορισμό των εξαγωγών καθώς η Ινδία είναι επίσης και μεγάλος καταναλωτής.

Μια έκθεση του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ προέβλεψε πτώση της παραγωγής στην Ταϊλάνδη κατά 15% τον Οκτώβριο. Η Ταϊλάνδη αντέστρεψε την αύξηση των τιμών της ζάχαρης μέσα σε λίγες ημέρες, επιβάλλοντας έλεγχο των τιμών για πρώτη φορά από το 2018. 

Κοιτάζοντας μπροστά, η συγκομιδή της Βραζιλίας προβλέπεται να είναι κατά 20% μεγαλύτερη από την περσινή, δήλωσε η Kelly Goughary, ανώτερη αναλύτρια έρευνας στην εταιρεία γεωργικών δεδομένων και αναλύσεων Gro Intelligence. Αλλά δεδομένου ότι η χώρα βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο, η ώθηση στις παγκόσμιες προμήθειες δεν θα έρθει πριν από τον Μάρτιο.

Αυτό οφείλεται στις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν νωρίτερα φέτος στη Βραζιλία, μαζί με την αύξηση των εκτάσεων όπου φυτεύτηκε ζαχαροκάλαμο, σύμφωνα με το USDA.

Στα χαμηλότερα επίπεδα τα αποθέματα ζάχαρης

Οι επόμενοι μήνες αποτελούν τη μεγαλύτερη ανησυχία, δήλωσε ο Palmeri του FAO. Η αύξηση του πληθυσμού και η αυξανόμενη κατανάλωση ζάχαρης θα επιβαρύνουν περαιτέρω τα αποθέματα ζάχαρης, είπε.

Ο κόσμος έχει τώρα λιγότερες από 68 ημέρες ζάχαρης στα αποθέματα για να καλύψει τις ανάγκες του, σε σύγκριση με 106 ημέρες όταν άρχισαν να μειώνονται το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία του USDA.

"Είναι στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2010", δήλωσε ο Joseph Glauber, ανώτερος ερευνητής στο International Food Policy Research Institute.

Η Ινδονησία - ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ζάχαρης πέρυσι, σύμφωνα με το USDA - μείωσε τις εισαγωγές και η Κίνα, ο νούμερο δύο εισαγωγέας, αναγκάστηκε να απελευθερώσει ζάχαρη από τα αποθέματά της για να αντισταθμίσει τις υψηλές τιμές στο εσωτερικό της χώρας για πρώτη φορά εδώ και έξι χρόνια, δήλωσε ο Palmeri.

Για ορισμένες χώρες, η εισαγωγή ακριβότερης ζάχαρης «τρώει» τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος, όπως δολάρια και ευρώ, τα οποία χρειάζονται επίσης για την πληρωμή του πετρελαίου και άλλων κρίσιμων εμπορευμάτων, δήλωσε ο El Mamoun Amrouk, οικονομολόγος του FAO.

Αυτό περιλαμβάνει την Κένυα. Κάποτε αυτάρκης σε ζάχαρη, τώρα εισάγει 200.000 μετρικούς τόνους (110.000 τόνους ΗΠΑ) ετησίως από ένα περιφερειακό εμπορικό μπλοκ. Το 2021, η κυβέρνηση περιόρισε τις εισαγωγές για να προστατεύσει τους ντόπιους αγρότες από τον ξένο ανταγωνισμό, αλλά ανέτρεψε αυτή την απόφαση καθώς οι συγκομιδές συρρικνώθηκαν λόγω ανεπαρκών βροχοπτώσεων και κακής διαχείρισης.

Η ποσότητα ζάχαρης που αλέστηκε στην Κένυα μειώθηκε σταθερά από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Για αντιστάθμισμα, οι μηνιαίες εισαγωγές διπλασιάστηκαν από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο. Εν τω μεταξύ, η τιμή μιας σακούλας 50 κιλών (110 λιβρών) τοπικής ζάχαρης διπλασιάστηκε στα 60 δολάρια, δήλωσε ο καταστηματάρχης Joseph Kuraru.

Πίσω στη μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής, ο αγώνας των νιγηριανών αρτοποιών είναι ένας μικρόκοσμος των συνεπειών της αύξησης του κόστους των τροφίμων και των καυσίμων και του υπέρμετρου αντίκτυπου των υψηλών τιμών της ζάχαρης, επειδή είναι τόσο πανταχού παρούσα. Τα πολλά αρτοποιεία της Αμπούτζα χρησιμοποιούν τη ζάχαρη τόσο για να γλυκάνουν τα κέικ όσο και για να τροφοδοτήσουν τη μαγιά που κάνει το ψωμί να φουσκώνει.

Το ψωμί είναι συχνά το μόνο τρόφιμο που μπορούν να αγοράσουν τα φτωχά νοικοκυριά. Όταν οι αρτοποιοί αυξάνουν τις τιμές του ψωμιού, όπως έκαναν κατά 15% νωρίτερα φέτος, κάποιοι άνθρωποι πεινάνε.

Η μη μετακύλιση του υψηλότερου κόστους δεν αποτελεί επιλογή, δήλωσε ο Mansur Umar, πρόεδρος της Ένωσης Αρτοποιών της Νιγηρίας.