Τα τεκµήρια «καίνε» µισθωτούς-συνταξιούχους

Παγίδα επιβολής περισσότερου φόρου για εκατοµµύρια φορολογούµενους αποδεικνύονται τα τεκµήρια διαβίωσης. Τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής ∆ηµοσίων Εσόδων από την επεξεργασία των περσινών φορολογικών δηλώσεων δείχνουν ότι στα πλοκάµια των τεκµηρίων πιάνονται κατά κύριο λόγο µισθωτοί και συνταξιούχοι. Αν και θεσπίστηκαν για να καταπολεµήσουν τη φοροδιαφυγή στις τάξεις των ελευθέρων επαγγελµατιών, αποδεικνύονται βραχνάς κυρίως για όσους δεν κρύβουν ούτε ένα ευρώ εισοδήµατος. Το ότι πιάνονται κυρίως µισθωτοί και συνταξιούχοι στα τεκµήρια οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ότι έχουν χαµηλό πραγµατικό εισόδηµα αλλά έκαναν το λάθος να διαθέτουν όχηµα υψηλού κυβισµού ή στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικό σχολείο, δαπάνη που αποτελεί τεκµήριο. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται οι ιδιοκτήτες ακινήτων, επειδή ακόµη και στην περίπτωση που κάποιος έχει ένα ευρώ εισόδηµα από ακίνητα το τεκµαρτό του εισόδηµα φορολογείται µε συντελεστή 22% από το πρώτο ευρώ, δηλαδή χωρίς αφορολόγητο όριο.

Οι ελεύθεροι επαγγελµατίες βρίσκονται στην τρίτη θέση. Ειδικότερα, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής ∆ηµοσίων Εσόδων:

• Το σύνολο των φυσικών προσώπων που πιάστηκαν στην παγίδα των τεκµηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων στις δηλώσεις του 2018 ανήλθε στους 1.929.170. Πρόκειται για υψηλό αριθµό αν αναλογιστεί κανείς ότι το σύνολο των φορολογικών δηλώσεων ανήλθαν στις6.370.099. Με άλλα λόγια, ένα στα τρία νοικοκυριά πιάστηκε στην παγίδα των τεκµηρίων.
• Το συνολικό τεκµαρτό εισόδηµα που προστέθηκε στους φορολογούµενους λόγω των τεκµηρίων ανήλθε στα 6,78 δισ. ευρώ και ο έξτρα φόρος αγγίζει τα 2 δισ. ευρώ. Αν και θα µπορούσε να πει κανείς ότι ο υψηλός αριθµός φορολογουµένων που πιάστηκαν στα τεκµήρια δικαιολογείται µε βάση την υψηλή παραοικονοµία και φοροδιαφυγή, η ανάλυση των κατηγοριών φορολογουµένων καταρρίπτει µε µεγάλη ευκολία αυτό το επιχείρηµα.
• Στην πράξη οι περισσότεροι από αυτούς που πιάνονται στην παγίδα των τεκµηρίων είναι µισθωτοί και συνταξιούχοι οι οποίοι κατά κανόνα δεν κρύβουν εισοδήµατα, καθώς και ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν εισόδηµα από ενοίκια. Από τους 1.929.170 φορολογούµενους που πιάστηκαν στα τεκµήρια οι 1.212.799 είναι µισθωτοί ή συνταξιούχοι, δηλαδή περίπου το 63%. Μάλιστα από τα 6,78 δισεκατοµµύρια. ευρώ τεκµαρτού εισοδήµατος τα 3,43 δισεκατοµµύρια ευρώ, δηλαδή πάνω από το 50%, χρεώθηκαν σε µισθωτούς και συνταξιούχους. Η δεύτερη πολυπληθέστερη οµάδα είναι αυτή των ιδιοκτητών ακινήτων που εισπράττουν ενοίκια, καθώς ο αριθµός τους ανήλθε σε 394.461 στους οποίους χρεώθηκε τεκµαρτό εισόδηµα ύψους 1,98 δισ. ευρώ
• Η επόµενη κατηγορία είναι αυτή για την οποία υποτίθεται ότι θεσπίστηκαν τα τεκµήρια για να καταπολεµήσουν τη φοροδιαφυγή και την παραοικονοµία. Είναι οι ασκούντες επιχειρηµατική δραστηριότητα, δηλαδή κατά κύριο λόγο ελεύθεροι επαγγελµατίες. Ο αριθµός τους ήταν 206.340 και τους χρεώθηκε επιπλέον εισόδηµα ύψους 917 εκατ. ευρώ

Το ότι πιάνονται στα δίχτυα των τεκµηρίων λίγοι ελεύθεροι επαγγελµατίες ουσιαστικά σηµαίνει, όπως σηµειώνουν ελεγκτικά στελέχη του υπουργείου Οικονοµικών, ότι όσοι έχουν αδήλωτα εισοδήµατα προσαρµόζουν την καταναλωτική και επενδυτική τους συµπεριφορά προκειµένου να τα αποφεύγουν. 

Τα κριτήρια προσδιορισµού 

Για τον προσδιορισµό των τεκµηρίων λαµβάνονται υπόψη:

1. Η«αντικειµενική δαπάνη διαβίωσης» για κύρια κατοικία

2. Τα επιβατικά αυτοκίνητα ΙΧ

3. Τα δίδακτρα που καταβλήθηκαν ετησίως σε ιδιωτικά σχολεία στοιχειώδους και µέσης εκπαίδευσης

4. Τα ποσά µισθοδοσίας που καταβάλλονται σε οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό

5. Τα σκάφη αναψυχής

6. Οι πισίνες

7.Ατοµική δαπάνη διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ και για το ζευγάρι 5.000 ευρώ

8. Η δαπάνη για την αγορά περιουσιακών στοιχείων και επιχειρηµατικών συµµετοχών

Τα τεκµήρια µπορούν να καλυφθούν µε:

1. Εισοδήµατα και έσοδα που αποκτήθηκαν στο παρελθόν

2. Εισοδήµατα που απαλλάσσονται από τον φόρο ή φορολογούνται µε ειδικό τρόπο, όπως η αποζηµίωση λόγω απόλυσης από την εργασία, τα επιδόµατα ανεργίας, το ΕΚΑΣ, τα κέρδη από µετοχές και αµοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από REPOS, έντοκα γραµµάτια και οµόλογα του ∆ηµοσίου, οι τόκοι από καταθέσεις στις τράπεζες, τα επιδόµατα επικινδυνότητας κ.λπ.

3. Χρηµατικά ποσά όπως το εφάπαξ για σύνταξη, η αποζηµίωση από ασφαλιστική εταιρεία κ.λπ.

4. Κάθε έσοδο ή τίµηµα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του, όπως ακίνητα ή ΙΧ

5. Χρηµατικά ποσά σε συνάλλαγµα που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούµενος εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται

6. ∆άνεια από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους

7.Ποσά είτε από δωρεές είτε από γονικές παροχές

8. Κέρδη από λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, Προκαθορισµένο Στοίχηµα κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του ΟΠΑΠ