Το χύμα τσίπουρο βλάπτει σοβαρά την υγεία και τα... κρατικά έσοδα

Το...χύμα αποτελεί «µάστιγα» στη χώρα µας για συµβολικά ελληνικά προϊόντα τα οποία έχουν εξέχουσα θέση στις διεθνείς αγορές. Τα τυποποιηµένα ελαιόλαδα, κρασιά και τυριά αποτελούν εδώ και χρόνια µειονότητα, κάτι το οποίο συµβαίνει και στην αγορά του τσίπουρου. Το χύµα τσίπουρο εδώ και χρόνια έχει συνδεθεί µε την παράδοση, την ποιότητα, την αυθεντικότητα και τους… παππούδες στο χωριό που έχουν µια «καλή συνταγή» και φτιάχνουν «αγνό προϊόν».

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασµό µε την υψηλή φορολογία των αλκοολούχων ποτών στη χώρα µας, έχει φέρει τα τελευταία χρόνια µια στροφή προς τα παραδοσιακά αποστάγµατα. Πόσο αγνό είναι, όµως, το προϊόν που κυκλοφορεί στην αγορά σε πλαστικά µπουκαλάκια (ενίοτε και µεταχειρισµένα) χωρίς ίχνος ετικέτας ή τυποποίησης; Ποια είναι η αλήθεια; Η εικόνα του µερακλή παππού που φτιάχνει τσίπουρο στο καζάνι του σπιτιού του στο χωριό δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγµατικότητα.

Παρότι µεγάλος αριθµός παραγωγών χύµα αποσταγµάτων σέβεται την υφιστάµενη νοµοθεσία παράγοντας και διακινώντας τσίπουρο µε νόµιµο και ασφαλή τρόπο, το διάτρητο πλαίσιο αφήνει χώρο για τους επιτήδειους που κινούνται µε κίνητρο το κέρδος, αδιαφορώντας για τις συνέπειες που έχουν οι πρακτικές τους στη δηµόσια υγεία. Εξάλλου, ο ανεπαρκής έλεγχος τόσο στις εισαγωγές όσο και στην παράνοµη εγχώρια παραγωγή και διακίνηση του χύµα τσίπουρου έχει δηµιουργήσει τεράστιο περιθώριο κέρδους για όσους επιδίδονται σε παραεµπόριο.

Τα νόµιµα «σπιτικά» καζάνια απόσταξης σε όλη την Ελλάδα είναι 5.000, ενώ άδεια απόσταξης έχουν 30.000 άτοµα. Πρόκειται για τους διήµερους που µπορούν να αποστάζουν ποσότητα ανάλογη του αµπελώνα που έχουν, προκαταβάλλοντας ΕΦΚ 0,59 ευρώ ανά λίτρο και οι οποίοι παράγουν ετησίως 5-7 εκατ. λίτρα κατά δήλωση των ίδιων χωρίς να γίνεται έλεγχος. Παράλληλα, οι επίσηµοι αποσταγµα τοποιοί παράγουν 3 εκατ. λίτρα εµφιαλωµένο επώνυµο τσίπουρο και φορολογούνται δεκαπλάσια (µε ΕΦΚ 5,10 ευρώ ανά λίτρο) δίχως το δικαίωµα να διαθέτουν χύµα το προϊόν τους. Το τσίπουρο διηµέρων είναι το ιδανικό όχηµα για «ξέπλυµα» λαθραίου οινοπνεύµατος, καθώς και διέξοδος για νοµιµοποίηση παρανόµως παραχθέντων και διακινούµενων αλκοολούχων ποτών.

Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις που έχουν γίνει από τις αρµόδιες υπηρεσίες και από τον ΙΟΒΕ, τα διαφυγόντα δηµόσια έσοδα σε όλη την αλυσίδα διάθεσης από την παράνοµη διακίνηση χύµα αποσταγµάτων υπολογίζονται ετησίως σε 300 εκατ. ευρώ. Εκτιµάται δε ότι πάνω από 15 εκατ. λίτρα χύµα τσίπουρου διακινούνται παράνοµα κάθε χρόνο χωρίς κανέναν έλεγχο ποιότητας και ασφάλειας. Παράλληλα, εφόσον το χύµα τσίπουρο φορολογείται ελάχιστα σε σχέση µε το εµφιαλωµένο, προσφέρεται µια µεγάλη ευκαιρία για φοροδιαφυγή – ειδικά στην παρούσα οικονοµική κατάσταση.

Τα τελευταία «λαβράκια»

Πριν από περίπου δύο µήνες αστυνοµικοί του Τµήµατος Ασφαλείας Αγίων Αναργύρων - Καµατερού συνέλαβαν τρεις άνδρες οι οποίοι εντοπίσθηκαν να εκφορτώνουν αλκοολούχα ποτά από σταθµευµένο φορτηγό και να τα τοποθετούν εντός αποθήκης που λειτουργούσε ως παράνοµο συσκευαστήριο οινοπνευµατωδών ποτών. Οπως διαπιστώθηκε, οι συλληφθέντες, χρησιµοποιώντας ειδικά διαλυτικά υγρά, αποκολλούσαν τις ετικέτες από τις φιάλες ποτών που έφεραν επιγραφές Βουλγαρίας και τις αντικαθιστούσαν µε ελληνικές επιγραφές. Σε έρευνα που διενεργήθηκε στον αποθηκευτικό χώρο και στο φορτηγό βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 5.094 φιάλες αλκοολούχων ποτών που έφεραν ενδείξεις προέλευσης Βουλγαρίας, πλήθος αυτοκόλλητες ετικέτες από διάφορες µάρκες επώνυµων αλκοολούχων ποτών µε ελληνικές ενδείξεις, έξι κοπίδια - ξύστρες και δύο πλαστικά µπουκάλια διαλυτικών υγρών, κενά περιεχοµένου.

Εξάλλου, στα τέλη του 2018 έπεσαν στα δίχτυα των ελέγχων που έκαναν στελέχη του Α’ Τελωνείου και της Ανεξάρτητης Αρχής ∆ηµοσίων Εσόδων δεκάδες «καζανάδες», ενώ δεσµεύτηκαν 22 άµβυκες απόσταξης τσίπουρου, για τους οποίους δεν υπήρχαν άδειες. Τα στελέχη του τελωνείου εντόπισαν δεκάδες χώρους, αποθήκες και εργαστήρια στην Κεντρική Μακεδονία όπου γινόταν απόσταξη του τσίπουρου. Σύµφωνα µε κύκλους της ΑΑ∆Ε, εκτός από την απώλεια δασµών, η υπόθεση έχει και υγειονοµικό ενδιαφέρον, αφού για το τσίπουρο που παραγόταν δεν γινόταν έλεγχος από το χηµείο, µε προφανείς κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών.

Οπως προέκυψε, οι ποσότητες του παράνοµου τσίπουρου επρόκειτο να διοχετευθούν περίπου 12,5 τόνοι επικίνδυνου προϊόντος σε ουζερί και τσιπουράδικα της Θεσσαλονίκης. Για να φέρουν στο φως την υπόθεση, οι Αρχές χρησιµοποίησαν το ηλεκτρονικό πληροφοριακό σύστηµα ICISNET. Παράλληλα, είχαν ειδικά αυτοκίνητα µε πινακίδες µε συµβατικά νούµερα, αλλά πλήρως εξοπλισµένα µε φορητούς υπολογιστές, ασύρµατη επικοινωνία, εκτυπωτές κ.ά. Γενικότερα, το θέµα της κυκλοφορίας στην αγορά, παράνοµων ποσοτήτων οινοπνευµατωδών ποτών και κυρίως τσίπουρου, που είτε εισάγονται λαθραία από τη Βουλγαρία είτε παράγονται χωρίς καµία πιστοποίηση και άδεια σε εγχώρια εργαστήρια, αποτελεί µεγάλη «πληγή» για τους νόµιµους παραγωγούς και οινοποιούς

«Αυτά τα αποστάγματα προκαλούν και τύφλωση»

Την ανάγκη σωστής ενηµέρωσης του καταναλωτή αλλά και των διήµερων παραγωγών, ειδικά όσων χρησιµοποιούν τους παραδοσιακούς άµβυκες, επισηµαίνει ο καθηγητής και πρόεδρος του Τµήµατος Επιστήµης Τροφίµων και ∆ιατροφής του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Πέτρος Ταραντίλης. «Συχνά είναι πολύ επικίνδυνο το χύµα τσίπουρο διηµέρων, γιατί λείπει η γνώση κατά την παραγωγή, ενώ οι ύλες που χρησιµοποιούνται είναι κακής ποιότητας. Το χύµα τσίπουρο πουλιέται ανεξέλεγκτα ως δήθεν παραδοσιακό και ανόθευτο προϊόν. Αυτή η νοοτροπία χρόνων δύσκολα µπορεί να εκριζωθεί από την κουλτούρα µας. Θα µπορούσαν να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι για να προστατευτεί ο καταναλωτής από τα µη επώνυµα, µη εµφιαλωµένα προϊόντα.

Για παράδειγµα, η µεθανόλη µπορεί να προκαλέσει βλάβες στην υγεία του καταναλωτή. Η µεθανόλη συνήθως προέρχεται από δήθεν παραδοσιακά, χύµα τσίπουρα που κάποιος σε κάποιο χωριό παράγει ακολουθώντας τη συνταγή που έµαθε από τον παππού του». Οι κίνδυνοι για την υγεία ενδέχεται να προκύψουν από τη χρήση αµφίβολης ποιότητας, από τη µεταφορά αποσταγµάτων σε ακατάλληλες πλαστικές, αντί για γυάλινες συσκευασίες για λόγους ευκολίας και κόστους, καθώς και από την πιθανή περιεκτικότητα σε επικίνδυνες ουσίες, όπως µεθανόλη, βαρέα µέταλλα (κασσίτερος, µόλυβδος, χαλκός κ.ά.).

Ο κ. Ταραντίλης εξηγεί: «Οι συνέπειες από την κατανάλωση αποσταγµάτων αυτού του είδους µπορεί να είναι σοβαρές. Ο ανυποψίαστος καταναλωτής µπορεί να αισθανθεί από ζαλάδες µέχρι και γαστρεντερολογικές διαταραχές, ενώ η ακατάλληλη και τοξική µεθανόλη ενδέχεται να προκαλέσει ακόµα και τύφλωση. Πιο δύσκολο να εκτιµηθούν είναι οι µακροχρόνιες συνέπειες ακατάλληλου και επικίνδυνου τσίπουρου που περιέχει καρκινογόνες ουσίες».

Το νέο όπλο στη µάχη κατά του λαθρεµπορίου

Στον αγώνα για την καταπολέµηση του λαθρεµπορίου, πριν από τρεις εβδοµάδες πραγµατοποιήθηκε η παρουσίαση της ηλεκτρονικής πλατφόρµας LOTify για την ιχνηλασιµότητα των αλκοολούχων ποτών, σε συνεργασία µε την ΑΑ∆Ε. Η πιλοτική πλατφόρµα ιχνηλασιµότητας LOTify αξιοποιεί την πληροφορία των κωδικών παρτίδας LOT, οι οποίοι αναγράφονται υποχρεωτικά σε κάθε συσκευασία κατά την παραγωγή και συµβάλλουν στην ταυτοποίηση της παρτίδας του προϊόντος µέσω της διαδικασίας παρακολούθησης της διακίνησης του προϊόντος.

Το LOTify είναι µια καινοτόµος, εύχρηστη πλατφόρµα που βοηθά στον εντοπισµό των ύποπτων και παράνοµα διακινούµενων αλκοολούχων ποτών στην ελληνική επικράτεια. Πρόκειται για µια ολοκληρωµένη ψηφιακή πλατφόρµα που δηµιουργήθηκε από την OnLine Data για λογαριασµό της Ενωσης Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (ΕΝΑΠΑΠΕ) και τον Σύνδεσµο Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγµάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ).

Οι ελεγκτικές αρχές, ΑΑ∆Ε, Σ∆ΟΕ κ.λπ. µέσα από τη χρήση του LOTify θα µπορούν κατά τη διάρκεια των ελέγχων τους να αναγνωρίζουν τη νοµιµότητα ή την υποψία παράνοµης διακίνησης για την κάθε ελεγχόµενη φιάλη. Το LOTify ξεκινά την πιλοτική εφαρµογή του µε το 80% των παραγωγών και εισαγωγέων να έχουν ήδη εγγραφεί στην πλατφόρµα, ενώ στόχος είναι να επεκταθεί και στους µικρούς παραγωγούς.

Σε πρώτη φάση θα εκπαιδευτούν και θα πιστοποιηθούν 200 ελεγκτές της ΑΑ∆Ε. O διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής ∆ηµοσίων Εσόδων Γεώργιος Πιτσιλής ανέφερε ότι «η δωρεάν παραχώρηση προς τις ελεγκτικές υπηρεσίες της ΑΑ∆Ε (κυρίως τις τελωνειακές και τις χηµικές) νοηµατοδοτεί αφενός την εµπιστοσύνη της αγοράς προς τις Υπηρεσίες µας, αφετέρου παρέχει έξυπνα και χρηστικά εργαλεία ελέγχου στη µάχη κατά της παραοικονοµίας και του λαθρεµπορίου στον τοµέα των αλκοολούχων ποτών.

Πίσω από αυτό το εγχείρηµα βλέπω την ευκαιρία για µια κοινή προσπάθεια όλων των ελεγκτικών Αρχών, να ενώσουν τις δυνάµεις τους απέναντι στα οργανωµένα κυκλώµατα και να δηµιουργήσουν µεγαλύτερο χώρο για την ανάπτυξη της ελληνικής επιχειρηµατικότητας, ιδιαίτερα σε έναν κλάδο που προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας». Από την πλευρά της Ενωσης Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (ΕΝΑΠΑΠΕ), ο πρόεδρος Ισίδωρος Ρεβάχ τόνισε ότι «επί σειρά ετών ο κλάδος συνεργάζεται στενά µε την Πολιτεία και τις αρµόδιες διωκτικές αρχές στο έργο της αντιµετώπισης του λαθρεµπορίου.

Το LOTify συνιστά το επόµενο βήµα. Πρόκειται για ένα εκσυγχρονισµένο σύστηµα άµεσα λειτουργικό και εξελίξιµο που αξιοποιεί την ήδη υφιστάµενη βάση δεδοµένων χωρίς πρόσθετο κόστος για το κράτος». Τέλος, ο πρόεδρος του Συνδέσµου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγµάτων & Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) Νικόλαος Καλογιάννης επεσήµανε ότι «η πρωτοβουλία της δηµιουργίας του LOTify στηρίχθηκε στη βούληση του κλάδου να ενισχύσει και να συµβάλλει στο έργο των διωκτικών αρχών στην καταπολέµηση του λαθρεµπορίου, προσφέροντάς το ως πιλοτικό σύστηµα στο ελληνικό κράτος. Ελπίζουµε το σύνολο των διωκτικών Αρχών να το αγκαλιάσει και να καταστεί ένα πολύτιµο βοήθηµα στη διενέργεια ελέγχων και βάσει της δικής σας ανατροφοδότησης να διευρυνθεί και να εξελιχθεί περαιτέρω».