Νέες ρυθμίσεις: Τι αλλάζει για απολύσεις και βαρέα-ανθυγιεινά

Σειρά διατάξεων με ευνοϊκές ρυθμίσεις περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο-σκούπα του υπουργείου Εργασίας. Βασική διάταξη είναι η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου για τον «βάσιμο λόγο απόλυσης».

Των Θοδωρή Βγενή - Γιάννη Φώσκολου

Με το νέο θεσμικό πλαίσιο οι εργαζόμενοι θωρακίζονται, καθώς το υπουργείο Εργασίας θέτει νέους κανόνες που διέπουν την καταγγελία της σύμβασης εργασίας από τον εργοδότη.

Ειδικότερα, προβλέπεται ότι η καταγγελία της εργασιακής σχέσης θεωρείται έγκυρη εφόσον οφείλεται σε βάσιμο λόγο, κατά την έννοια του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκούν η τήρηση εγγράφου και η παροχή προθεσμίας, αλλά απαιτείται και η συνδρομή βάσιμου λόγου για την καταγγελία. Ο εκάστοτε εργοδότης οφείλει να έχει τεκμηριωμένο λόγο προκειμένου να προχωρήσει σε καταγγελία σύμβασης, ο οποίος θα συνδέεται με τη συμπεριφορά και τις ικανότητες του εργαζομένου, αλλά και με τις λειτουργικές ανάγκες της επιχείρησης. Δίνεται, μάλιστα, η δυνατότητα στους εργαζομένους να διεκδικήσουν επαρκή αποζημίωση ή άλλη κατάλληλη επανόρθωση, σε περίπτωση απόλυσης δίχως βάσιμο λόγο. Μάλιστα, με την επερχόμενη ακυρότητα της καταγγελίας, οι εργαζόμενοι αποκτούν το δικαίωμα επαναπασχόλησης στον εργοδότη που κατήγγειλε τη σύμβαση εργασίας δίχως βάσιμο λόγο, ενώ διατηρούν και το δικαίωμα καταβολής του μισθού τους (μισθοί υπερημερίας).

Με άλλη διάταξη περιορίζεται η ευθύνη του εργαζόμενου για ζημιές της επιχείρησης που οφείλονται σε αμέλειά του. Ο εργαζόμενος θα ευθύνεται πλέον μόνο για ζημιά που οφείλεται σε δόλο, ενώ για περιπτώσεις αμέλειας το δικαστήριο θα μπορεί να τον απαλλάξει από την ευθύνη ή να κατανείμει τη ζημιά μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου. Στο ίδιο πνεύμα εισάγεται ρητά η υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλει υποχρεωτικά μέσω τράπεζας την οφειλόμενη αποζημίωση απόλυσης, ώστε να ελέγχεται η τήρηση της εν λόγω υποχρέωσης των εργοδοτών, όπως συμβαίνει από τον Ιούλιο του 2016 με τις αποδοχές και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων στο σύνολο του ιδιωτικού τομέα. Το ίδιο θα ισχύσει από 1ης Ιουλίου και για τις αποζημιώσεις και τις εισφορές των μαθητευόμενων, σπουδαστών και φοιτητών που πραγματοποιούν πρακτική άσκηση ή μαθητεία.

Επίσης, με άλλη διάταξη ορίζεται ότι η μετατροπή συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής ή εκ περιτροπής είναι άκυρες χωρίς την τήρηση της απαραίτητης διαδικασίας (έγγραφη συμφωνία και γνωστοποίηση εντός 8ημέρου στο ΣΕΠΕ), με αποτέλεσμα να τεκμαίρεται αυτόματα η πλήρης απασχόληση του εργαζομένου. Αλλωστε, στο ίδιο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται ρυθμίσεις σύμφωνα με τις οποίες:

• Ενιαιοποιούνται οι διαφορετικές, ανά πρώην φορέα, προϋποθέσεις χορήγησης και πράξεις, για τις οποίες απαιτούνταν η προσκόμιση της ασφαλιστικής ενημερότητας για μισθωτούς και μη μισθωτούς ασφαλισμένους.
• Θεσμοθετείται ενιαίο ποσό εξόδων κηδείας για όλους στα 850 ευρώ, καθώς παρατηρούνταν ανισότητες μεταξύ των πρώην φορέων όχι μόνο στα χορηγητέα ποσά, αλλά και στους δικαιούχους. Ενδεικτικά, το πρώην ΙΚΑ χορηγούσε ως έξοδα κηδείας 759 ευρώ, ο πρώην ΟΓΑ 800 ευρώ, ο πρώην ΟΑΕΕ 762 ευρώ στους άμεσα ασφαλισμένους και 1.200 στους συνταξιούχους, ο Τομέας Ασθένειας Προσωπικού ΟΤΕ 1.570 ευρώ στους άμεσα ασφαλισμένους και 785 ευρώ στα έμμεσα μέλη, το Δημόσιο 1.000 ευρώ, το πρώην ΤΥΔΚΥ 1.200 κ.ο.κ.
• Ορίζεται σαφώς πως το επίδομα στέγασης απαλλάσσεται από κάθε φόρο, τέλος, εισφορά ή κράτηση υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου, δεν κατάσχεται στα χέρια οποιουδήποτε τρίτου, δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τις τράπεζες, και δεν υπολογίζεται για τον καθορισμό της εισοδηματικής ενίσχυσης ή στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή του ΚΕΑ και του Επιδόματος Παιδιού.
• Περιλαμβάνονται επίσης διατάξεις για την υγεία και ασφάλεια μεταφορέων και διανομέων.

Επιμήκυνση

Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και ρυθμίσεις για τα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Η προωθούμενη διάταξη επιμηκύνει από 13 σε 17 χρόνια το χρονικό διάστημα στο οποίο πρέπει να έχουν συμπληρωθεί οι χίλιες εκ των 3.600 απαιτούμενων ημερών εργασίας σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα (ΒΑΕ), από συνολικό χρόνο ασφάλισης 4.500 ημερών ή 15 ετών, για ασφαλισμένους μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1992, προκειμένου οι εργαζόμενοι να δικαιούνται σύνταξης μέχρι τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση οριζόμενου ορίου ηλικίας ή μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Η ίδια διάταξη αποσαφηνίζει πως για τους άνδρες τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησής τους στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα έχουν αυξηθεί κατά δύο έτη από το 2013, σύμφωνα με τον νόμο 4093/2012. Συγκεκριμένα, απαιτείται η συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας τους μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2012 και του 62ου έτους από την 1η Ιανουαρίου 2013 και εφεξής.

Για τις γυναίκες, το αντίστοιχο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης διαμορφώνεται τελικά, σύμφωνα με τους νόμους 4093/2012 και 3863/2010, στο 55ο έτος της ηλικίας για όσες συμπληρώνουν τον συντάξιμο χρόνο το 2010, το 56ο έτος για όσες συμπληρώνουν το συντάξιμο χρόνο το 2011, το 57ο έτος το 2012 και το 62ο έτος από 1ης Ιανουαρίου 2013 και μετά.

Προς όφελος των ασφαλισμένων δίνεται η δυνατότητα συνταξιοδότησης στα ΒΑΕ, εφόσον η πλήρωση της προϋπόθεσης της πραγματοποίησης χιλίων τουλάχιστον ημερών εργασίας στα ΒΑΕ έχει συντελεστεί μέχρι και τη συμπλήρωση των απαιτούμενων ορίων ηλικίας ή μέχρι την ημερομηνία της εκ μέρους τους υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης. Με τη χρονική επιμήκυνση δίνεται η ευκαιρία συνταξιοδότησης σε περισσότερους εργαζομένους σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, αφού πλέον απαιτείται οι συγκεκριμένες ημέρες εργασίας να έχουν πραγματοποιηθεί εντός μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος από το αρχικώς προβλεπόμενο