Ανάλυση Reuters: Τέλος το φτηνό ρωσικό φυσικό αέριο από τη Ρωσία - Ποιοι κερδίζουν

Από το πρωί της Πρωτοχρονιάς η Gazprom έκλεισε την κάνουλα προς τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σταματώντας τις ροές φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, από τη στιγμή που έληξε η πενταετής συμφωνία των δύο πλευρών.

Συγκεκριμένα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι θα μπορούσε να επιτρέψει τη διέλευση φυσικού αερίου από την Ουκρανία, σε περίπτωση που οι πληρωμές προς τη Ρωσία παρακρατούνταν μέχρι τη λήξη του πολέμου, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν από τη μεριά του να ξεκαθαρίζει ότι δεν υπήρχε χρόνος για να υπογραφεί μια νέα συμφωνία.

Από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμιζόταν ότι το σύστημα φυσικού αερίου είναι «ανθεκτικό και ευέλικτο», ωστόσο το τελικό αποτέλεσμα έχει τεράστιο αντίκτυπο για το σύνολο των χωρών. Σημειώνεται ότι το 2021 οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ έφταναν το 40%, ενώ το 2023 το ποσοστό έπεσε κάτω από το 10%. Χώρες της ανατολικής Ευρώπης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτό, ενώ Σλοβακία και Αυστρία συνέχισαν να εισάγουν σημαντικές ποσότητες από τη Ρωσία.

Ποιοι κερδίζουν από τη λήξη της συμφωνίας

Στις 8 το πρωί της Πρωτοχρονιάς μπήκε τέλος σε μια «συνεργασία» που υπήρχε εδώ και πάνω από 40 χρόνια, μετά την άρνηση της ουκρανικής Naftogaz να ανανεώσει την πενταετή συμφωνία, που ήταν και η τελευταία, για τη διέλευση φυσικού αερίου από τη ρωσική Gazprom. Γενικότερα, την τελευταία τριετία τα δεδομένα άλλαξαν πολύ στην Ευρώπη, με τις ροές να μειώνονται δραματικά, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Το 2020 στην ΕΕ έφτασαν 65 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm), ενώ το 2023 αυτό το νούμερο μειώθηκε σε 14 bcm, με τη Ρωσία να χάνει την ηγετική της θέση στον εν λόγω τομέα. Σύμφωνα με την ανάλυση του Reuters, η Νορβηγία, οι ΗΠΑ και το Κατάρ θα είναι οι «κερδισμένες» χώρες από τη μη ανανέωση της συμφωνίας, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να στρέφεται στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), αλλά και στις εισαγωγές από άλλα κράτη.

Σλοβακία και Αυστρία είχαν μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο

Η Gazprom επί σειρά ετών εξήγαγε φυσικό αέριο προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας, με την Αυστρία και τη Σλοβακία να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την συγκεκριμένο αγωγό.

Στη Βιέννη έχουν προετοιμαστεί για εναλλακτικές οδούς, ενώ στην Μπρατισλάβα έχουν γίνει συμφωνίες με εταιρείες όπως η BP, η Eni, η ExxonMobil, η RWE και η Shell. Από την άλλη πλευρά, η Μολδαβία λαμβάνει περίπου 2 bcm φυσικού αερίου τον χρόνο μέσω της Ουκρανίας και θα επηρεαστεί σημαντικά, με την κυβέρνηση να εξασφαλίζει εναλλακτικές πηγές, λαμβάνοντας μέτρα και για τη μείωση της κατανάλωσης κατά 30%.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές οδοί για να φτάσει το φυσικό αέριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Πέραν της Ουκρανίας, υπάρχουν και άλλοι αγωγοί που είναι κλειστοί, όπως ο Yamal – Europe μέσω Λευκορωσίας, αλλά και ο Nord Stream στη Βαλτική. Δεδομένα είναι διαθέσιμος ο TurkStream μέσω της Μαύρης Θάλασσας και της Τουρκίας, ωστόσο έχει περιορισμένη χωρητικότητα.

Ο TurkStream βρίσκεται κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα και μεταφέρει φυσικό αέριο προς την Τουρκία. Στη συνέχεια πηγαίνει στη Βουλγαρία, τη Σερβία και την Ουγγαρία.

Για τη Σλοβακία, ένα σημαντικό μέρος των αναγκών της μπορεί να καλυφθεί μέσω ροών από την Ουγγαρία, αλλά και από την Αυστρία. Το υπόλοιπο είναι δυνατόν να προέρχεται από την Τσεχία και την Πολωνία, με βάση την αυστριακή ρυθμιστική αρχή ενέργειας, E-Control.

Σε ό,τι αφορά την Αυστρία, η χώρα της κεντρικής Ευρώπης δεν θα αντιμετωπίσει προβλήματα, αφού είναι προετοιμασμένη για εναλλακτικές πηγές. Η Τσεχία ενδέχεται να εξασφαλίσει ροές από γερμανικούς αγωγούς, εξαιρούμενη από το τέλος φυσικού αερίου που ισχύει από την πρώτη ημέρα του 2025.

Τι ισχύει για τη Μολδαβία

Πρόκειται για τη χώρα που αναμένεται να αντιμετωπίσει τα μεγαλύτερα προβλήματα, αφού η Gazprom σταμάτησε τη ροή φυσικού αερίου, πυροδοτώντας ενεργειακή κρίση στην περιφέρεια της Υπερδνειστερίας, η οποία είναι φιλορωσική.

Στην Υπερδνειστερία οι κάτοικοι δεν έχουν θέρμανση και ζεστό νερό εν μέσω χειμώνα, με την τοπική εταιρεία ενέργειας να τονίζει ότι άπαντες θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, φορώντας ζεστά ρούχα.

«Μια από τις μεγαλύτερες ήττες της Μόσχας»

Για μια από τις μεγαλύτερες ήττες της Μόσχας κάνει λόγο ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μετά τη λήξη της συμφωνίας. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας κατήγγειλε τον «κυνικό ενεργειακό εκβιασμό» της Ρωσίας.

«Όταν ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία στη Ρωσία πριν από περισσότερα από 25 χρόνια, ο ετήσιος όγκος αερίου που μεταφερόταν μέσω Ουκρανίας στην Ευρώπη ανερχόταν σε πάνω από 130 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Σήμερα, η διαμετακόμιση ρωσικού αερίου είναι στο μηδέν, κάτι που συνιστά μια από τις μεγαλύτερες ήττες της Μόσχας», τόνισε με ανάρτησή του σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Ζελένσκι.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η πρώτη φορά, από τη διάλυση της ΕΣΣΔ και έπειτα, που η Ευρώπη σταματά να εισάγει φυσικό αέριο από τη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας.

Η Gazprom ενημέρωσε για το «τέλος» με επίσημη ανακοίνωση.

«Από τις 8:00 (ώρα Μόσχας, 07:00 ώρα Ελλάδας), η προμήθεια ρωσικού αερίου για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας δεν πραγματοποιείται. Λόγω της επανειλημμένης και ρητά εκφρασμένης άρνησης της ουκρανικής πλευράς να ανανεώσει αυτή τη συμφωνία, η Gazprom δεν έχει από την 1η Ιανουαρίου 2025 την τεχνική και νομική δυνατότητα να προμηθεύει αέριο για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας», αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση.

Υπενθυμίζεται ότι Ουγγαρία και Σλοβακία είχαν διαμαρτυρηθεί για τη λήξη της συμφωνίας, από τη στιγμή που θεωρούν ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες και άμεσες εναλλακτικές. Ο Σλοβάκος πρόεδρος, Ρόμπερτ Φίτσο, με δηλώσεις του υποστήριξε ότι η διακοπή διαμετακόμισης φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι στη Ρωσία.