Τα «γρανάζια» της γραφειοκρατίας συνθλίβουν το τραπεζικό σύστημα

Αντιμέτωπες µε κυκεώνα φορέων εποπτείας και οδηγιών βρίσκονται οι τράπεζες, µε τη γραφειοκρατία να κυριαρχεί και συχνά να δηµιουργεί µεγαλύτερα προβλήµατα από αυτά που έρχεται να επιλύσει. Με το ξέσπασµα της τραπεζικής κρίσης στην Ευρώπη οι ευρωπαϊκές Αρχές, αγωνιώντας να διαφυλάξουν την ευστάθεια του συστήµατος, θέσπισαν «ασφυκτικούς» σε πολλές περιπτώσεις κανόνες εποπτείας, νοµοθέτησαν οδηγίες και κανονισµούς. Ετσι δηµιουργήθηκε ένα «ασφυκτικό» πλαίσιο εποπτείας, που σε πολλές περιπτώσεις δεν αφήνει ούτε χαραµάδα ευελιξίας.

Η αναιµική χρηµατοδότηση της ελληνικής οικονοµίας τα τελευταία χρόνια είναι απόρροια εν µέρει και της αυστηρής εποπτείας, που εν µια νυκτί µετέτρεψε τις ελληνικές τράπεζες αποκλειστικά σε διαχειριστές των κόκκινων δανείων, «στραγγαλίζοντας» τις χρηµατοδοτήσεις. Αυτό σε συνδυασµό µε τον κίνδυνο «ποινικοποίησης» ακόµη και απλών τραπεζικών εργασιών στερεί την πραγµατική οικονοµία από την ικανότητα να χρηµατοδοτηθεί. Στο παρελθόν οι τράπεζες µε «ελαφρότητα», όπως σχολιάζει τραπεζική πηγή, χορηγούσαν δάνεια, ωστόσο, συνεχίζει, σήµερα έχουµε περάσει στο άλλο άκρο, καταργώντας στην πράξη τη βασικότερη τραπεζική εργασία, τη χορήγηση δανείων. Σήµερα δύσκολα τα στελέχη βάζουν την υπογραφή τους σε ένα µεγάλο δάνειο, καθώς φοβούνται ότι θα βρεθούν στο εδώλιο του κατηγορουµένου. Οµως συχνά, µέσα σε αυτό το πολύπλοκο και απαιτητικό πλαίσιο, δεν είναι ξεκάθαρο το ποιος εποπτεύει τι και ποιον. Την ίδια ώρα, πλάι στο κλασικό τραπεζικό σύστηµα δηµιουργείται και ένα «παράλληλο», των ιντερνετικών εταιρειών µε τα µεγάλα πελατολόγια, που πουλούν τραπεζικές εργασίες. Πρόκειται για τις υπηρεσίες fintech, τους νέους τραπεζικούς παίκτες που δεν διέπονται από κανένα πλαίσιο εποπτείας… Οι τράπεζες θα πρέπει να είναι συµβατές µε ένα πλήθος οδηγιών και κανόνων για τη διαφάνεια. Μερικές από αυτές τις θεσµικές, ρυθµιστικές και κανονιστικές αλλαγές είναι:

• Η ενιαία εποπτεία των συστηµικών τραπεζών µέσω του SSM
• Η δηµιουργία του SRM για τη διαχείριση µη βιώσιµων τραπεζών.
• Η δηµιουργία του ESM για την αντιµετώπιση κρίσεων στην Ευρωζώνη και για την ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών, µε προοπτική να µετατραπεί σε IMF της ευρωζώνης.
• Η ψήφιση του BRRD που εισήγαγε και την κατανοµή βαρών καταθέσεων σε περίπτωση ανακεφαλαιοποίησης τράπεζας µε επίσηµους πόρους. 
• Η εισαγωγή των νέων λογιστικών προτύπων IFRS9 που άλλαξε και τον τρόπο υπολογισµού των προβλέψεων για δανειακές ή άλλες εκθέσεις κινδύνου των τραπεζών.
• Ο «καθορισµός ηµερολογίου» που αυστηροποιεί τις απαιτούµενες προβλέψεις για χρόνια µη εξυπηρετούµενα δάνεια.
• Τα stress tests στα οποία υποβάλλονται οι τράπεζες της ευρωζώνης κάθε διετία.
• Η καθιέρωση του αυστηρού πλαισίου ετήσιας εποπτείας SREP των τραπεζών από τον SSM που αξιολογεί συνολικά την επάρκεια και την ποιότητα των κεφαλαίων, της ρευστότητας, της εταιρικής διακυβέρνησης, των µεθόδων και διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων και τη βιωσιµότητα του επιχειρηµατικού προτύπου.
• Η οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις.
• Η καθιέρωση του MREL, που καθορίζει την ελάχιστη απαίτηση για τα ίδια κεφάλαια και τις επιλέξιµες υποχρεώσεις και υποχρεώνει τις τράπεζες την επόµενη 4ετία, να δηµιουργήσουν σηµαντικά κεφαλαιακά αποθέµατα ικανά να απορροφήσουν κατά προτεραιότητα πριν από τις καταθέσεις, τις ζηµίες που θα προκύψουν από την τράπεζα σε περίπτωση ανακεφαλαιοποίησης και εξυγίανσης.
• Οι νόµοι για την Εταιρική ∆ιακυβέρνηση, µε την εισαγωγή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο του Proper and Fit test, για τα µέλη ∆Σ τραπεζών, µε κατευθυντήριες γραµµές και θεσµοθετηµένες διαδικασίες. Στην Ελλάδα λόγω της κρίσης οι αλλαγές έγιναν ιδιαιτέρως αυστηρές και µε σαφείς περιοριστικούς όρους.
• Το ευρωπαϊκό CRD IV, οι ευρωπαϊκές οδηγίες και οι ελληνικοί νόµοι και οι οδηγίες της Τράπεζας της Ελλάδος, που διαµορφώνουν και περιορίζουν το πλαίσιο, το ύψος και τον τρόπο αµοιβών και κινήτρων σε είδος ή µετρητά.

Επίσης τα τελευταία χρόνια έχουν υλοποιηθεί σηµαντικές νοµοθετικές πρωτοβουλίες που καθιστούν ακόµα πιο πολύπλοκη τη λειτουργία των τραπεζών και ακόµα πιο απαιτητικό και αναγκαίο τον ρόλο των ∆ιευθύνσεων Εσωτερικού Ελέγχου και Κανονιστικής Συµµόρφωσης. Τέτοια νοµοθετήµατα είναι:

• Η οδηγία για ξέπλυµα µαύρου χρήµατος.
• Η ψήφιση του FATCA για τη συµµόρφωση µε τη φορολογία ξένων λογαριασµών.
• Η ψήφιση του Automatic Exchange of information, common reporting standards για µη κατοίκους που διατηρούν τραπεζικούς λογαριασµού σε πάνω από 100 χώρες που έχουν υπογράψει τη σχετική συµφωνία.
• Η ευρωπαϊκή οδηγία (PSD2) για τις πληρωµές που φέρνει εντονότερο ανταγωνισµό και νέες δυνατότητες στον τοµέα των διασυνοριακών και ενδοσυνοριακών τραπεζικών συναλλαγών.
• Η νοµοθεσία για τα προσωπικά δεδοµένα και η δηµιουργία της Ανεξάρτητης Αρχής.
• Οι πολυάριθµες δικαστικές και εισαγγελικές έρευνες, καθώς και τα αιτήµατα για παροχή σηµαντικού όγκου επεξεργασµένων πληροφοριών από τις δικαστικές Αρχές, τις φορολογικές Αρχές, την Αρχή Ξεπλύµατος Μαύρου Χρήµατος, την Ανεξάρτητη Αρχή Εσόδων, το Σ∆ΟΕ, την Τράπεζα της Ελλάδος.
• Η νοµοθεσία της κεφαλαιαγοράς για την προστασία των επενδυτών και τη χρήση εµπιστευτικών και προνοµιακών πληροφοριών, για τη χειραγώγηση, τη διαφάνεια στη λήψη και διαβίβαση χρηµατιστηριακών εντολών, αλλά κυρίως για MiFid II και MiFiR.
• Η νοµοθεσία για την προστασία του καταναλωτή µε τις εφαρµογές της στις τραπεζικές δραστηριότητες.
• Το SEPA που αφορά διασυνοριακές πληρωµές ισοδύναµες µε συναλλ αγές στο εσωτερικό.