«Ανάχωμα» στις απολύσεις το νέο νομοσχέδιο-σκούπα του υπουργείου Εργασίας

Μπλόκο στις αναιτιολόγητες απολύσεις μισθωτών αορίστου χρόνου θέτει το νομοσχέδιο – σκούπα του υπουργείου Εργασίας, καθώς εισάγει την έννοια του «βάσιμου λόγου» ως απαραίτητη προυπόθεση για να θεωρείται μια απόλυση έγκυρη. Εκτός από την τριπλή ρύθμιση των 120 δόσεων, το νομοσχέδιο περιλαμβάνει και ευρύ πλέγμα εργασιακών διατάξεων για τους διανομείς και μεταφορείς, την ψευδώς δηλωμένη μερική εργασία, τις αποζημιώσεις κ.α.

Ειδικότερα, το νομοσχέδιο που κατατέθηκε χθες αναφέρει πως η απόλυση θεωρείται έγκυρη, εφόσον οφείλεται σε βάσιμο λόγο, κατά την έννοια του Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, όπως επίσης αν έχει γίνει εγγράφως, έχει καταβληθεί η οφειλόμενη αποζημίωση και έχει καταχωρηθεί η απασχόληση του απολυόμενου στα τηρούμενα για τον ΕΦΚΑ μισθολόγια ή έχει ασφαλιστεί ο απολυόμενος.

Έγκριτοι εργατολόγοι μιλούν για πολύ σημαντικό «ανάχωμα στις απολύσεις» και ριζική αλλαγή του σημερινού πλαισίου, που επιτρέπει την απόλυση μισθωτών με συμβάσεις αορίστου χρόνου χωρίς αιτιολόγηση. Πλέον θα απαιτείται «βάσιμος λόγος» που να συνδέεται με την ικανότητα ή την συμπεριφορά τους ή να βασίζεται στις λειτουργικές απαιτήσεις της επιχείρησης. Κι αν αυτό δεν θεμελιώνεται, θα μπορεί το δικαστήριο να διατάξει την ακυρότητα της απόλυσης και την επαναπρόσληψη του εργαζόμενου.

«Το δίκαιο της απόλυσης αλλάζει σε τέτοιο βαθμό στα ποιοτικά του εργαλεία όσο δεν έχει αλλάξει από το 1920», δηλώνει ο δικηγόρος – εργατολόγος, Γιάννης Καρούζος. Όπως ο ίδιος εξηγεί, η χώρα μας με τον νόμο 4359 του 2016 κύρωσε τον Αναθεωρημένο Ευρωπαικό Κοινωνικό Χάρτη, αλλά στην πραγματικότητα με βάση κυρίαρχες απόψεις εργατολόγων και δικαστηρίων η εφαρμογή του κρίθηκε μάλλον «χαλαρή».

Υπήρχαν μάλιστα αντιφατικές αποφάσεις δικαστηρίων, που κατέληγαν σε διαφορετικές κρίσεις. Το εφετείο Θεσσαλονίκης για παράδειγμα απεφάνθη πως ο εργοδότης θα μπορούσε να καταγγείλει την σύμβαση εργασίας του εργαζόμενου όπως παγίως συμβαίνει στην Ελλάδα για οποιαδήποτε αιτία ή και χωρίς αιτία, εφόσον όμως η απόλυσή του αυτή δεν ήταν καταχρηστική. Το εφετείο Πειραιά έκρινε το αντίθετο. Με την προωθούμενη διάταξη αίρεται η όποια διαφωνία υπήρχε και ενσωματώνεται στο ελληνικό δίκαιο με σαφήνεια η έννοια του «βάσιμου λόγου».

«Μέχρι σήμερα ο εργοδότης όταν απέλυε έναν εργαζόμενο με συμβάσεις αορίστου χρόνου δεν είχε υποχρέωση να αιτιολογεί την απόλυση. Αυτό συνέβαινε μόνο στις περιπτώσεις πρόωρης απόλυσης για συμβάσεις ορισμένου χρόνου όπου απαιτείται σπουδαίος λόγος. Πλέον θα πρέπει να συντρέχει βάσιμος λόγος για να είναι έγκυρη μια απόλυση μισθωτού αορίστου χρόνου, ενώ το βάρος της απόδειξης για πρώτη φορά το έχει ο εργοδότης. Μάλιστα δεν χρειάζεται να ερμηνευτεί ποιος πρέπει να αποδείξει το βάσιμο λόγος της απόλυσης, καθώς αυτό προκύπτει με σαφή διατύπωση από το ίδιο το κείμενο της διάταξης”, εξηγεί ο κ. Καρούζος.

Δίνεται έτσι η δυνατότητα στους εργαζόμενους να διεκδικήσουν επαρκή αποζημίωση ή άλλη κατάλληλη επανόρθωση, σε περίπτωση απόλυσης δίχως βάσιμο λόγο, εκτός από την αποζημίωση που καταβάλλεται λόγω της απόλυσης. Με την επερχόμενη ακυρότητα της καταγγελίας, οι εργαζόμενοι αποκτούν το δικαίωμα επαναπασχόλησης στον εργοδότη που κατήγγειλε τη σύμβαση εργασίας δίχως βάσιμο λόγο, ενώ συγχρόνως διατηρούν το δικαίωμα καταβολής του μισθού τους (μισθοί υπερημερίας).

Αυστηρότερα πρόστιμα για την υποδηλωμένη εργασία

Με άλλη διάταξη επιχειρείται να μπει φρένο στην υποδηλωμένη εργασία που εμφανίζεται ψευδώς δηλωμένη ως μερική ή εκ περιτροπής αλλά στην πραγματικότητα είναι πλήρης ωραρίου. Στην κατηγοριοποίηση των παραβάσεων της εργατικής νομοθεσίας που επισύρουν διοικητικές κυρώσεις και πρόστιμα προστίθεται το κριτήριο του “καθεστώτος απασχόλησης”, το οποίο αφορά την πρόσληψη εργαζομένων με ευέλικτες μορφές απασχόλησης, όπως η μερική ή η εκ περιτροπής εργασία.

Στόχος είναι να δημιουργηθεί αντικίνητρο στην κατάχρηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης που κρύβουν περιπτώσεις υποδηλωμένης εργασίας και το φαινόμενο να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά. Στο πλαίσιο της εν λόγω διάταξης αναμένεται να αυστηροποιηθεί το ισχύον σήμερα πλαίσιο προστίμων για την υποδηλωμένη και ψευδώς δηλωμένη μερική απασχόληση. Πρόκειται για περιπτώσεις εργαζομένων που απασχολούνται για παράδειγμα πλήρες 8ωρο αλλά δηλώνονται για 4ωρο ή και ακόμη λιγότερες ώρες. Με την νέα υπουργική απόφαση, την οποία προβλέπει η διάταξη θα εξειδικεύονται τα κριτήρια, ώστε να υπάρχει αυστηρή μεταχείριση των εν λόγω περιπτώσεων.

Με άλλη διάταξη εξαιρούνται οι ελεγκτές του ΣΕΠΕ και του υπουργείου Εργασίας από την αυτόφωρη διαδικασία. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η προστασία τους από αβάσιμες και προσχηματικές εγκλήσεις. Αντίστοιχες διατάξεις υπάρχουν ήδη για τους “ράμπο” της εφορίας (υπάλληλοι της ΑΑΔΕ). Ενισχύεται επίσης το υφιστάμενο πλαίσιο ποινικών ευθυνών όσων παρεμποδίζουν τους ελέγχους του ΣΕΠΕ, ώστε να καλύπτονται όλες οι συμπεριφορές που συνιστούν παρεμπόδιση του ελεγκτικού έργου, όπως για παράδειγμα η παρεμπόδιση κατά την διάρκεια του ελέγχου.

Στην τράπεζα υποχρεωτικά η αποζημίωση από 1η Ιουλίου

Στο ίδιο πνεύμα εισάγεται ρητά η υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλλει υποχρεωτικά μέσω τράπεζας την οφειλόμενη αποζημίωση απόλυσης, ώστε να ελέγχεται πληρέστερα η τήρηση και της εν λόγω υποχρέωσης των εργοδοτών, όπως συμβαίνει από τον Ιούλιο του 2016 με τις αποδοχές και τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων στο σύνολο του ιδιωτικού τομέα. Το ίδιο θα ισχύσει από 1 η Ιουλίου και για τις αποζημιώσεις και τις εισφορές των μαθητευόμενων, σπουδαστών και φοιτητών που πραγματοποιούν πρακτική άσκηση ή μαθητεία.

Ντελιβεράδες

Δέσμη πέντε μέτρων για την υγεία και την ασφάλεια των διανομέων και μεταφορέων περιλαμβάνει το νομοσχέδιο για τις 120 δόσεις.

· υποχρέωση συντήρησης του οχήματος από τον εργοδότη, εφόσον αυτό είναι της ιδιοκτησίας του,

· υποχρέωση παροχής μέσων ατομικής προστασίας (κράνος, γάντια κ.λπ.) στον εργαζόμενο,

· καταβολή μηνιαίας αποζημίωσης χρήσης και συντήρησης του οχήματος τουλάχιστον ίσης με το 15% του κατώτατου μισθού, εφόσον το όχημα είναι ιδιοκτησίας του εργαζόμενου,

· υποχρεωτική εισαγωγή του αριθμού κυκλοφορίας των οχημάτων που χρησιμοποιούν οι διανομείς, ιδιοκτησίας είτε του εργοδότη είτε δικής τους στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», με στόχο τη διενέργεια αποτελεσματικότερων ελέγχων,

έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης με τα συναρμόδια υπουργεία (Μεταφορών και Προστασίας του Πολίτη) για ένα πλαίσιο προδιαγραφών για τη συντήρηση των οχημάτων, τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας, τον φορέα πιστοποίησης και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του προσαρτώμενου αποθηκευτικού χώρου και την εκπόνηση πρότυπης γραπτής εκτίμησης του Επαγγελματικού Κινδύνου.

Πρόσβαση του εργαζόμενου στην Εργάνη

Ταυτόχρονα θεσπίζεται το δικαίωμα πρόσβασης των εργαζομένων στα έντυπα που υποβάλλουν οι εργοδότες τους στο πληροφοριακό σύστημα “Εργάνη” του υπουργείου Εργασίας, ώστε να μπορούν πληρέστερα και αποτελεσματικότερα να προασπίσουν τα δικαιώματά τους.

Ευθύνη του εργαζόμενου για ζημίες

Με άλλη διάταξη, περιορίζεται η ευθύνη του εργαζόμενου, για ζημιές που οφείλονται σε αμέλεια, με αποτέλεσμα να προστατεύεται έτσι από την δυνατότητα που είχε ο εργοδότης να ζητά τον συμψηφισμό του κόστους ζημιών με τον μισθό του. Ο εργαζόμενος θα ευθύνεται για ζημία που οφείλεται σε δόλο, αλλά ειδικά για περιπτώσεις αμέλειας, το δικαστήριο θα μπορεί να τον απαλλάξει από την ευθύνη ή να κατανείμει τη ζημία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου.

Μετατροπές συμβάσεων

Αυτόματη ρήτρα που οδηγεί στην τεκμαιρόμενη πλήρη απασχόληση του μισθωτού, αν δεν τηρηθεί η έγγραφη διαδικασία και η 8ήμερη προθεσμία που προβλέπονται για την νόμιμη μετατροπή μιας σύμβασης σε καθεστώς μερικής ή εκ περιτροπής απασχόληση περιλαμβάνει το νομοσχέδιο – σκούπα του υπουργείου Εργασίας. Το ισχύον σήμερα θεσμικό πλαίσιο αποδεικνύεται μάλλον “λειψό”, καθώς προβλέπει την ακυρότητα των σχετικών συμφωνιών ή αποφάσεων σε περίπτωση μη τήρησης των προϋποθέσεων, χωρίς όμως να ορίζει τις συνέπειες στην εργασιακή σχέση. Αναφορά υπάρχει μόνο για περίπτωση μη γνωστοποίησης συμφωνίας μερικής απασχόλησης στην Επιθεώρηση Εργασίας. Με την νέα ρύθμιση ορίζεται ρητά πως τεκμαίρεται η πλήρης απασχόληση του εργαζομένου αν παραβιαστούν οι προυποθέσεις και για την μερική και για την εκ περιτροπής.