Οι έξι προκλήσεις της επόμενης μέρας σε ασφαλιστικό και εργασιακά

Με σημαντικές προκλήσεις θα έρθει αντιµέτωπη η επόµενη κυβέρνηση στο πάντα δύσκολο πεδίο του Ασφαλιστικού και των εργασιακών.

Κρίσιµες δικαστικές αποφάσεις που εκκρεµούν σε ανώτατο βαθµό, «ουρές», υποχρεώσεις και αστοχίες του νόµου Κατρούγκαλου, ασκήσεις ισορροπίας στον ΕΦΚΑ, όπως επίσης το εξίσου σηµαντικό µέτωπο των µισθών και της ανεργίας, συνθέτουν τη δύσκολη αποστολή της νέας πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας. Το στοίχηµα είναι µεγάλο – ιδίως αν αναλογιστεί κανείς την κρίσιµη συνεισφορά της κοινωνικής ασφάλισης στα απαραίτητα πλεονάσµατα του κρατικού προϋπολογισµού, αλλά κυρίως το πλήθος των πολιτών που επηρεάζονται από τις πολιτικές στο χαρτοφυλάκιο: 2,5 εκατοµµύρια συνταξιούχοι, 3,5 εκατοµµύρια εργαζόµενοι και εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι.

Η «µεγάλη εικόνα» σχετίζεται µε την ίδια τη φύση του συστήµατος και αν θα παραµείνει αναδιανεµητικό ή αν θα ενταχθούν σε αυτό σηµαντικές δόσεις κεφαλαιοποίησης µε αναβαθµισµένο τον ρόλο του ιδιωτικού τοµέα στον δεύτερο πυλώνα. Στο φόντο αυτό, ο νέος υπουργός Εργασίας θα βρει στο γραφείο του τουλάχιστον έξι «καυτές πατάτες»:

1 Αναδρομικά

Η µεγαλύτερη «βόµβα» που παραλαµβάνει η νέα κυβέρνηση, επτά χρόνια µετά τις σαρωτικά οριζόντιες περικοπές του 2012 και τέσσερα µετά την κοµβική απόφαση του ΣτΕ που τις έκρινε αντισυνταγµατικές, λέγεται «αναδροµικά». ∆ικαστικές αποφάσεις δηµοσιεύονται ήδη σε επίπεδο εφετείων, δικαιώνοντας τους συνταξιούχους. Ο ΕΦΚΑ έχει αναπέµψει τουλάχιστον δύο στο ΣτΕ µε αίτηση ακύρωσης επειδή ενοποιούν τον χρόνο πριν και µετά τον νόµο Κατρούγκαλου. Ολα θα κριθούν από τις αποφάσεις του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου. Σε κάθε περίπτωση, οι διεκδικήσεις παραµένουν «ζωντανές» για όλους (2,5 εκατοµµύρια συνταξιούχους) τουλάχιστον για το 10µηνο που µεσολαβεί ανάµεσα στην απόφαση του ΣτΕ (Ιούνιος 2015) και τον νόµο Κατρούγκαλου (Μάιος 2016). Τη διαχείριση του υπέρογκου κόστους θα αντιµετωπίσει η επόµενη κυβέρνηση. Οι αντισυνταγµατικές µειώσεις αθροίζουν πάνω από 1,5 δισ. για το 10µηνο, ενώ αν προστεθούν και τα δώρα που καταργήθηκαν εντελώς το 2012 ο λογαριασµός αγγίζει τα 4 δισ.

2 Επανυπολογισµός παλαιών συντάξεων

Ολες οι συντάξεις που χορηγούνταν µέχρι τον Μάιο του 2016 έχουν επανυπολογιστεί και αποδίδονται από 1ης Ιανουαρίου 2019 στη βάση του αθροίσµατος εθνική σύνταξη, συν ανταποδοτική, συν προσωπική διαφορά. Οι συνταξιούχοι λαµβάνουν στην τσέπη τα ίδια ποσά µετά την κατάργηση των µειώσεων του 2019, αλλά δεν έχουν λάβει ενηµερωτικά σηµειώµατα και συνεπώς δεν γνωρίζουν το αποτέλεσµα του επανυπολογισµού. «Είναι στοιχειώδες δικαίωµα ενός συνταξιούχου καθώς και στοιχειώδης υποχρέωση της Πολιτείας να ενηµερώσει τους συνταξιούχους για τον τρόπο µε τον οποίο επανυπολογίστηκε η σύνταξή τους. Η ενηµέρωση αυτή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην αποστολή ενός απλού ενηµερωτικού εντύπου αλλά στη νόµιµη κοινοποίηση νέας συνταξιοδοτικής απόφασης, µε την οποία θα γίνεται ο επανυπολογισµός της σύνταξης µε βάση τον τρόπο που ορίζει ο νόµος» δηλώνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο δικηγόρος, τ. εκδότης του περιοδικού «Νοµοθεσία – ΙΚΑ», ∆ηµήτρης Μπούρλος. Ο επανυπολογισµός µένει να κριθεί από το ΣτΕ, όπως επίσης ο επανυπολογισµός των επικουρικών, ο οποίος υλοποιήθηκε ήδη από το 2016 µε περικοπές για 250.000 συντάξεις.

3 Το µέλλον του ΕΦΚΑ

Η ενοποίηση όλων των Ταµείων σε έναν ασφαλιστικό Οργανισµό ήταν µια από τις πιο ριζοσπαστικές µεταρρυθµίσεις του νόµου Κατρούγκαλου. Οι δικαστικές κρίσεις για τις εισφορές των ελευθέρων επαγγελµατιών (που µεταρρυθµίστηκαν πρόσφατα), αλλά και για την ένταξη αγροτών, αυτοαπασχολούµενων, δηµοσίων υπαλλήλων και µισθωτών στην ίδια ασφαλιστική στέγη είναι κοµβικές και θα κρίνουν την επόµενη ηµέρα για τον ΕΦΚΑ. Αντιστοίχως κρίσιµο είναι το στοίχηµα για καλύτερη οργάνωση και απλοποίηση του συστήµατος, επιτάχυνση απονοµής των παροχών κ.ά. Νωπές είναι οι καταγγελίες των εργαζοµένων στα Ταµεία για «έµφραγµα» στη διεύθυνση συντάξεων του ΓΛΚ.

4 Όρια ηλικίας

Από 1ης Ιανουαρίου 2021 ενεργοποιείται σύµφωνα µε νοµοθετική διάταξη του 2010 αυτόµατη ρήτρα ανακαθορισµού των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα µε βάση το προσδόκιµο ζωής. Η αναπροσαρµογή των ορίων προϋποθέτει ΚΥΑ των υπουργών Οικονοµικών και Εργασίας που θα λαµβάνει υπόψη τους δείκτες της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat.

5 ∆ηµοσιονοµική και κοινωνικοασφαλιστική ισορροπία

Η διατήρηση και το 2019 της πλεονασµατικής πορείας του ΕΦΚΑ είναι κρίσιµης σηµασίας, καθώς το αποτέλεσµα του ασφαλιστικού γίγαντα επηρεάζει το πρωτογενές πλεόνασµα της χώρας. Σηµαντικό ρόλο αναµένεται να παίξει η πορεία της ρύθµισης των 120 δόσεων, καθώς η πολύµηνη αναµονή της είχε προκαλέσει καθίζηση στα έσοδα του 2019. Τη δηµοσιονοµική ζυγαριά «βαραίνουν» η ακύρωση των περικοπών, η µόνιµη 13η σύνταξη και η διπλή αύξηση στις συντάξεις χηρείας, που νοµοθετήθηκε αλλά δεν εφαρµόστηκε ακόµη, µε αποτέλεσµα να συσσωρεύονται αναδροµικά δυο µηνών για τους 45.000 δικαιούχους. Εντός του 2020 πρέπει να ολοκληρωθεί αναλογιστική µελέτη για την εξέλιξη της συνταξιοδοτικής δαπάνης, που απαγορεύεται να υπερβεί το 16,2% του ΑΕΠ. Και ενώ δεδοµένες είναι οι εξαγγελίες της Ν∆ για µείωση των εισφορών κύριας σύνταξης από 20% στο 15%, σηµαντικό κεφάλαιο είναι η υποανταποδοτικότητα των µεσαίων και ανώτερων συντάξεων. Σύµφωνα µε τους ειδικούς, οι απώλειες στην ανταποδοτικότητα είναι σηµαντικές, όταν τα πολλά έτη ασφάλισης συνδυάζονται µε υψηλές συντάξιµες αποδοχές.

6 Κατώτατος µισθός και ανεργία

Τον Φεβρουάριο του 2020 πρέπει να κινηθεί εκ νέου η διαδικασία αναπροσαρµογής του κατώτατου µισθού και ο νέος µισθός πρέπει να θεσµοθετηθεί τον Ιούνιο του 2020. Στο επίκεντρο είναι οι νέες δουλειές και οι ποιοτικές θέσεις εργασίας µε αυξηµένους µισθούς. Πρόκληση συνιστά η περαιτέρω πτώση της ανεργίας, ειδικά των νέων.