Συντάξεις: Παράθυρο πρόωρης εξόδου για 240.000 υπαλλήλους και επαγγελματίες

Μέχρι και 10 χρόνια πλασματικών ετών ασφάλισης μπορούν να κερδίσουν με εξαγορά περίπου 240.000 δημόσιοι υπάλληλοι, μισθωτοί, ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες. Η εξαγορά συμφέρει ιδιαίτερα 8 κατηγορίες ασφαλισμένων, οι οποίοι με τα πλασματικά έτη ξεκλειδώνουν την πόρτα στην συνταξιοδότηση θεμελιώνοντας δικαίωμα ή φέρνουν νωρίτερα την έξοδο αυξάνοντας ταυτόχρονα - ενίοτε σημαντικά - το προσδοκώμενο ποσό της σύνταξης.

Το συνολικό ποσό της εξαγοράς καταβάλλεται σε τόσες µηνιαίες δόσεις όσοι είναι και οι µήνες που αναγνωρίζονται. Εναλλακτικά καταβάλλεται εφάπαξ µέσα σε τρεις µήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης, οπότε παρέχεται έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να επιδείξουν δυο μεγάλες κατηγορίες ασφαλισμένων :

• Αγρότες. Οι αγρότες μπορούν να αναγνωρίσουν ως χρόνο κύριας ασφάλισης οφειλόμενο χρόνο στον κλάδο πρόσθετης ασφάλισης με ιδιαίτερα ευνοικούς όρους. Η ευκαιρία αφορά περίπου 190.000 αγρότες που μπορούν να εξαγοράσουν έως και 10 χρόνια στον πρώην κλάδο πρόσθετης ασφάλισης (1988 – 1997) με χαμηλότερα ασφάλιστρα, τα οποία οδηγούν σε κέρδος από 200 ευρώ για ένα πλασματικό έτος μέχρι και 3.776 ευρώ για ολόκληρη τη 10ετία. Με τα έτη αυτά οι αγρότες μπορούν να αποχωρήσουν στα 62 με 40 έτη ασφάλισης ενώ ταυτόχρονα κερδίζουν προσαύξηση στο ποσό της σύνταξης. Το κόστος για κάθε μήνα εξαγοράς έχει πέσει στα 82,05 ευρώ, δηλαδή 984,48 ευρώ το χρόνο. Για την αναγνώριση, ο ασφαλισμένος αγρότης υποβάλλει σχετική αίτηση άπαξ πριν από τη συνταξιοδότησή του. Ο αναγνωριζόμενος χρόνος δεν μπορεί να συμπίπτει με χρόνο ασφάλισης στο Δημόσιο ή σε άλλον πρώην φορέα κύριας ασφάλισης της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, ή με χρόνο λήψης σύνταξης από ίδιο δικαίωμα.
• Δημόσιοι υπάλληλοι. Χιλιάδες υπάλληλοι του Δημοσίου οι οποίοι είναι κοντά στην έξοδο έχουν “παράθυρο” να εξαγοράσουν τυχόν απαιτούμενα πλασματικά έτη μέχρι το τέλος του έτους, διότι από 1/1/2020 το κόστος εξαγοράς αυξάνεται εκ νέου. Εντός του 2019 το κόστος ανέρχεται στο 16,67% των συντάξιμων αποδοχών του υπαλλήλου το μήνα της αίτησης. Αντίθετα για το 2020 το κόστος ανεβαίνει στο 20%.

«Η χρήση πλασματικών ετών συμφέρει τους ασφαλισμένους σε όλα τα πρώην Ταμεία που πρόκειται να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα εξαγοράζοντας ή αναγνωρίζοντας χρόνο”, εξηγεί στο “Έθνος – Ασφάλιση και Συντάξεις» ο δικηγόρος, Διονύσης Ρίζος, ειδικός σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης. Η επιλογή αυτή είναι συμφέρουσα κυρίως για όσους συμπληρώνουν με τα πλασματικά πλήρη 40ετία ασφάλισης και με ταυτόχρονη συμπλήρωση του 62ου έτους συνταξιοδοτούνται, όπως επίσης και για γονείς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που θεμελιώνουν αναδρομικά με ανήλικο και διατάξεις του 2011 και του 2012, ώστε συμπληρώνοντας τα αντίστοιχα όρια ηλικίας εντός του 2019 να αποχωρήσουν.

«Προσοχή χρειάζεται για τους ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα αφού η χρήση των πλασματικών πρέπει να συνδυάζει θεμελίωση και προσαύξηση της σύνταξης. Η αναγνώριση δεν μπορεί να γίνει μόνο για προσαύξηση της σύνταξης και στην περίπτωση αυτή, δηλαδή αν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θεμελίωση, τα χρήματα που έχουν καταβληθεί για αναγνώριση πλασματικών χάνονται και δεν επιστρέφονται», τονίζει ο κ. Ρίζος.

Αντίθετα για τους ασφαλισμένους του Δημοσίου μπορεί η εξαγορά να γίνει μόνο για προσαύξηση της σύνταξης και ειδικά στις περιπτώσεις των τριτέκνων είναι μια επιλογή που θεωρείται ιδιαίτερα συμφέρουσα. Η υποβολή αιτημάτων για εξαγορά πλασματικών ετών αποβαίνει με ιδιαίτερο όφελος για τις εξής κατηγορίες :

1. Γονείς ανηλίκων στο Δημόσιο που με τη χρήση αυτών θεμελιώνουν αναδρομικά το 2010, το 2011 ή το 2012.
2. Μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ που συμπληρώνουν με την εξαγορά 5.500 ημέρες αναδρομικά το 2010 ή το 2011 για τη θεμελίωση του δικαιώματος.
3. Μητέρες ανηλίκων σε ΔΕΚΟ – Τράπεζες που συμπληρώνουν αναδρομικά 25ετία το 2011 ή το 2012.
4. Άνδρες δημόσιοι υπάλληλοι για τη συμπλήρωση 35ετίας.
5. Άνδρες ασφαλισμένοι σε ΙΚΑ και ΟΑΕΕ που με την εξαγορά συμπληρώνουν 35ετία (10.500 ημέρες ασφάλισης) έως την 31/12/2012.
6. Ασφαλισμένοι σε ΕΤΑΑ ή ΟΑΕΕ για τη συμπλήρωση 35ετίας αναδρομικά το 2011 ή το 2012.
7. Ασφαλισμένοι όλων των Ταμείων συμπληρώνουν 40ετία με την εξαγορά.
8. Αγρότες που μπορούν να «μεταφέρουν» χρόνια από τον κλάδο πρόσθετης στον κλάδο κύριας ασφάλισης εξαγοράζοντας τις οφειλές τους και «κερδίζοντας» έως και 10 χρόνια ασφάλισης.

Υπενθυμίζεται πως από 1/1/2019 έχει μειωθεί έως 33,3% το κόστος των πλασµατικών για επαγγελµατίες (πρ. ΟΑΕΕ), αυτοαπασχολούµενους-επιστήµονες (πρ. ΕΤΑΑ) λόγω των νέων εισφορών. Η µείωση του βασικού ασφαλίστρου για σύνταξη υπέρ ΕΦΚΑ από το 20% στο 13,33% παρασύρει και το κόστος των πλασµατικών ετών ασφάλισης που µπορούν να εξαγοράσουν οι επιτηδευµατίες προκειµένου να βγουν νωρίτερα στη σύνταξη. Εντός της 5ετίας 2019-2023, τουλάχιστον 100.000 µη µισθωτοί µπορούν να συνταξιοδοτηθούν έως και επτά χρόνια νωρίτερα από το γενικό όριο ηλικίας, κερδίζοντας από 360 ευρώ έως και 4.691 ευρώ για κάθε πλήρες πλασµατικό έτος (12 µήνες) που αναγνωρίζουν. Σύµφωνα µε τον νόµο Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016), για κάθε πλασµατικό µήνα που αναγνωρίζει ο ασφαλισµένος το κόστος υπολογίζεται επί του µηνιαίου εισοδήµατος κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης. Οσοι έχουν διακόψει τη δραστηριότητά τους και δεν έχουν φορολογητέο εισόδηµα ή ήταν µισθωτοί το προηγούµενο έτος θα εξαγοράσουν χρόνο µε βάση υπολογισµού τον κατώτατο µισθό. Οσο αυξάνει το ασφαλιστέο εισόδηµα τόσο διογκώνεται και το όφελος για τους επιτηδευµατίες που θα αναγνωρίσουν πλασµατικά έτη.

Αντίθετα όσοι καταβάλλουν το ελάχιστο ασφάλιστρο δεν επηρεάζονται από την εν λόγω µείωση ως προς το κόστος εξαγοράς.

Προσοχή : Υπενθυμίζεται πως έχει ανοίξει παράθυρο «επανυπολογισµού» του κόστους εξαγορασµένων πλασµατικών ετών για όσους αναγνώρισαν πλασµατικό χρόνο πριν από τον νόµο Κατρούγκαλου, αλλά ακόµη δεν έχουν υποβάλει αίτηση συνταξιοδότησης. Στόχος είναι να δοθεί το περιθώριο στον ασφαλισµένο να βελτιώσει το ύψος της προσδοκώµενης σύνταξής του, καταβάλλοντας έξτρα κόστος εξαγοράς σύµφωνα µε τον τρόπο υπολογισµού του νόµου Κατρούγκαλου. Υπενθυµίζεται πως πριν από το 2017 οι ασφαλισµένοι εξαγόραζαν πλασµατικά έτη µε εισφορά υπολογιζόµενη επί της κατώτατης βάσης, χωρίς αυτό να επηρεάζει το ποσό της σύνταξης. Σύµφωνα µε το νέο πλαίσιο, ο πλασµατικός χρόνος εξαγοράζεται µε εισφορά υπολογιζόµενη επί του τελευταίου µηνιαίου εισοδήµατος, ενώ οι χρόνοι που εξαγοράζονται έχουν αντίκτυπο στο τελικό ποσό της σύνταξης. Συνεπώς, όσοι εξαγόρασαν µε το παλιό καθεστώς και δεν έχουν ακόµη συνταξιοδοτηθεί, αλλά κινδυνεύουν να χάσουν τµήµα από τη σύνταξή τους λόγω µειωµένου κόστους εξαγοράς, έχουν τώρα το δικαίωµα να «επανυπολογίσουν» το κόστος εξαγοράς και να καταβάλουν τη διαφορά, µε στόχο να βελτιώσουν το ποσό της σύνταξής τους.

Κόστος εξαγοράς και συνυπολογισμός στη σύνταξη

Σημαντικά μειωμένο έως και 30% είναι το κόστος αναγνώρισης οφειλόμενου χρόνου στον πρ. κλάδο Πρόσθετης Ασφάλισης για τους αγρότες. Εν δυνάμει δικαιούχοι είναι περί τους 190.000 αγρότες που ήταν εγγεγραμμένοι στον κλάδο πρόσθετης ασφάλισης, είναι εγγεγραμμένοι και στον κλάδο κύριας ασφάλισης και μπορούν να αναγνωρίσουν οφειλόμενο χρόνο στον κλάδο πρόσθετης (ήταν σε λειτουργία μια 10ετία, από το 1988 έως 1997). Για κάθε έτος εξαγοράς ο αγρότης πληρώνει πλέον 984,48€ (82,04€ το μήνα), δηλαδή την νέα κατώτατη αγροτική εισφορά. Σύμφωνα με το παλιό σύστημα το κόστος εξαγοράς ήταν εξαρτώμενο από τις εισφορές της 1η ασφαλιστικής κατηγορίας (π.χ. για αιτήσεις του 2016 το ποσό της εξαγοράς για κάθε έτος ήταν 1.401,84€). Η προσαύξηση στο ποσό της προσδοκώμενης αγροτικής σύνταξης ορίζεται στα 9,74 το μήνα (116,88 ετησίως).

Με άλλο σύστημα λειτουργεί το κόστος εξαγοράς για τους υπόλοιπους πλασματικούς χρόνους, που αφορούν όλους τους ασφαλισμένους της χώρας και προκύπτουν από τους νόμους 3863/2010, 3865/2010 και 3996/2011. Προσοχή χρειάζεται να επιδείξουν οι δημόσιοι υπάλληλοι, καθώς ειδικά γι αυτούς προβλέπεται μεταβατική περίοδος. Συνεπώς, για όσους δημοσίους υπαλλήλους υποβάλλουν αίτηση εξαγοράς πλασματικών ετών εντός του 2019 το κόστος υπολογίζεται στο 16,67% επί των συντάξιμων αποδοχών του υπαλλήλου το μήνα της αίτησης. Αντίθετα για το 2020 το κόστος εξαγοράς αυξάνεται και ανεβαίνει στο 20%. Είναι επομένως συμφέρουσα επιλογή για όσους σκοπεύουν να αποχωρήσουν να σπεύσουν να εκμεταλλευτούν το «χρονικό παράθυρο» που απομένει και να υποβάλλουν αίτηση εξαγοράς μέχρι 31/12/2019, ώστε να αποφύγουν την αύξηση του κόστους από 1/1/2020. Στον ιδιωτικό τομέα, το κόστος των πλασματικών εξαρτάται πλέον από τον μισθό και το εισόδημα. Αν τα εισοδήματα ή οι μισθοί που έχουν δηλωθεί είναι χαμηλά και οι εισφορές εξίσου χαμηλές, αντίστοιχα χαμηλό είναι και το κόστος των εξαγορών. Δηλαδή το κόστος παραμένει σε χαμηλά επίπεδα για :

1. δημοσίους υπάλληλους
2. μισθωτούς ιδιωτικού τομέα που αμείβονται με μισθούς ως 1.000 €
3. ελευθέρους επαγγελματίες που με το νέο τρόπο υπολογισμού των εισφορών πληρώνουν χαμηλές εισφορές.

Υπενθυμίζεται ότι στην περίπτωση εφάπαξ εξόφλησης ο ασφαλισμένος δικαιούται έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς (δηλαδή 4% για 2 έτη, 6% για 3 έτη κ.ο.κ.)

Συνυπολογισμός στη σύνταξη

Για χρόνους που έχουν εξαγοραστεί με το κόστος που ίσχυε με το παλαιό καθεστώς (168 € / μήνας) ως συντάξιμες αποδοχές, για τον υπολογισμό της σύνταξης λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που θα αποτελούσαν τον ασφαλιστέο μισθό – εισόδημα αν εκλαμβανόταν ως εισφορά το ποσό που καταβλήθηκε για την εξαγορά. Σε κάθε περίπτωση πλασματικοί χρόνοι συνυπολογίζονται για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής εφόσον η αίτηση αναγνώρισης έχει υποβληθεί από το 2002 και εφεξής. Τα ποσά προσαυξάνονται κατά την μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Για παράδειγμα, το παλιό κόστος που ήταν στα 168€ το μήνα «δείχνει» μηνιαίο μισθό 840 ευρώ, ο οποίος θα προσαυξηθεί με βάση το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Οι πλασματικοί χρόνοι που αναγνωρίζονται χωρίς εξαγορά και χρησιμοποιούνται μόνο για θεμελίωση δεν συνυπολογίζονται για τον υπολογισμό του ποσού της ανταποδοτικής σύνταξης δηλαδή δεν συνυπολογίζονται ούτε στα ποσοστά αναπλήρωσης ούτε στον υπολογισμό των συνταξίμων αποδοχών. Αντίθετα σε περίπτωση που ασφαλισμένος έχει αναγνωρίσει χωρίς εξαγορά πλασματικούς χρόνους, οι οποίοι αξιοποιούνται μόνο για τη θεμελίωση , οι χρόνοι αυτοί συνυπολογίζονται στη διαμόρφωση του ποσού της εθνικής σύνταξης, δηλαδή στη συμπλήρωση των 20 ετών για τη λήψη του πλήρους ποσού εθνικής σύνταξης.