Στις «συμπληγάδες» του Brexit οι εξαγωγές - Ανησυχία στις ελληνικές επιχειρήσεις

Ανησυχία και προβληματισμός επικρατεί στους Eλληνες εξαγωγείς, ύστερα και από τις τελευταίες εξελίξεις, σχετικά με την επικείμενη έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Eνωση (31 Οκτωβρίου). Το περίφημο Brexit και οι ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις προβληματίζουν έντονα τις ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν στην αγγλική αγορά, καθώς θα βρεθούν μπροστά σε δύσκολες καταστάσεις, ειδικά εάν η αποχώρηση των Βρετανών από το ευρωπαϊκό οικοδόμημα γίνει ασύντακτα, δηλαδή χωρίς κάποιου είδους συμφωνία που θα ρυθμίζει τις εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών. Είναι πολλοί οι αναλυτές που εκφράζουν την άποψη ότι οι δύσκολες στιγμές του Ηνωμένου Βασιλείου βρίσκονται μπροστά.

Χαρακτηριστικά, ο Κρις Ουίλιαμσον, επικεφαλής οικονομολόγος της IHS Markit, η οποία δημοσιεύει τους δείκτες PMI, δήλωσε ότι «γίνεται όλο και πιο προφανές πως η υποκείμενη υγεία της οικονομίας επιδεινώνεται συνεχώς» και βρίσκεται όλο και πιο κοντά στην ύφεση. Ηδη, οι επιχειρηματικές ενώσεις του ιδιωτικού τομέα στην Αγγλία έχουν προειδοποιήσει ότι η αυξανόμενη αβεβαιότητα γύρω από το Brexit εντείνει τις ανησυχίες για επιβράδυνση τόσο της βρετανικής όσο και της ευρωπαϊκής οικονομικής ανάπτυξης. Επισημαίνουν, μάλιστα, ότι, αν οι προοπτικές δεν βελτιωθούν, η προετοιμασία για έξοδο από την ΕΕ θα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση τόσο για οικονομολόγους όσο και για πολιτικούς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η αύξηση της γραφειοκρατίας για την εξαγωγή προϊόντων στην Αγγλία είναι το λιγότερο που απασχολεί τους επιχειρηματίες. Αργά ή γρήγορα θα εξοικειωθούν με τις διαδικασίες και τους κανόνες τόσο της ΕΕ όσο και του Ηνωμένου Βασιλείου που θα ισχύσουν μετά το Brexit.

Η επιβολή δασμών στα εισαγόμενα από την ΕΕ προϊόντα και η υποτίμηση του αγγλικού νομίσματος φοβίζουν περισσότερο τον επιχειρηματικό κόσμο. Στην πρώτη περίπτωση, τα ελληνικά προϊόντα -όπως και τα ευρωπαϊκά- θα γίνουν λιγότερα ελκυστικά, αφού αυτόματα θα ακριβύνουν, ενώ στη δεύτερη περίπτωση θα μειωθεί η αγοραστική δύναμη των Βρετανών, με συνέπειες στην κατανάλωση. Ειδικά η ισοτιμία ευρώ - λίρας είναι μια παράμετρος που ανησυχεί ιδιαίτερα τους εξαγωγείς, οι οποίοι καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Η Σίλβια Nταλ’Αντζελο, ανώτερη οικονομολόγος της Hermes Investment Management στο Λονδίνο, δήλωσε πριν από λίγο διάστημα ότι «εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία για το Brexit, η στερλίνα θα εξασθενήσει σημαντικά, ακόμα και σε επίπεδο ισοτιμίας». Οι επενδυτές, βέβαια, εξακολουθούν να έχουν την ελπίδα ότι η έξοδος χωρίς συμφωνία θα αποφευχθεί, αλλά δεν αρκεί μόνο η ελπίδα. Στους κινδύνους που εγκυμονεί το Brexit στάθηκε και η πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, Χριστίνα Σακελλαρίδη, σχολιάζοντας την πορεία των ελληνικών εξαγωγών στο πρώτο εξάμηνο του 2019. Η κυρία Σακελλαρίδη έκανε λόγο για ένα έντονα ασταθές διεθνές περιβάλλον, όπου κυριαρχεί η αβεβαιότητα, ενώ τόνισε την ανάγκη στήριξης των εξαγωγικών επιχειρήσεων.

Οι επιπτώσεις

Καθησυχαστικό, πάντως, εμφανίζεται το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΥΕ) της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο αναφορικά με τις επιπτώσεις των βρετανικών δασμών στη μετά Brexit εποχή. Μάλιστα, σε πρόσφατο σημείωμά του το Γραφείο αναφέρει ότι, με βάση μια πρώτη εξέταση που έκανε, προέκυψε πως οι σημαντικότερες εξαγωγικές κατηγορίες δεν θα επηρεαστούν από την επιβολή δασμών.

Εκτιμά, δε, ότι με βάση τα βρετανικά στοιχεία για το 2018 η αξία των ελληνικών εξαγωγών που θα επηρεαστεί από την προτεινόμενη επιβολή δασμών, σε περίπτωση μη συμφωνίας, ανέρχεται σε 33 εκατ. λίρες, επί συνόλου ελληνικών εξαγωγών ύψους 905 εκατ. λιρών, δηλαδή ποσοστό 3,6%. Το μεγαλύτερο μέρος των επιπτώσεων, σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις του Γραφείου ΟΕΥ, αφορούν στην εξαγωγή πετρελαιοειδών (ελαφρά λάδια και παρασκευάσματα με αριθμό οκτανίων -RΟΝ- ίσο ή μεγαλύτερο του 95, αλλά μικρότερο του 98) αξίας 18 εκατ. λιρών.

Τα φύλλα αλουμινίου με εξαγωγές ύψους 7,2 εκατ. λιρών θα επιβαρυνθούν με δασμό ύψους 7,5%, ενώ και τα προϊόντα ένδυσης θα επηρεαστούν σε κάποιο βαθμό, καθώς περίπου 10% των εξαγωγών (περίπου 4,6 εκατ. ευρώ) θα υποβληθεί σε δασμό 12%. Επίσης, δασμολογικές επιβαρύνσεις θα υποστούν προϊόντα όπως το τριμμένο τυρί (αξία εξαγωγών 2018: 1,3 εκατ. λίρες), το ρύζι (775.000 λίρες), οι μπανάνες (640.000 λίρες), τα πουλερικά (180.000 λίρες) και τα οικιακά είδη από πλαστικό (αξία 250.000 λίρες).

Οι Έλληνες φοιτητές

Το διμερές εμπόριο Ελλάδας - Ηνωμένου Βασιλείου χαρακτηρίζεται από μια αντιστροφή ρόλων, σε σχέση με τις εμπορικές σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου εν γένει. Συγκεκριμένα, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο υστερεί στο εμπόριο αγαθών και υπερτερεί στο εμπόριο υπηρεσιών, στην περίπτωση της Ελλάδας συμβαίνει το αντίστροφο. Η χώρα μας απολαμβάνει ένα υψηλό πλεόνασμα στο εμπόριο υπηρεσιών και ένα σχετικά μικρό έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών. Το παραπάνω αποτέλεσμα προκύπτει κυρίως χάρη στον τουρισμό (οι Βρετανοί είναι παραδοσιακά μεταξύ των τριών σημαντικότερων πελατών για το ελληνικό τουριστικό προϊόν) και στη ναυτιλία (περίπου 60 ελληνικές εταιρείες διαθέτουν γραφεία αντιπροσώπευσης στο Λονδίνο), τομείς που συνεισφέρουν σημαντικά στο διμερές εμπόριο. Καθοριστικός παράγοντας είναι και οι Ελληνες φοιτητές που σπουδάζουν στη Βρετανία. Σύμφωνα με στοιχεία του Higher Education Statistics Agency (HESA), το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 φοίτησαν στη Μ. Βρετανία 10.135 Ελληνες, καταλαμβάνοντας την 4η θέση μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ.

Στην Αγγλία οι φοιτητές ήταν 8.065, στη Σκωτία 1.510, στην Ουαλία 520 και στη Β. Ιρλανδία 40. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το Ηνωμένο Βασίλειο καταλαμβάνει την 11η θέση μεταξύ των εμπορικών εταίρων της Ελλάδας (9η χωρίς πετρελαιοειδή) και την 8η μεταξύ των πελατών της χώρας μας (6η χωρίς πετρελαιοειδή). Από την άλλη πλευρά, η χώρα μας καταλαμβάνει την 40ή θέση μεταξύ των πελατών και την 50ή μεταξύ των προμηθευτών του Ηνωμένου Βασιλείου. Το 2018 ο όγκος του διμερούς εμπορίου ανήλθε σε 2,6 δισ. ευρώ, με τις ελληνικές εξαγωγές να ανέρχονται σε 1,21 δισ. ευρώ (+7,5% σε ετήσια βάση) και τις εισαγωγές σε 1,37 δισ. ευρώ (+15,5% σε ετήσια βάση). Οι δέκα κυριότερες κατηγορίες ελληνικών προϊόντων που εξάγονται στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι: φάρμακα, γαλακτοκομικά, παρασκευάσματα λαχανικών, καρπών και φρούτων, ηλεκτρικά μηχανήματα και εξοπλισμός, χαλκός και τεχνουργήματα από χαλκό, καρποί και φρούτα, αλουμίνιο και τεχνουργήματα, ενδύματα, ορυκτά καύσιμα και ορυκτέλαια, παρασκευάσματα διατροφής από αλεύρια.

Από την άλλη πλευρά, οι δέκα κυριότερες κατηγορίες προϊόντων που εισάγονται στην Ελλάδα από το Ηνωμένο Βασίλειο είναι: ορυκτά καύσιμα και ορυκτέλαια, φαρμακευτικά, ηλεκτρικά μηχανήματα και εξοπλισμός, αυτοκίνητα-οχήματα και ελκυστήρες, λέβητες, μηχανές και συσκευές, αλκοολούχα ποτά, πλαστικά, μηχανήματα οπτικής, φωτογραφίας ή κινηματογραφίας, μέτρησης, ελέγχου, ακρίβειας ή χειρουργικά εργαλεία, ενδύματα, προϊόντα σιδήρου και χάλυβα.

Επενδύσεις

Οσον αφορά στις ελληνικές επενδύσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με στοιχεία του Enterprise Greece, το απόθεμά τους το 2015 ανερχόταν σε 623 εκατ. ευρώ. Οι σημαντικότερες ήταν οι επενδύσεις του ομίλου ΒΙΟΧΑΛΚΟ (Bridgnorth Aluminium) και των Πλαστικών Θράκης (Don & Low), ενώ ισχυρή ελληνική παρουσία υπάρχει, επίσης, στον κλάδο λιανικής, τάση που συνδέεται με τον αυξημένο αριθμό Ελλήνων που διαβιούν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση για το 2018, που δημοσίευσε το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο, την περίοδο 2009-2017 οι ιδρυθείσες εταιρείες (ενεργές και μη) που είχαν/έχουν διευθυντή ελληνικής υπηκοότητας ή ελληνικής καταγωγής ανήλθαν σε περίπου 38.000. Περίπου 23.000 εταιρείες και 22.500 διευθυντές είναι ενεργοί και εξ αυτών περίπου 8.200 είναι ελληνικής υπηκοότητας, ενώ οι υπόλοιποι εμφανίζονται ως Βρετανοί, Κύπριοι και άλλων υπηκοοτήτων.

Λονδίνο - Βρυξέλλες: Ανέτοιμες για ένα «άτακτο διαζύγιο» 

Παρά το σκληρό πόκερ που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ του νέου Βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον και των Βρυξελλών, καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται να είναι απόλυτα έτοιμη για ένα άτακτο Brexit, όπως υπογραμμίζει και η μεγαλύτερη επιχειρηματική ένωση του Ηνωμένου Βασιλείου, η Συνομοσπονδία Βρετανικών Βιομηχανιών (CBI), σε πρόσφατη έκθεσή της. Ενώ οι έως τώρα προετοιμασίες του Ηνωμένου Βασιλείου χαρακτηρίζονται ως «ευπρόσδεκτες», αναφέρει πως η πρωτοφανής φύση του Brexit έχει ως συνέπεια ορισμένες επιπτώσεις να μην είναι δυνατόν να μετριαστούν.

Η έκθεση επισημαίνει επίσης το γιατί -σε αντίθεση με πολλούς ισχυρισμούς- η ΕΕ υστερεί από το Ηνωμένο Βασίλειο στην προσπάθεια να αποτρέψει τις σοβαρές επιπτώσεις ενός διαζυγίου χωρίς συμφωνία. Υπογραμμίζει, δε, ότι παρόλο οι επιχειρήσεις έχουν ήδη ξοδέψει δισεκατομμύρια για τον προγραμματισμό σχεδίων έκτακτης ανάγκης για ένα Brexit χωρίς συμφωνία, παραμένουν εγκλωβισμένες σε ασαφείς συμβουλές, χρονοδιαγράμματα, κόστη και πολυπλοκότητα.

Βέβαια, όπως τονίζει, οι μεγαλύτερες εταιρείες, ιδίως εκείνες που δραστηριοποιούνται σε έντονα ρυθμιζόμενους τομείς όπως οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, έχουν προετοιμαστεί επαρκώς μέσω σχεδίων έκτακτης ανάγκης, αλλά οι μικρότερες επιχειρήσεις είναι λιγότερο καλά προετοιμασμένες. Συνολικά, η μελέτη δείχνει ότι, ακόμη και με μετριασμό των δυσμενών επιπτώσεων, 24 από τους 27 τομείς της οικονομίας της Βρεταν ίας θα βιώσουν αναταράξεις.