Συντάξεις - Αναδρομικά: Πώς προκύπτουν οι κρυφές επιστροφές - Παραδείγματα

Νέα αναδρομικά 2,5 ετών που θα µπορούσαν να αφορούν περίπου 200.000 συνταξιούχους µε κύρια και επικουρική σύνταξη αθροιστικά πάνω από 1.000 ευρώ «βλέπουν» ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης. Τα... κρυφά αναδροµικά προκύπτουν εξαιτίας του τρόπου µε τον οποίο υπολογίστηκαν οι κρατήσεις του νόµου 4093 του 2012 στην κύρια σύνταξη, την περίοδο από το καλοκαίρι του 2016 (όταν επανυπολογίστηκαν οι επικουρικές) µέχρι και τον ∆εκέµβριο του 2018.

Οπως αναφέρουν ειδικοί, ενώ 215.000 επικουρικές συντάξεις µειώθηκαν το καλοκαίρι του 2016 λόγω του επανυπολογισµού, οι κρατήσεις του νόµου 4093 του 2012 συνέχισαν να υπολογίζονται µε βάση το παλαιό ύψος της επικουρικής, σαν να µην είχε γίνει µείωση.

Υπενθυµίζεται πως οι µειώσεις του µνηµονιακού νόµου 4093 του 2012 επιβάλλονταν µε κλίµακες 5%, 10%, 15% και 20% στο άθροισµα των κύριων συντάξεων, επικουρικών και µερισµάτων άνω των 1.000 ευρώ. Και ενώ µε την περικοπή των επικουρικών το 2016 πολλοί θα έπρεπε να αλλάξουν κλίµακα στο «ψαλίδι» του 4093 ή να γλιτώσουν από την περικοπή επειδή άλλαξε το άθροισµα του συνταξιοδοτικού τους εισοδήµατος, η µνηµονιακή παρακράτηση του 2012 συνέχισε να επιβάλλεται στην κύρια σύνταξη µε βάση το παλαιό ύψος της επικουρικής.

Αυτό είχε ως αποτέλεσµα να επιβάλλεται για 2,5 χρόνια µια µείωση που δεν ανταποκρινόταν στο πραγµατικό εισόδηµα του συνταξιούχου.

Υπενθυµίζεται πως τον Ιούνιο του 2016 µε τον νόµο Κατρούγκαλου όλες οι επικουρικές συντάξεις επανυπολογίστηκαν µε βάση το νέο σύστηµα υπολογισµού. Οσοι συνταξιούχοι είχαν άθροισµα κύριας και επικουρικής σύνταξης πάνω από 1.300 ευρώ, είχαν περικοπή στην επικουρική τους µε βάση τα νέα ποσά του επανυπολογισµού.

Προσωπική διαφορά

Οι υπόλοιποι συνταξιούχοι που είχαν άθροισµα κάτω από 1.300 ευρώ έλαβαν και διατήρησαν προσωπική διαφορά. Συνολικά µειώθηκαν τότε 215.000 επικουρικές συντάξεις. Ωστόσο οι κρατήσεις του νόµου 4093, που υπολογίζονται κλιµακωτά µε βάση το ύψος του συνταξιοδοτικού εισοδήµατος, παρέµειναν αµετάβλητες.

Για παράδειγµα, συνταξιούχος µε κύρια σύνταξη 1.200 ευρώ το 2016 και επικουρική 350 ευρώ, είχε µείωση βάσει του ν. 4093/2012 στο άθροισµα των 1.550 ευρώ µε κλίµακα 10%. Από την κύρια έχανε 120 ευρώ και από την επικουρική 35 ευρώ. Με τον επανυπολογισµό του 2016 η επικουρική µειώθηκε στα 127 ευρώ και το συνταξιοδοτικό του εισόδηµα έπεσε έτσι στα 1.327 ευρώ. Η κράτηση όµως του 4093 συνέχισε να επιβάλλεται στο παλαιό άθροισµα των 1.550 ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό 10%, ενώ θα έπρεπε να πέσει στο 5%, που αντιστοιχεί σε άθροισµα συντάξεων από 1.000 έως 1.500 ευρώ.

Η υπόθεση, ωστόσο, δεν είναι εύκολη. Το «κλειδί» στην ιστορία που θα κρίνει αν θα δικαιωθούν οι εν λόγω διεκδικήσεις των συνταξιούχων ή όχι βρίσκεται για άλλη µία φορά στις ρήτρες του νόµου Κατρούγκαλου και στα χέρια της Ολοµέλειας του ΣτΕ. Οι επίµαχες αποφάσεις του Ανώτατου Ακυρωτικού ∆ικαστηρίου θα δείξουν και το εύρος των οφειλών. Εφόσον ο νόµος Κατρούγκαλου και κυρίως τα άρθρα 14, 33 και 96 που αφορούν τον επανυπολογισµό των παλαιών συντάξεων -κύριων και επικουρικών- κριθούν συνταγµατικά, τότε δεν θα µείνει µεγάλο περιθώριο για διεκδίκηση αναδροµικών για την περίοδο µετά το καλοκαίρι του 2016.

Εξαιρετικά κρίσιµο θα είναι το σκεπτικό των επίµαχων αποφάσεων, δεδοµένου ότι ο νόµος Κατρούγκαλου ενσωµατώνει ρήτρες που επιχειρούν να «καλύψουν» νοµικά την περίοδο από τον Μάιο του 2016 µέχρι και τον ∆εκέµβριο του 2018. Μένει να διευκρινιστεί αν η πολυαναµενόµενη απόφαση του ΣτΕ θα τις «αγγίζει» ή όχι, πολύ περισσότερο επειδή οι αντισυνταγµατικές περικοπές των νόµων 4051 και 4093 επιβάλλονταν στην πράξη στις κύριες συντάξεις µέχρι 31 ∆εκεµβρίου 2018 (ο επανυπολογισµός έκανε πρεµιέρα την 1η Ιανουαρίου 2019). Ειδικότερα, στο άρθρο 14 που αφορά τον επανυπολογισµό των παλαιών κύριων συντάξεων αναφέρεται ρητά πως «µέχρι την 31η.12.2018, οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαµορφωθεί κατά τις 31.12.2014, σύµφωνα µε τις τότε ισχύουσες διατάξεις».

Η ρύθµιση αυτή επιχειρεί να κλείσει το «κενό» µέχρι τον επανυπολογισµό που έκανε πρεµιέρα τον περασµένο Ιανουάριο. Στις 31 ∆εκεµβρίου 2014 ούτε είχε πραγµατοποιηθεί ο επανυπολογισµός των επικουρικών, ούτε είχε εκδοθεί η απόφαση-βόµβα του ΣτΕ (εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2015).

Λόγοι δημόσιου συμφέροντος

Η τροπολογία για τα αναδροµικά των συνταξιούχων ενστόλων που ψηφίστηκε αρχές του περασµένου Νοεµβρίου αναφέρεται στην εν λόγω ρήτρα, λέγοντας πως ο νοµοθέτης έλαβε ως σηµείο αναφοράς τις συνταξιοδοτικές διατάξεις όπως ίσχυαν στις 31/12/2014, αποκλείοντας εφεξής κάθε έµµεση τροποποίηση του ύψους του καταβαλλόµενου ποσού.

«Η πρόβλεψη αυτή εξυπηρετεί πρωτίστως λόγους δηµοσίου συµφέροντος, που συνίστανται στη διασφάλιση της βιωσιµότητας του ασφαλιστικού συστήµατος» αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας. Μένει να αποδειχθεί αν το ΣτΕ θα δεχθεί τους λόγους δηµοσίου συµφέροντος και θα κρίνει συνταγµατικές τις επίµαχες ρήτρες. ∆ιαφορετικά ο λογαριασµός των αναδροµικών θα µεγαλώσει...

Αναλυτικά παραδείγµατα *

1) Συνταξιούχος του ΙΚΑ λάµβανε κύρια σύνταξη 1.225€ και επικουρική 315€. Μετά την αναπροσαρµογή της επικουρικής σύνταξης λαµβάνει επικουρική 92€. Πριν από την αναπροσαρµογή της επικουρικής, η κράτηση του 4093/12 για την κύρια σύνταξη ήταν 129€/µήνα. Μετά τον επανυπολογισµό της επικουρικής σύνταξης, καθώς το σύνολο συντάξεων είναι κάτω των 1.500€, η κράτηση για τον 4093/2012 θα έπρεπε να είναι 72€/ µήνα. Το ποσό που δικαιούται να λαµβάνει επιπλέον ο συνταξιούχος είναι 57€/µήνα.

2) Συνταξιούχος του ΟΑΕΕ λάµβανε κύρια σύνταξη 1.092€ και επικουρική από το Ταµείο Βενζινοπωλών 514€. Μετά την αναπροσαρµογή της επικουρικής σύνταξης λαµβάνει επικουρική 205€. Πριν από την αναπροσαρµογή της επικουρικής, η κράτηση του 4093/12 για την κύρια σύνταξη ήταν 104,2€/µήνα. Μετά τον επανυπολογισµό της επικουρικής σύνταξης, καθώς το σύνολο συντάξεων είναι κάτω των 1.500€, η κράτηση για τον 4093/2012 θα έπρεπε να είναι 57,1€/ µήνα. Το ποσό που δικαιούται να λαµβάνει επιπλέον ο συνταξιούχος είναι 47,1€/µήνα.

3 ) Συνταξιούχος του IKA λάµβανε κύρια σύνταξη µε 10.500 ένσηµα 1.385€ και επικουρική από το ΕΤΕΑΜ 345€. Μετά την αναπροσαρµογή της επικουρικής σύνταξης λαµβάνει επικουρική 74€. Πριν από την αναπροσαρµογή της επικουρικής, η κράτηση του 4093/12 για την κύρια σύνταξη ήταν 147,1€/µήνα. Μετά τον επανυπολογισµό της επικουρικής σύνταξης, καθώς το σύνολο συντάξεων είναι κάτω των 1.500€, η κράτηση για τον 4093/2012 θα έπρεπε να είναι 77,4€/ µήνα. Το ποσό που δικαιούται να λαµβάνει επιπλέον ο συνταξιούχος είναι 69,7€/µήνα.

4) Συνταξιούχος του ΟΑΕΕ λάµβανε κύρια σύνταξη µε 35ετία 1.190€ και επικουρική από το ΤΑΝΠΥ 412€. Μετά την αναπροσαρµογή της επικουρικής σύνταξης λαµβάνει επικουρική 194€. Πριν από την αναπροσαρµογή της επικουρικής, η κράτηση του 4093/12 για την κύρια σύνταξη ήταν 129,6€/µήνα. Μετά τον επανυπολογισµό της επικουρικής σύνταξης, καθώς το σύνολο συντάξεων είναι κάτω των 1.500€, η κράτηση για τον 4093/2012 θα έπρεπε να είναι 62,1€/µήνα. Το ποσό που δικαιούται να λαµβάνει επιπλέον ο συνταξιούχος είναι 67,5€/µήνα.

*ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ∆ΙΟΝΥΣΗΣ ΡΙΖΟΣ, ΕΙ∆ΙΚΟΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ