Σήμα κινδύνου εκπέμπει η Δυτική Μακεδονία μετά τις εξαγγελίες για τη ΔΕΗ

Δυτική Μακεδονία, ώρα μηδέν. Η Περιφέρεια με την υψηλότερη ανεργία στη χώρα και μια από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, που εξαρτά ως και το 45% του σημερινού ΑΕΠ της από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ, βρίσκεται αντιμέτωπη με τη βίαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή. Μουδιασμένοι οι εκπρόσωποι φορέων στην «ενεργειακή καρδιά» της χώρας άκουσαν τον πρωθυπουργό να ανακοινώνει την περασμένη Δευτέρα από το βήμα της Συνόδου του ΟΗΕ για το Κλίμα το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων ως το 2028.

Η περιοχή του ενεργειακού λεκανοπεδίου Κοζάνης – Πτολεμαΐδας - Αμυνταίου - Φλώρινας, που πορεύτηκε επί 7 δεκαετίες με «ατμομηχανή» τις δραστηριότητες της ΔΕΗ και τις γύρω απ' αυτές επιχειρήσεις, βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε αναζήτηση νέου αναπτυξιακού μοντέλου για την επόμενη μέρα, με την προσδοκία πως η απολιγνιτοποίηση θα ήταν μια διαδικασία που θα εξελισσόταν κλιμακωτά και ομαλά, σε βάθος τριών δεκαετιών, ως το 2050.

Οι προτάσεις και ιδέες που έχουν κατατεθεί είναι πολλές: μετατροπή των κουφαριών των σβησμένων ΑΗΣ σε κινηματογραφικά στούντιο του Hollywood, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων, καλλιέργεια αρωματικών φυτών, δημιουργία ευρωπαϊκού κέντρου πολιτικής προστασίας, εναλλακτικός τουρισμός, είναι ορισμένες απ' αυτές, Σχεδόν στο σύνολό τους κρίνονται αποσπασματικές και ανεπαρκείς για την κάλυψη του κενού που θα αφήσει πίσω της η βιομηχανία του λιγνίτη.

Η πρόταση του νέου περιφερειάρχη, Γιώργου Κασαπίδη, για μετάβαση από τον λιγνίτη στο υδρογόνο ως καύσιμο για την παραγωγή ενέργειας, που θα παρουσιαστεί στις 9 Οκτωβρίου στη Σύνοδο των Περιφερειών της Ευρώπης στις Βρυξέλες, αντιμετωπίζεται προς το παρόν με επιφύλαξη, ως μακροπρόθεσμος σχέδιο, υπερβολικά φιλόδοξο και αμφίβολης αποτελεσματικότητας.

Οι ανακοινώσεις και οι αντιδράσεις

«Λίγες μέρες πριν τις εκλογές, σε συγκέντρωση στη Φλώρινα, ο πρωθυπουργός, έλεγε άλλα: ότι θα στηρίξει τον λιγνίτη που θα στηρίξει ενεργειακά τη χώρα» είπε στο «Εθνος της Κυριακής» ο Κοζανίτης πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ, Γιώργος Αδαμίδης, σχολιάζοντας τις ανακοινώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος από το βήμα της Συνόδου μίλησε για νέα Εθνική Στρατηγική για την Ενέργεια και το Κλίμα πριν από το τέλος του έτους και ανακοίνωσε τον στόχο της κυβέρνησης για κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων ως το 2028.

Ο κ.Αδαμίδης έκανε λόγο για βίαιη μετάβαση και προέβλεψε μαύρες μέρες για την «ενεργειακή καρδιά» της χώρας. «Δυτική Μακεδονία τέλος. Η περιοχή θα περιέλθει σε οικονομικό μαρασμό» είπε χαρακτηριστικά και απέδωσε τις σχετικές ανακοινώσεις σε εξυπηρέτηση συμφερόντων που ευνοούν το εισαγόμενο φυσικό αέριο, έναντι του εγχώριου λιγνίτη.

«Η Γερμανία θα κλείσει τις αντίστοιχες μονάδες της το νωρίτερο το 2035. Η Πολωνία το ίδιο. Εμείς γιατί πλειοδοτούμε σε αυτό και σπεύδουμε να τις κλείσουμε το 2028;» διερωτήθηκε. Δυσμενείς εξελίξεις για την περιοχή με τη μορφή «τσουνάμι» αναμένει ο  δήμαρχος Κοζάνης, Λάζαρος Μαλούτας.

Ο ίδιος ακούει με ενδιαφέρον αλλά και με επιφύλαξη τις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι για την επόμενη μέρα, αρκεί, όπως λέει, να μη βρίσκονται στο στάδιο της ιδέας, αλλά να έχουν τη μορφή σχεδίου, κοστολογημένου και μελετημένου ως προς την αποδοτικότητά του. «Η περιοχή μπορεί και πρέπει να διατηρήσει τον ενεργειακό της χαρακτήρα και παράλληλα να επενδύσει στον πρωτογενή τομέα, με επενδύσεις που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα της γης, καθιστώντας την αρδεύσιμη» είπε.

Αιφνιδιασμένος από τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού δηλώνει ο πρόεδρος του ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας, Δημήτρης Μαυροματίδης. «Έίναι μια βαθιά πολιτική επιλογή που συνδέεται με την γενικότερη τάση στην Ε.Ε. για απανθρακοποίηση, με την Ελλάδα, μάλιστα, να εμφανίζεται πιο προοδευτική από άλλες» είπε και πρόσθεσε: «Από κει και πέρα, όμως, όταν θέτει κανείς τέτοια deadlines, που έχουν άμεση επίπτωση σε χιλιάδες θέσεις εργασίας, θα πρέπει να συνοδεύει τις ανακοινώσεις με τα μέτρα εξισορρόπησης. Η περιοχή περιμένει με μεγάλη αγωνία και ανυπομονησία την ανακοίνωση των συνοδών μέτρων και του σχεδίου για την επόμενη μέρα».

Το σχέδιο για το υδρογόνο

Δυο μέρες πριν από τις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού στη Νέα Υόρκη διοργανώθηκε στην Κοζάνη το 1^ο Διεθνές Συνέδριο για τη Μετάβαση στην Καθαρή Ενέργεια, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων στελεχών της ΔΕΗ, αλλά και αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο νέος περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας, Γιώργος Κασαπίδης, ανέφερε πως με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς η περιοχή θα χάσει τα επόμενα χρόνια 12.000 θέσεις εργασίας ως αποτέλεσμα της απολιγνιτοποίησης και μίλησε για την ανάγκη να υπάρξει ένας γιγάντιος μετασχηματισμός, για μια μετάβαση αντίστοιχη με αυτή που συντελέστηκε τη δεκαετία του 1950, όταν ξεκίνησε η εξόρυξη και εκμετάλλευση του λιγνίτη.

Ο ίδιος παρουσίασε την πρότασή του για μετάβαση από την εποχή του λιγνίτη σε αυτή του υδρογόνου, ως μέσου για την παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, αλλά και για μελλοντική εμπορική εκμετάλλευσή του σε αυτοκίνητα που θα το χρησιμοποιούν ως καύσιμο.

Η πρόταση στηρίζεται στην αξιοποίηση μιας καινοτόμου συσκευής που έχει αναπτύξει η ΕΛ.ΒΙΟ. – εταιρεία-παρακλάδι (spin-off) του Πανεπιστημίου Πατρών. Η συσκευή χρησιμοποιεί βιοαέριο ή φυσικό αέριο, μαζί με νερό, για την παραγωγή υδρογόνου, το οποίο μετατρέπει σε ηλεκτρική και θερμική ενέργεια, μέσω κυψελών καυσίμου, με μηδενικές εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου.

Όπως εξήγησε στο «Εθνος της Κυριακής» ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, Ξενοφών Βερύκιος, η συσκευή Prometheus-5 έχει μέγεθος ψυγείου και μπορεί να παραγάγει 5 KW ηλεκτρικής ενέργειας και 7 KW θερμότητας. Αντίστοιχη μονάδα μεγάλου μεγέθους, που έχει αναπτυχθεί παράλληλα, έχει τη δυνατότητα παραγωγής από 50 ως και 300 KW ηλεκτρικής ενέργειας. Μια παρόμοια έχει εγκατασταθεί σε εγκαταστάσεις της General Electric στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο πλαίσιο πιλοτικής εφαρμογής, χρησιμοποιώντας κυψελίδες υδρογόνου της Mercedes.

Σύμφωνα με την πρόταση Κασαπίδη, οι μονάδες αυτές θα μπορούν να χρησιμοποιούν βιομάζα, που θα παράγεται από την καύση ενεργειακών φυτών, από κατάλοιπα καλλιεργειών, από απόβλητα κτηνοτροφικών μονάδων και λυματολάσπη βιολογικών καθαρισμών. Συνδυαστικά και με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων, αλλά και με την αξιοποίηση του φυσικού αερίου, η περιοχή μπορεί να διατηρήσει τον ενεργειακό της χαρακτήρα, παρέχοντας απασχόληση στον πρωτογενή τομέα (καλλιέργεια ενεργειακών φυτών), αλλά και σε άλλες δραστηριότητες, όπως συλλογή αποβλήτων, επεξεργασία τους για παραγωγή καυσίμων, διαδικασία παραγωγής ενέργειας κ.λπ.

Η πρόταση αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερη επιφύλαξη από τους τοπικούς φορείς της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ ακόμα και η ευρωβουλευτής της ΝΔ, Μαρία Σπυράκη, κράτησε σαφείς αποστάσεις, Όπως είπε, είναι πολύ μεγάλος ο χρόνος που απαιτούν τέτοια projects από την αρχική ιδέα και την πιλοτική εφαρμογή τους ως την ωρίμανση των μελετών, τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση. Από την άλλη, οι κάτοικοι της Δυτικής Μακεδονίας ζητούν πειστικές απαντήσεις για την επιβίωσή τους την επόμενη μέρα.

Το... Hollywood και άλλες προτάσεις

Ο λιγνίτης εξορύσσεται σε 42 ανθρακοφόρες περιοχές 11 κρατών-μελών της Ε.Ε. και παρέχει απασχόληση σε 185.000 εργαζόμενους. Στο πλαίσιο του Πακέτου για την Καθαρή Ενέργεια η Κομισιόν έχει συστήσει την πλατφόρμα για την μετάβαση των περιοχών αυτών σε μια βιώσιμη οικονομία χωρίς άνθρακα. Στις τέσσερις περιφέρειες-πιλότους της πλατφόρμας βρίσκεται η Δυτική Μακεδονία, μαζί με αυτές του Βραδεμβούργου στη Γερμανία, της Σιλεσίας στην Πολωνία και του Τρέτσιν στη Σλοβακία.

Μια από τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί για τη μεταλιγνιτική εποχή είναι αυτή του πρώην επικεφαλής της ΔΕΗ, Μανώλη Παναγιωτάκη για την μετατροπή των εγκαταστάσεων του «σβησμένου» ΑΗΣ Πτολεμαϊδας σε κινηματογραφικά στούντιο διεθνών προδιαγραφών. Το project βασίζεται σε ιδέα του σκηνοθέτη και πρώην βουλευτή Κοζάνης, Θέμη Μουμουλίδη, έχει προχωρήσει με τη διενέργεια σχετικής μελέτης από διεθνή οίκο, έπειτα από ανάθεση της ΔΕΗ.

Έχει δημιουργηθεί προωθητικό φιλμ και έχουν γίνει επαφές με εκπροσώπους της οπτικοακουστικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ομογενειακή οικογένεια Μιρκόπουλου, ιδιοκτήτρια των διάσημων studio Cinespace στο Σικάγο, βλέπει με ενδιαφέρον την προοπτική, υπό προϋποθέσεις.

Υπέρογκες ζημιές στη ΔΕΗ από τον λιγνίτη

Μέσα σε 3,5 χρόνια, από τον Ιανουάριο του 2016 ως τον Ιούνιο του 2019, η ΔΕΗ έχει συσσωρεύσει ζημιές 683 εκατομμυρίων ευρώ από τη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων. Αν ο λιγνιτικός στόλος παραμείνει ως έχει, στα επόμενα 3,5 χρόνια οι ζημιές θα «εκτοξευτούν» στα 1,3 δις.

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της πρόσφατης μελέτης της ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης για το περιβάλλον, Green Tank.

Η μελέτη έβαλε στο «μικροσκόπιο» τις 14 λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ και τη λειτουργία τους τα τελευταία 3,5 χρόνια και μελέτησε 4 διαφορετικά σενάρια για επόμενα 3,5 χρόνια, συμπεραίνοντας πως κανένα από αυτά δεν μπορεί να οδηγήσει τη λιγνιτική βιομηχανία σε καθαρά κέρδη.

Το Green Tank προτείνει την άμεση απόσυρση των ΑΗΣ Καρδιάς και Αμυνταίου, προβλέποντας πως θα μειώσουν τις καθαρές ζημιές κατά 600 εκατομμύρια ευρώ τα επόμενα 3,5 χρόνια. Παράλληλα, υπό την προϋπόθεση ότι 3TWh ενέργειας το χρόνο μπορούν να καλυφθούν από άλλες πηγές, προτείνει την πρόσθετη απόσυρση των μονάδων Ι και ΙΙ του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου και IV της Μεγαλόπολης, προβλέποντας πως θα μειώσουν περαιτέρω τις ζημιές κατά 130 εκατομμύρια.