Αποφασίζει το ΣτΕ για αναδρομικά, περικοπές συντάξεων και εισφορές

Σήμερα φαίνεται πως κληρώνει για αναδρομικά κύριων συντάξεων, περικοπές επικουρικών, εισφορές ελευθέρων επαγγελματιών και άλλα κρίσιμα και κομβικά ζητήματα του νόμου Κατρούγκαλου, που αφορούν 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους και 4 εκατομμύρια ασφαλισμένους. Οι πολυαναμενόμενες και εξαιρετικά κρίσιμες για το μέλλον του ασφαλιστικού αποφάσεις του ΣτΕ φαίνεται πως δημοσιεύονται ακόμη και σήμερα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται το έδαφος για τις επόμενες κρίσιμες κινήσεις του υπουργείου Εργασίας.

Από τα πλέον κομβικά σημεία των αποφάσεων είναι αν θα κριθεί συνταγματικός ή αντισυνταγματικός ο επανυπολογισμός των παλαιών κύριων συντάξεων, καθώς από αυτή την κρίση θα εξαρτηθεί και το εύρος των αναδρομικών που διεκδικούν 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχοι. Αν ο επανυπολογισμός κριθεί συνταγματικός, τότε τα όποια αναδρομικά θα περιοριστούν πιθανότατα στο 10μηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016.

Επειδή, όμως, ο επανυπολογισμός έκανε «πρεμιέρα» τον περασμένο Ιανουάριο, μένει να φανεί από το σκεπτικό των δικαστών αν ο χρόνος από τον Μάιο του 2016 έως τον Δεκέμβριο του 2018 είναι μαχητός για τις διεκδικήσεις των συνταξιούχων ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και για το 10μηνο ο «λογαριασμός» των επιστροφών φτάνει κοντά στα 4 δισ. ευρώ.

Και ενώ το δικαστικό θρίλερ των αναδρομικών στις κύριες συντάξεις μπορεί να λάβει τέλος -ή, τουλάχιστον, να οριοθετηθεί με την απόφαση που αναμένεται πιθανότατα για σήμερα-, δεν αποκλείεται να ανοίξει νέος γύρος διεκδικήσεων για τους συνταξιούχους μέσω των περικοπών στις επικουρικές. Υπενθυμίζεται πως, εκτός από τον επανυπολογισμό των κύριων στην κρίση της Ολομέλειας του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου, έχει βρεθεί και ο επανυπολογισμός και οι περικοπές των επικουρικών το καλοκαίρι του 2016.

Τότε κόπηκαν πάνω από 200.000 συντάξεις σε συνταξιούχους με άθροισμα κύριας και επικουρικής άνω των 1.300 ευρώ. Στο μεταξύ έχουν μεσολαβήσει τρία χρόνια. Αν το ΣτΕ κρίνει αντισυνταγματικές εκείνες τις περικοπές και δεν βάλει «κόφτη» στα αναδρομικά όπως είχε βάλει το 2015 – οι αξιώσεις ξεκινούν από τη δημοσίευση των αποφάσεων και μετά – τότε το δημοσιονομικό κόστος θα είναι μεγάλο. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να βρεθεί λύση με τις επικουρικές, που να συμβαδίζει με τις νέες επιταγές του ΣτΕ.

Τα φώτα, όμως, πέφτουν και στις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών που συνδέθηκαν με το εισόδημα. Η συγκεκριμένη ρήτρα του νόμου Κατρούγκαλου έχει προσβληθεί στο ΣτΕ και αναμένεται η κρίση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Εφόσον κριθεί αντισυνταγματικό το σύστημα υπολογισμού εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών θα πρέπει να αντικατασταθεί με άλλο καθεστώς. Ήδη, όπως έχει γράψει το «Έθνος της Κυριακής», το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται σχέδιο για την αποσύνδεση των εισφορών από το εισόδημα.

Το ΣτΕ αναμένεται να κρίνει όμως και την ανταποδοτικότητα των νέων συντάξεων του νόμου Κατρούγκαλου και συνεπώς τα ποσοστά αναπλήρωσης, τα οποία χτίζουν το ύψος της ανταποδοτικής σύνταξης. Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης η σημερινή αναπλήρωση των συντάξιμων αποδοχών είναι ελλιπής μετά την πρώτη 25ετία ασφάλισης και γι αυτό οι μεσαίες και υψηλές συντάξεις καταλήγουν να είναι υποανταποδοτικές. Στο μικροσκόπιο του υπουργείου Εργασίας έχουν βρεθεί άλλωστε τα ποσοστά αναπλήρωσης με στόχο να προωθηθούν διαρθρωτικές αλλαγές οι οποίες θα οδηγήσουν σε καλύτερη ανταποδοτικότητα όσους αποχωρούν με περισσότερα από 30, 35 και κυρίως 40 έτη ασφάλισης.

Οι αποφάσεις του ΣτΕ θα βάλουν τις ράγες για το νέο ασφαλιστικό, όπως έχει κατ' επανάληψη τονίσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας. Στην προμετωπίδα των αλλαγών φαίνεται πως θα είναι το μέλλον της επικουρικής ασφάλισης, η βελτίωση της ανταποδοτικότητας στις κύριες συντάξεις, και οι εισφορές των μη μισθωτών. Στο νέο μείγμα κρίσιμο ρόλο θα παίξει και το δημοσιονομικό βάρος των αναδρομικών που θα πρέπει να μπουν στον γενικό «λογαριασμό» ώστε να επιστραφούν με δόσεις.