Στον «αέρα» 4,5 δισ. ευρώ για αγροτικές επιδοτήσεις - Σε επιφυλακή οι αγρότες

Η ελληνική πλευρά προετοιµάζεται και οργανώνει την επιχειρηµατολογία της, προκειµένου να πείσει τις Βρυξέλλες για την ανάγκη διατήρησης του προϋπολογισµού στα σηµερινά επίπεδα, καθώς ενδεχόµενη µείωσή του -όπως έχει ήδη προαναγγείλει η Κοµισιόν θα έχει καταστροφικές συνέπειες στο αγροτικό εισόδηµα και στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων.

Να σηµειωθεί πως το αρχικό σχέδιο προϋπολογισµού για την Ελλάδα προβλέπει µείωση κατά 5% στις άµεσες ενισχύσεις και κατά 15% στο ΠΑΑ, δηλαδή λιγότερες επιδοτήσεις έως και 4,5 δισ. ευρώ (750 εκατ. ετησίως). Πηγές του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, µιλώντας στην «Ημερησία», υπογραµµίζουν πως προτεραιότητα είναι η διασφάλιση των συµφερόντων του αγροτικού κόσµου της χώρας και τονίζουν πως πέντε είναι οι άµεσοι στόχοι της ελληνικής κυβέρνησης στη διαπραγµάτευση µε τα αρµόδια ευρωπαϊκά όργανα:

1. Η διατήρηση του προϋπολογισµού της νέας ΚΑΠ στα σηµερινά επίπεδα.
2. Απλοποίηση των παρεµβάσεων (ευέλικτα και γρήγορα προγράµµατα) στο σύνολο των πυλώνων της ΚΑΠ. Θα οδηγήσει σε µείωση της γραφειοκρατίας προς όφελος των παραγωγών.
3. Αναθεώρηση εφαρµογής του καθεστώτος βασικής ενίσχυσης.
4. Αµβλυνση των επιπτώσεων της εσωτερικής σύγκλισης των δικαιωµάτων ενίσχυσης.
5. Αντιµετώπιση του κινδύνου της πλήρους εξωτερικής σύγκλισης των άµεσων ενισχύσεων.

Οι Ελληνες αγρότες είναι σε επιφυλακή και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις από τις δροµολογούµενες αλλαγές στη νέα ΚΑΠ. Ο ∆ηµήτρης Καπνιάς, διευθυντής έργου ΟΣ∆Ε της Gaia Επιχειρείν, σε ηµερίδα που διοργανώθηκε πρόσφατα στην Καλαµάτα -από τον Σύνδεσµο Αγροτικών Συνεταιριστικών Οργανώσεων & Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΑΣΟΕΕ), την Ενωση Μεσσηνίας και τη Neuropublic- και αφορούσε τις βασικές κατευθύνσεις της νέας ΚΑΠ (2021-2027) αναφέρθηκε διεξοδικά στους κινδύνους που ελλοχεύουν για τον αγροτικό κόσµο της χώρας µας.

Πλήττει τα συμφέροντα

Συγκεκριµένα, ο κ. Καπνιάς επεσήµανε πως η εξίσωση των επιδοτήσεων µεταξύ των κρατών-µελών και των αγροτών που δραστηριοποιούνται στην ίδια χώρα -την οποία έχει θέσει ως βασική του προτεραιότητα ο νέος επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski- θα ήταν εξαιρετικά δυσµενής για τα συµφέροντα των Ελλήνων αγροτών, καθώς τα 55 ευρώ το στρέµµα που λαµβάνουν σήµερα κατά µέσο όρο (τη 2η µεγαλύτερη επιδότηση/ εκτάριο στην Ευρώπη, πίσω µόνο από τη Μάλτα) µπορεί να υποχωρήσουν µέχρι και στα 30 ευρώ, µε παράλληλη κατάργηση των ιστορικών δικαιωµάτων. 

Ο κ. Καπνιάς είπε ακόµη ότι έχουν δηµιουργηθεί δύο στρατόπεδα: το ένα, στο οποίο ανήκει και η Ελλάδα, το οποίο παίρνει επιδοτήσεις πάνω από τον µέσο ευρωπαϊκό όρο, ζητά χαλαρότερη εξωτερικήσύγκλιση, ενώ το άλλο, δηλαδή οι χώρες που παίρνουν επιδοτήσεις σε ποσοστά χαµηλότερα του µέσου όρου (π.χ. χώρες Βαλτικής, Πολωνία κ.ά.) ζητούν πλήρη εξωτερική σύγκλιση.

Αναφορικά µε τον τελικό προϋπολογισµό, ο κ. Καπνιάς είπε ότι η πρόταση της Κοµισιόν είναι να δοθεί το 1,14% του ευρωπαϊκού προϋπολογισµού, ωστόσο οι Γερµανοί, οι οποίοι βλέπουν την οικονοµία τους να φλερτάρει µε την ύφεση, δεν συζητούν για ποσοστά άνω του 1%. Σηµαντικό ρόλο στον τελικό προϋπολογισµό τόνισε ότι θα παίξει και ένα ενδεχόµενο no deal Brexit. Σε κάθε περίπτωση υποστήριξε ότι πρέπει να αλλάξει το µοντέλο αγροτικής ανάπτυξης της χώρας µας, δίνοντας µεγάλη έµφαση στο περιβάλλον και στην κλιµατική αλλαγή, καθώς και στην εισαγωγή τεχνολογιών ευφυούς γεωργίας.

Σηµείωσε χαρακτηριστικά ότι «το µεγαλύτερο κοµµάτι των κοινοτικών επιδοτήσεων θα δίνεται σε όσους αναλαµβάνουν υποχρεώσεις για το περιβάλλον, ενώ δεν θα επιδοτείται τίποτε που έχει αρνητικό αποτύπωµα σε αυτό». Με άλλα λόγια, οι επιδοτήσεις θα συνδέονται µε συγκεκριµένους στόχους, θα πρέπει να υπάρχουν δηλαδή µετρήσιµα αποτελέσµατα.

Διεθνής κινητοποίηση 

Ανάλογη κινητοποίηση υπάρχει και στις άλλες χώρες, µε ολοένα και περισσότερες φωνές να ζητούν ξεκάθαρη και σαφή πρόταση του προϋπολογισµού. Ο πρόεδρος της ευρωπαϊκής δεξαµενής σκέψης Farm Europe, Yves Madre, σε πρόσφατη τοποθέτησή του, σηµείωσε πως δεν µπορεί να ξεκινήσουν οι συζητήσεις εάν δεν υπάρχει ξεκάθαρο οικονοµικό ορόσηµο για το µέλλον και τόνισε πως στην Ευρωπαϊκή Ενωση υπάρχουν περίπου 42.000 ενώσεις, νοµικές οντότητες, οι οποίες βασίζονται σε συνέργειες µεταξύ των αγροτών και συχνά η εκπροσώπησή τους γίνεται µέσω των συνεταιρισµών.

Ολα πάντως δείχνουν ότι η εφαρµογή της νέας ΚΑΠ θα πάρει παράταση, µε αρµόδιους φορείς να εκτιµούν πως δεν πρόκειται να προλάβει να ισχύσει από το 2021. Μάλιστα, αξιωµατούχοι στις Βρυξέλλες θεωρούν πολύ δύσκολο να ξεκινήσει ακόµη και από το 2022, κάτι που µε τους όρους της τρέχουσας ΚΑΠ θεωρείται ως ευνοϊκή εξέλιξη για την ελληνική πλευρά.

Στο µεταξύ, στο πλαίσιο της κατάρτισης του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για την προγραµµατική περίοδο 2021-2027, η Γενική Γραµµατεία Αγροτικής Πολιτικής ∆ιαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων και το Εθνικό Αγροτικό ∆ίκτυο του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 ξεκίνησε τις Ηµερίδες ∆ιαβούλευσης µε όλους τους παραγωγικούς φορείς και συντελεστές του πρωτογενούς τοµέα, οι οποίες θα πραγµατοποιούνται στις περιφέρειες της χώρας, καθ’ όλη τη διάρκεια προετοιµασίας του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ έως και την υποβολή του προς έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στόχος είναι όλοι οι κοινωνικο-οικονοµικοί και περιβαλλοντικοί εταίροι σχετικά µε την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και του αγροδιατροφικού τοµέα να ενηµερωθούν για τα σηµαντικότερα θέµατα που επηρεάζουν το περιεχόµενο του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ και άπτονται τόσο του Πρώτου (άµεσες ενισχύσεις και τοµεακές παρεµβάσεις) όσο και του ∆εύτερου Πυλώνα (αγροτική ανάπτυξη). 

Οι φτωχές επιδόσεις της ελληνικής γεωργίας

Ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για τις επιδόσεις της ελληνικής γεωργίας, με την απόκλιση από την ΕΕ να διευρύνεται. Ρόλο έπαιξε και η δεκαετής οικονομική κρίση, η οποία προκάλεσε πολύ μεγάλη πτώση των εισοδημάτων. Η τυπική απόδοση (δηλαδή η Τυπική Αξία Παραγωγής ή κύκλος εργασιών) της μέσης γεωργικής εκμετάλλευσης στη χώρα μας είναι 11.059 ευρώ, ενώ στην ΕΕ των «28» είναι 34.785 ευρώ. Σε όρους απασχόλησης κατά μέσο όρο αντιστοιχούν 1,7 άτομα ανά γεωργική εκμετάλλευση (εν δυνάμει διατιθέμενη εργασία), όταν σε επίπεδο ΕΕ είναι 1,95 άτομα.

Να σημειωθεί, τέλος, ότι η μέση γεωργική εκμετάλλευση στην Ελλάδα έχει έκταση 6,65 εκτάρια, ενώ στην ΕΕ των «28» 16,56 εκτάρια (Eurostat). Σε αντίθεση με τις χαμηλές οικονομικές επιδόσεις της ελληνικής γεωργίας και το διευρυνόμενο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας, οι περιβαλλοντικές της επιδόσεις είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικές.

Η ποιότητα των υπόγειων υδάτωνβελτιώνεται, έστω και με βραδείς ρυθμούς, η βιοποικιλότητα διατηρείται σε πολύ καλά επίπεδα και το πρόβλημα της διάβρωσης είναι περιορισμένο. Επιδείνωση παρουσιάζει μόνο η ποσοτική διαχείριση των υδάτων, αφού η Ελλάδα παρουσιάζει πολύ υψηλό ποσοστό χρήσης νερού για αρδευτικούς σκοπούς, η πλειονότητα του οποίου προέρχεται από υπόγειους υδροφορείς, με άμεσο περιβαλλοντικό αλλά και οικονομικό κόστος.

Η ορθολογικότερη χρήση του νερού, η εξοικονόμηση αλλά και η βέλτιστη αποδοτικότητα αποτελούν προκλήσεις που όχι μόνο παραμένουν, αλλά εντείνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η δημογραφική ανανέωση αποτελεί βασικό ζητούμενο της νέας ΚΑΠ. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι τα κράτη-μέλη θα διαθέσουν ποσό που είναι ίσο τουλάχιστον με το 2% των άμεσων ενισχύσεών τους για τον ειδικό στόχο της ΚΑΠ σχετικά με την προσέλκυση νέων γεωργών (έως 40 ετών) και τη διευκόλυνση ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε αγροτικές περιοχές.

Σήμερα μόλις το 5% των διαχειριστών αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην χώρα μας είναι κάτω των 35 ετών, ενώ ανάλογη εικόνα υπάρχει και στην Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι ο αγροτικός πληθυσμός γερνάει πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πληθυσμό, καθώς οι νέοι άνθρωποι φεύγουν και δεν μπαίνουν στο επάγγελμα του αγρότη. Εξίσου ανησυχητικό είναι και το γεγονός πως από αυτούς τους νέους κάτω των 35 ετών, το 5%, μόλις 2 στους 10 έχουν οποιαδήποτε εκπαίδευση ή κατάρτιση σχετικά με την αγροτική δραστηριότητα.