Αναδρομικά: Πότε αποφασίζει το ΣτΕ-Τι διεκδικούν οι συνταξιούχοι (Παραδείγματα)

Μετά την άνοιξη του 2020 οι συνταξιούχοι θα μάθουν αν δικαιούνται αναδρομικά και πόσα από τις αντισυνταγματικές περικοπές του 2012 σε κύριες, επικουρικές και Δώρα που κρίθηκαν το 2015 αντισυνταγματικές. Το δικαστικό και δημοσιονομικό θρίλερ των παλαιών αναδρομικών, που κρατά σε αγωνία 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους, μπαίνει στην τελική ευθεία μετά την απόφαση της αρμόδιας επιτροπής του ΣτΕ να οδηγήσει το μείζον θέμα σε πιλοτική δίκη.

Η μητέρα των μαχών θα διεξαχθεί στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου έπειτα από σχετική αίτηση του ΕΦΚΑ, ο οποίος επιχειρεί να ξεκαθαρίσει σωρευτικά όλα τα παράθυρα των διεκδικήσεων από 1/1/2013 έως 31/12/2018. Στο μικροσκόπιο των δικαστών του ΣτΕ μπαίνει και το… περίφημο 10μηνο, που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση της Ολομέλειας το 2015 και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου το 2016.

Τα αναδρομικά που θα κριθούν το 2020 στην πιλοτική δίκη του ΣτΕ αφορούν όλους τους συνταξιούχους, δηλαδή τους συνταξιούχους Δημοσίου, ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ και ΟΓΑ. Αφορούν κύριες και επικουρικές όπως επίσης και τα δώρα που δίδονταν έως το 2012 και το κόστος τους είναι περίπου 4 δισ. ευρώ το χρόνο.

Χρονοδιάγραμμα

Η αίτηση του ΕΦΚΑ θα μπει για συζήτηση στην Ολομέλεια του ΣτΕ την νέα χρονιά και δεν αποκλείεται μέσα στο 2020 να έχει κριθεί οριστικά. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες δεν αποκλείεται η Ολομέλεια να συνεδριάσει τις πρώτες μέρες του Μαρτίου για την συζήτηση της επίμαχης υπόθεσης. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν διασκέψεις του Δικαστηρίου και η έκδοση της απόφασης.

Δικαστικές πηγές λένε στο ethnos.gr ότι η απόφαση που ελήφθη για την πιλοτική δίκη ήταν αναγκαία για την ασφάλεια του Δικαίου, καθώς δεν μπορεί να υπάρχουν συνταξιούχοι δύο ταχυτήτων, αλλά και για να γνωρίζει η Διοίκηση πόσα είναι τα οφειλόμενα προς τους συνταξιούχους με βάση τις αποφάσεις του ΣτΕ, (σ.σ εκείνη του 2015 που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές σε κύριες και επικουρικές αλλά και την πρόσφατη του 2019, που έκρινε συνταγματικό τον επανυπολογισμό, όπως προβλέφθηκε με τον νόμο Κατρούγκαλου).  

Οι ίδιες πηγές έλεγαν ότι οι διεκδικήσεις των συνταξιούχων διαφέρουν, καθώς άλλοι διεκδικούν αναδρομικά από 1.1.2013, άλλοι μεταγενέστερα, άλλοι μέχρι την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου και πολλοί μέχρι τον Δεκέμβριο του 2018. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών εκκρεμούν προς εκδίκαση περίπου 6.000 αγωγές, κυρίως ομαδικές. Με βάση την εντολή του ΣτΕ όλες οι συναφείς αγωγές πλέον παγώνουν μέχρι την απόφαση της Ολομέλειας. 

Οι αποφάσεις που εκδίδονται ήδη από τα Διοικητικά Πρωτοδικεία σε όλη την Ελλάδα εκφράζουν διαφορετική κρίση για το ύψος των διεκδικήσεων αλλά και το χρονικό εύρος τους, με τα δικαστήρια να στηρίζονται σε διαφορετικές νομικές βάσεις, προκαλώντας αλαλούμ στους συνταξιούχους, που ελπίζουν και αγωνιούν. Το ερώτημα του ΕΦΚΑ ήρθε περίπου ως... από μηχανής θεός να δώσει οριστική λύση στο θέμα, ξεκαθαρίζοντας πλήρως το τοπίο.

Τα κρίσιμα ερωτήματα

Ο ΕΦΚΑ επικαλείται την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ που έκρινε συνταγματική την επιλογή του νόμου Κατρούγκαλου να χρησιμοποιήσει τις συντάξεις της 31^ης Δεκεμβρίου του 2014 ως βάση του επανυπολογισμού. Με το «όπλο» αυτό, θέτει στην καρδιά της τελικής δικαστικής περιπέτειας την ρήτρα του νόμου Κατρούγκαλου, που… κρατά όλα τα λεφτά. Στο επίμαχο άρθρο 14, που ορίζει την διαδικασία για τον επανυπολογισμό των παλαιών συντάξεων, αναφέρεται πως «μέχρι την 31/12/2018 οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί κατά την 31η Δεκεμβρίου 2014, σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες διατάξεις». Ο ΕΦΚΑ ζητεί από τους ανώτατους δικαστές να κρίνουν τώρα αν η εν λόγω ρήτρα καταλαμβάνει και χρονικό διάστημα πριν από την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου, όπου τοποθετείται το περίφημο 10μηνο, ανατρέχοντας μάλιστα μέχρι το 2013. Όπως επισημαίνουν νομικοί κύκλοι «η ευθυγράμμιση της Διοίκησης με μια σημαντική απόφαση όπως ήταν αυτή του 2015 και μάλιστα με τέτοιες δημοσιονομικές επιπτώσεις δεν θα μπορούσε να λάβει χώρα την επομένη της δημοσίευσης, αλλά απαιτούσε ένα εύλογο χρονικό διάστημα για την ολοκλήρωση αναλογιστικών και άλλων μελετών».

Η αίτηση θέτει τέσσερα ερωτήματα καλύπτοντας διαδοχικές περιόδους διεκδικήσεων ώστε να ξεκαθαρίσει όλα τα παράθυρα από το 2013 μέχρι και το 2018 :

• Η ρήτρα του νόμου Κατρούγκαλου καλύπτει συνταγματικά την περίοδο από 12 Μαίου του 2016 (ημερομηνία ψήφισης του νόμου) και εφεξής; Με το ερώτημα αυτό θα διαλευκανθεί αν ευσταθούν διεκδικήσεις για το διάστημα από 12/5/2016 και μέχρι σήμερα, κυρίως μέχρι 31/12/2018, καθώς από 1/1/2019 καταβάλλονται οι επανυπολογισμένες και αναπροσαρμοσμένες συντάξεις.
• Η ίδια ρήτρα καταλαμβάνει ρυθμιστικά και το διάστημα από 1.1.2013 έως την 11.5.2016; Και αν ναι, αυτό αντίκειται ή όχι στο Σύνταγμα; Με το αίτημα αυτό ο ΕΦΚΑ βάζει στο τραπέζι του ΣτΕ τις διεκδικήσεις για την περίοδο πριν τον νόμο Κατρούγκαλου (από το 2013 μάλιστα) εντός της οποίας τοποθετείται το περίφημο 10μηνο.
• Η «κόκκινη γραμμή» που τράβηξε το ΣτΕ το 2015 για φραγμό στις αναδρομικές διεκδικήσεις πριν την τότε απόφασή του (περίοδος 2013 – 2015) αφορά και την Ευρωπαική Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου; Ο ΕΦΚΑ βάζει έτσι στο τραπέζι αγωγές που υποβλήθηκαν μετά τον Ιούνιο του 2015 ζητώντας αναδρομικά από το 2013 στη βάση της παραβίασης του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ. Μια τέτοια απόφαση ήταν η πολύκροτη του Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο του 2018 (3037/2018).
• Είναι δυνατό να κριθούν εν τέλει οι περικοπές του 2012 σύμφωνες με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ αν υποβληθεί ετεροχρονισμένα «εμπεριστατωμένη επιστημονική μελέτη» μεταγενέστερη των αποφάσεων του 2015 από την οποία προκύπτει ή θα προκύψει ότι οι μειώσεις του 2012 ήταν κατ’ ουσίαν σύμφωνες με το Σύνταγμα;

Ποια αναδρομικά κρίνονται τώρα από το ΣτΕ

Τα αναδρομικά που κρίνονται τώρα στο ΣτΕ αφορούν τις περικοπές του 2012 που κρίθηκαν αντισυνταγματικές το 2015 :

• μείωση κατά 12% στο τμήμα της κύριας σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ.
• μείωση κατά 5% - 20% στο άθροισμα κύριας και επικουρικής που υπερβαίνει τα 1.000 ευρώ
• μείωση στις επικουρικές από το πρώτο ευρώ κατά 10-20%.
• πλήρης περικοπή των Δώρων Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόματος αδείας για τις κύριες και επικουρικές.

Παραδείγματα

1. Συνταξιούχος του ΙΚΑ με κύρια και επικουρική σύνταξη 1.200€ είχε μειώσεις και στις δυο συντάξεις από το ν. 4093/2012 και το ν. 4051/2012. Η συνολική περικοπή από το ν. 4093/12 και στις δύο είναι 60€ μηνιαίως. Από το ν. 4051/12 μόνο στην επικουρική η περικοπή είναι 72€ μηνιαίως. Συνολικά διεκδικεί 132€ το μήνα.
2. Συνταξιούχος του Δημοσίου με κύρια και επικουρική σύνταξη 1.890€ είχε μειώσεις και στις δυο συντάξεις από το ν. 4093/2012 και το ν. 4051/2012. Η συνολική περικοπή από το ν. 4093/12 και στις δύο είναι 189€ μηνιαίως. Από το ν. 4051/12 μόνο στην επικουρική η περικοπή είναι 84€ μηνιαίως. Συνολικά διεκδικεί 273€ το μήνα.
3. Συνταξιούχος ΤΣΑΥ που λαμβάνει μόνο κύρια σύνταξη 2.320€ είχε περικοπές 249€ μηνιαίως. Διεκδικεί το ίδιο ποσό.  
4. Συνταξιούχος του ΤΑΠ - ΟΤΕ με κύρια και επικουρική σύνταξη 2.420€ είχε μειώσεις και στις δυο συντάξεις από το ν. 4093/2012 και το ν. 4051/2012. Η συνολική περικοπή από το ν. 4093/12 και στις δύο είναι 344€ μηνιαίως. Από το ν. 4051/12 μόνο στην επικουρική η περικοπή είναι 212€ μηνιαίως. Συνολικά διεκδικεί 556€ το μήνα.