Ασφαλιστικό: Στο υπουργικό το σχέδιο για εισφορές και συντάξεις

Στο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου αναμένεται να πέσει σήμερα στις 11:00 το πρωί το νέο ασφαλιστικό. Καθώς το φορολογικό νομοσχέδιο οριστικοποιήθηκε και κατατέθηκε στην Βουλή, η σκυτάλη περνά σταδιακά στο υπουργείο Εργασίας και στις μεγάλες παρεμβάσεις που αναμένονται – μετά και τις αποφάσεις του ΣτΕ – σε εισφορές και συντάξεις κύριες και επικουρικές.

Η αυλαία του νέου ασφαλιστικού ανοίγει με το σχέδιο αναμόρφωσης του συστήματος υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών για 1,44 εκατομμύρια ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες, το οποίο έχει ως πρόταση ολοκληρωθεί. Οι βασικοί άξονες του νέου συστήματος που προτείνεται να υιοθετηθεί και βασίζεται σε εναλλακτικές επιλογές με κεντρική πολιτική την αποσύνδεση από το φορολογητέο εισόδημα και τον κατώτατο μισθό κινούνται σε:

1. Θεσπίζονται επτά επίπεδα εισφορών  για τους επαγγελματίες. Το ένα επίπεδο αφορά μόνο τους νέους επαγγελματίες με δραστηριότητα έως 5 ετών. Τα υπόλοιπα έξι επίπεδα είναι στην διάθεση των ασφαλισμένων οι οποίοι θα επιλέγουν απολύτως ελεύθερα την ένταξη τους σε ένα από αυτά, ώστε να χτίζουν κατά την οικονομική τους δυνατότητα την μελλοντική τους σύνταξη.
2. Το κατώτατο επίπεδο εισφορών διαμορφώνεται στα 210 ευρώ, εκ των οποίων τα 155 αφορούν εισφορές κύριας σύνταξης (ΕΦΚΑ) και τα 55 εισφορές υγείας. Στόχος είναι η συνολική παροχή κύριας σύνταξης για 30 έτη ασφάλισης να διασφαλίζει  επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης και επαρκούς ανταποδοτικότητας.
3. Οι εισφορές κύριας σύνταξης προσαυξάνονται έως και το έκτο επίπεδο. Ειδικότερα κλιμακώνονται στα 186 ευρώ, στα 236 ευρώ, στα 297 ευρώ, στα 369 ευρώ και στα 500 ευρώ. Το ύψος εισφοράς κύριας σύνταξης στο έκτο επίπεδο (500 ευρώ) αντιστοιχεί στο ύψος της μέγιστης εισφοράς που θα καταβάλει ο εργαζόμενος μισθωτός όταν ο κατώτατος μισθός ανέλθει στα 750 ευρώ (750 Χ10 Χ 6,67%= 500,25 ευρώ). Μαζί με την εισφορά υγείας η συνολική εισφορά διαμορφώνεται στα 210 ευρώ για το πρώτο επίπεδο, στα 252 για το δεύτερο, στα 302 για το τρίτο, στα 363 για το τέταρτο, στα 435 για το πέμπτο και στα 566 για το έκτο. 
4. Οι εισφορές υγείας προσαυξάνονται έως και το δεύτερο επίπεδο και παραμένουν σταθερές στα 66 ευρώ για όλα τα επόμενα επίπεδα, προκειμένου να υπάρξει κίνητρο επιλογής των υψηλότερων επιπέδων εισφορών.
5. Ο κάθε ασφαλισμένος (άνω των πέντε ετών ασφάλισης) επιλέγει ελεύθερα το Δεκέμβριο κάθε έτους το επίπεδο των εισφορών του για το επόμενο έτος. Η επιλογή του επιπέδου των εισφορών καθορίζει και το επίπεδο της μελλοντικής σύνταξης.
6. Για τους νέους ασφαλισμένους (έως πέντε έτη ασφάλισης) θεσπίζεται χαμηλότερο επίπεδο εισφορών στα 126 ευρώ (εκ των οποίων 93 για σύνταξη και 33 για υγεία).
7. Το ύψος της παροχής υπολογίζεται με τους ίδιους κανόνες που εφαρμόζονται για τους μισθωτούς. Ως συντάξιμες αποδοχές ορίζεται το ποσό που αντιστοιχεί στο ασφαλιστέο μηνιαίο εισόδημα που προκύπτει εκλαμβάνοντας το ποσό που καταβάλλεται για κάθε μήνα ασφάλισης ως μηνιαία εισφορά ύψους 20%. Για τους αγρότες ισχύουν  μεταβατικές διατάξεις.
8. Οι εισφορές θα προσαυξάνονται ετησίως με βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του ΑΕΠ και κατά 50% από το ποσοστό μεταβολής του γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, του προηγούμενου έτους.
9. Για τους ασφαλισμένους στον π.ΟΓΑ τα ασφάλιστρα είναι χαμηλότερα από αυτά των ασφαλισμένων στον π. ΕΤΑΑ, π.ΟΑΕΕ, ενώ προβλέπεται σταδιακή αύξηση του ασφαλίστρου κύριας σύνταξης έως την 1.1.2022. Για το 2020 τα ασφάλιστρα των αγροτών διαμορφώνονται σε 119 ευρώ (87 για σύνταξη) στο 1^ο επίπεδο, 143 ευρώ (104 για σύνταξη) στο 2^ο επίπεδο, στα 171 ευρώ (132 για σύνταξη) στο 3^ο επίπεδο, στα 205 ευρώ (166 για σύνταξη) στο 4^ο επίπεδο, στα 246 ευρώ (207 για σύνταξη) στο 5^ο επίπεδο και στα 319 ευρώ (280 για σύνταξη) στο 6^ο επίπεδο.

Το σχέδιο προβλέπει επίσης 3 κατηγορίες ελεύθερης επιλογής για την επικουρική ασφάλιση (αφορά περίπου 145.000 ασφαλισμένους κυρίως αυτοαπασχολούμενους) και άλλες 3 κατηγορίες πάντα ελεύθερης επιλογής για το εφάπαξ (αφοράς 163.000 ασφαλισμένους). Ειδικότερα προτείνεται οι εισφορές για επικουρική να διαμορφωθούν το 2020 από 42 ευρώ η ελάχιστη έως 61 ευρώ η μέγιστη με την ενδιάμεση να κινείται στα 51 ευρώ. Αντίστοιχα για το εφάπαξ προτείνεται η ελάχιστη εισφορά να διαμορφωθεί στα 26 ευρώ, η μέγιστη στα 37 ευρώ το μήνα και η ενδιάμεση στα 31 ευρώ.

Συντάξεις

Εκτός από το νέο σύστημα εισφορών για τους μη μισθωτούς, το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που πρέπει να αναμένεται προς τον Ιανουάριο θα εμπεριέχει και δυο ακόμη κορυφαίες παρεμβάσεις στις συντάξεις :

• Αναπροσαρμογή των επικουρικών συντάξεων με αυξήσεις για όσους είδαν μειώσεις το 2016, λόγω του ορίου που τέθηκε τότε στα 1.300 ευρώ άθροισμα κύριας και επικουρικής. Πάνω από 250.000 συνταξιούχοι που είχαν μειώσεις από τον Ιούνιο του 2016 έως και 48,24% στην επικουρική τους λόγω του επανυπολογισμού και του «ψαλιδιού» που μπήκε σε όσους είχαν άθροισμα άνω των 1.300 ευρώ κύρια και επικουρική θα δουν τώρα αντίστοιχες αυξήσεις από 4 Οκτωβρίου 2019. Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννης Βρούτσης, έχει δηλώσει πως η μέση αύξηση θα είναι 30% και 52,5 ευρώ μεσοσταθμικά.
• Παρέμβαση στα ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων για όσους αποχωρούν με πολλά έτη ασφάλισης. Η αναλογιστική μελέτη για το πλέον κομβικό θέμα της επερχόμενης μεταρρύθμισης είναι σε εξέλιξη και η προσπάθεια επικεντρώνεται στην αύξηση των συντελεστών για όσους αποχώρησαν ή αποχωρούν με περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης. Η αναπροσαρμογή των συντελεστών είναι επιτακτική μετά και τις αποφάσεις του ΣτΕ που έκρινε αντισυνταγματικούς τους συντελεστές του νόμου Κατρούγκαλου. Οι ειδικοί έχουν κρούσει εδώ και καιρό το καμπανάκι του κινδύνου, επισημαίνοντας πως οι μεσαίες και υψηλές συντάξεις – δηλαδή κυρίως οι συντάξεις όσων αποχωρούν με 30ετία και άνω – αποδεικνύονται υποαναταποδοτικές.
  
  Στόχος είναι στο νέο καθεστώς το κέρδος να κλιμακώνεται όσο προστίθενται χρόνια πληρωμένων εισφορών πάνω από τα 30. Η 40ετία θα «ξεκλειδώνει» τις υψηλότερες συντάξεις, καθώς το επικρατέστερο σενάριο προβλέπει η ανταποδοτικότητα να φτάσει για 40 χρόνια στα επίπεδα του 50%, έναντι 42,80% σήμερα. Αυτό σημαίνει πως όσοι καταφέρουν να κόψουν το νήμα των 40 ετών εργασίας και ασφάλισης θα μπορούν να εξασφαλίσουν στο νέο καθεστώς το μισό και παραπάνω από τον συντάξιμο μισθό τους ως ανταποδοτική παροχή, στην οποία θα προστίθεται η εθνική σύνταξη. Η εν λόγω αύξηση, που θα επηρεάσει εκατοντάδες χιλιάδες συντάξεις -παλαιές, νέες και εκκρεμείς-, θα έχει αναδρομική ημερομηνία έναρξης στις 4 Οκτωβρίου 2019.
  
  Οι παλαιές επανυπολογισμένες συντάξεις θα πρέπει να επανυπολογιστούν από την αρχή με τα νέα ποσοστά – γεγονός που θα οδηγήσει κάποιους σε μείωση της προσωπικής διαφοράς και αύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης, ενώ άλλους ακόμη και σε καθαρή αύξηση στην τσέπη. Οι εκκρεμείς συντάξεις θα έχουν αναδρομικά δυο ταχυτήτων, ενώ οι ήδη εκδοθείσες με τον νόμο Κατρούγκαλου συντάξεις (αιτήσεις από 13 Μαίου 2016 και μετά) θα αναπροσαρμοστούν από 4/10/2019 και από τότε θα δοθούν οι αυξήσεις σε όλους όσοι εμπίπτουν στην αυξημένη ανταποδοτικότητα. Η άσκηση δεν είναι εύκολη, καθώς επηρεάζεται η συνταξιοδοτική δαπάνη, μεταβλητή κρίσιμη για τα δημοσιονομικά της χώρας, για την οποία έχουν αναληφθεί συγκεκριμένες υποχρεώσεις.