Black Friday: Αυτά είναι τα δικαιώματα των εργαζομένων - Τέσσερις βασικοί κανόνες

Συμβουλές… επιβίωσης με τέσσερις κανόνες και με στόχο να μη γίνει η Black Friday «μαύρη Παρασκευή» για τους εργαζόμενους δίνει ο δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος.

Σήμερα που οι ευκαιριακές προσλήψεις παγίως εκτινάσσονται –κατά βάση με «εξτρατζήδες»– για να καλύψουν την ιδιαιτέρως αυξημένη ζήτηση της πιο εμπορικής ημέρας του χρόνου, καλό είναι οι ευκαιριακώς απασχολούμενοι και οι υπόλοιποι υπάλληλοι να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους:

• Κανόνας πρώτος: Να τηρηθεί το κανονικό ωράριο εργασίας των υπαλλήλων σε εμπορικά κέντρα και καταστήματα. Με το άρθρο 2 του Ν. 2269/20 που κύρωσε τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας της Ουάσιγκτον, το νόμιμο ωράριο εργασίας καθορίστηκε στις 8 ώρες ημερησίως. Το ίδιο προβλέπουν μεταγενέστεροι νόμοι, ενώ η ΕΓΣΣΕ του 1984 καθόρισε τη διάρκεια της εβδομαδιαίας εργασίας στις 40 ώρες.
• Κανόνας δεύτερος: Να πληρωθούν οι επιπλέον ώρες εργασίας. Οταν εφαρμόζεται εβδομαδιαίο σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών, οι επιτρεπόμενες ώρες υπερεργασίας ανέρχονται στις 8 την εβδομάδα, είναι από την 41η έως και την 48η και αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%.
• Κανόνας τρίτος: Να εξασφαλιστεί το 11ωρο, ως αναγκαίος χρόνος ξεκούρασης των εργαζομένων ανάμεσα στις βάρδιές τους. Με το άρθρο 5 του Π.Δ. 88/1999, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 του Π.Δ.  76/2005, στους εργαζόμενους πρέπει να εξασφαλίζεται ανά εβδομάδα ελάχιστη περίοδος ανάπαυσης 24ωρών (κατ' αρχήν την Κυριακή), με έναρξη την 00.01′ και λήξη την 24.00′ ώρα. Στις ώρες αυτές προστίθενται και οι 11 συνεχείς ώρες ημερήσιας ανάπαυσης του άρθρου 3 του Π.Δ. 88/1999 όπως  αντικαταστάθηκε με το άρθρο πρώτο του Ν. 4093/2012.
• Κανόνας τέταρτος: Οι εργοδότες να δώσουν στους υπαλλήλους επιπλέον ρεπό.  Δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη που να επιτρέπει, σε περίπτωση  εξαιρέσεων από την εβδομαδιαία ανάπαυση, την αποζημίωση των εργαζομένων με επιπλέον αμοιβή αντί για αντισταθμιστική ανάπαυση.

Έλεγχοι

Τον  έλεγχο εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, των τυχόν επιχειρησιακών συμφωνιών για την οργάνωση του χρόνου εργασίας και των ατομικών συμβάσεων τόσο για τους πλήρως απασχολούμενους όσο και για τους μερικώς απασχολούμενους (στους οποίους συνήθως γίνονται οι περισσότερες υπερβάσεις ωραρίων) κάνει το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν καταγγελιών. Υπενθυμίζεται ότι κατά την περσινή «Black Friday», το ΣΕΠΕ είχε πραγματοποιήσει 65 ελέγχους και σε 21 επιχειρήσεις είχαν διαπιστωθεί παραβάσεις κυρίως στα …ωράρια και είχαν επιβληθεί πρόστιμα.

Στην ιστοσελίδα του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (www.sepenet.gr) λειτουργεί ηλεκτρονική υπηρεσία ανώνυμης καταγγελίας. Ο εργαζόμενος μπορεί εκεί να συμπληρώσει ηλεκτρονικά την αντίστοιχη φόρμα χωρίς να δώσει τα στοιχεία του και να καταγγείλει το περιστατικό ώστε να προκαλέσει έλεγχο του ΣΕΠΕ. Καταγγελίες επίσης μπορούν να γίνουν στην τηλεφωνική γραμμή 15512, από τις 9:00 έως τις 15:00. Στην τηλεφωνική γραμμή υποβάλλονται καταγγελίες επώνυμες ή ανώνυμες.

«Εξτρατζήδες»

Οι «εξτρατζήδες» είναι μια μορφή υποδηλωμένης απασχόλησης, αλλά ίσως και το πιο… άγριο πρόσωπο μιας ταλαιπωρημένης αγοράς εργασίας. Εργαζόμενοι της μίας μέρας που απασχολούνται όλη τη σεζόν σε καταστήματα διασκέδασης, ξενοδοχεία, εστιατόρια ή πολυκαταστήματα σε ημέρες σαν την σημερινή. Προσλαμβάνονται το πρωί κι απολύονται το βράδυ ή με συμβάσεις διαλείπουσας εργασίας και συνήθως «φαίνονται» για λίγες μέρες την εβδομάδα. Είναι οι λεγόμενοι και εργαζόμενοι σε… αναμονή.

Έτσι ονομάζονται στην «πιάτσα», επειδή περιμένουν πάνω από ένα τηλέφωνο για το μεροκάματο. Μια ζωή στην αβεβαιότητα. Δεν δικαιούνται αποζημίωση και από δώρα μόνον ότι τους αναλογεί. «Είναι μονίμως εκτεθειμένοι σε καθεστώς επισφάλειας» λένε άνθρωποι της αγοράς. Και γι' αυτό είναι και οι πλέον ευάλωτοι σε εκμετάλλευση.

Σύμφωνα με τους ειδικούς η «έξτρα» εργασία, είναι μια ακραία μορφή ευελιξίας και προσωρινής εργασίας. Πρόκειται για εργαζόμενους που βρίσκονται σε καθημερινή αναμονή και καλούνται σε έκτακτη και μη προγραμματισμένη συνήθως βάση για να απασχοληθούν μια ημέρα, για ένα μεροκάματο, όταν υπάρχουν αυξημένες ανάγκες όπως σήμερα. Η πρακτική αυτή συνηθίζεται στον επισιτισμό, στα ξενοδοχεία και γενικά στον τουρισμό, αλλά και σε καταστήματα. Υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν «εξτρατζήδες» 20 χρόνια... Βιώνουν καθημερινά την ανασφάλεια και μετρούν τα μεροκάματα μέρα τη μέρα. Φυσικά ούτε λόγος για αποζημίωση και άλλα «προνόμια» που απολαμβάνει ο μισθωτός με σύμβαση αορίστου χρόνου.