«ReBrain Greece»: Διεπιστημονική πρωτοβουλία για την ανάσχεση του brain drain

Μία διπλή πρόκληση -την ανάσχεση της φυγής Ελλήνων επιστημόνων με υψηλές δεξιότητες στο εξωτερικό και τη μετάβαση της αγοράς εργασίας στην ψηφιακή εποχή- καλείται να αντιμετωπίσει η ομάδα ReBrain Greece, με το εθνικό σχέδιο δράσης ευφυών πολιτικών που έχει καταρτίσει και θα παρουσιάσει στο συνέδριο, με θέμα «REBRAIN Greece: Ο Τεχνολογικός Μετασχηματισμός της Αγοράς Εργασίας», το οποίο θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου.

Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, πρόκειται για μία δράση, η οποία εντάσσεται στον εθνικό σχεδιασμό της κυβέρνησης και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου, ο οποίος θέτει υψηλά στην ατζέντα της πολιτικής την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της «διαρροής εγκεφάλων» σε χώρες του εξωτερικού και τη ριζική αναδιαμόρφωση της αγοράς εργασίας σε ένα νέο ψηφιακό περιβάλλον ως απαραίτητες προϋποθέσεις του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας.

Η εν λόγω πρωτοβουλία περιλαμβάνει προγράμματα για συγκεκριμένες ομάδες-στόχους, που σχεδιάστηκαν με βάση την ανάλυση των στοιχείων του Μηχανισμού Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας, του υπουργείου Εργασίας, του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ) και με τη συμβολή και άλλων επιστημονικών εργαλείων επεξεργασίας στοιχείων από εγχώρια και διεθνή ερευνητικά δεδομένα της Ελλάδας.

Τι είναι η ομάδα ReBrain Greece

Η ομάδα ReBrain Greece ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2019 με πρωτοβουλία στελεχών της Γενικής Διεύθυνσης Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και Ένταξης στην Εργασία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, με κύριο στόχο την αντιμετώπιση του φαινομένου της διαρροής εξειδικευμένου και υψηλών ακαδημαϊκών προσόντων εργατικού δυναμικού προς άλλες χώρες (brain drain). Ταχύτατα, όμως, εξελίχθηκε σε μία διυπουργική και διεπιστημονική ομάδα τεχνογνωσίας επί θεματικών που άπτονται του φαινομένου.

Σύμφωνα με τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία & Ένταξης στην Εργασία, Κωνσταντίνο Αγραπιδά, η δημιουργία της προήλθε από τη διαπίστωση της σημασίας του brain drain ως μείζονος σημασίας εμπόδιο στην παραγωγική και δημιουργική προοπτική της χώρας, σε συνδυασμό με τις μεταβολές της αγοράς εργασίας, ως αποτέλεσμα της επίδρασης του ψηφιακού μετασχηματισμού, λόγω της ενίσχυσης και της διείσδυσης των νέων τεχνολογιών.

Μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο κ. Αγραπιδάς σημειώνει ότι η ομάδα ReBrain Greece αποτελείται από υπηρεσιακά στελέχη με τεχνοκρατική πληρότητα από διαφορετικά υπουργεία, ερευνητικά ινστιτούτα (ΕΙΕΑΔ, ΕΚΚΕ), τον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ), την Εθνική Αναλογιστική Αρχή, πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα των κοινωνικών εταίρων (ΣΕΒ, ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), καθώς και από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν διακριθεί για την ψηφιακή πρόοδό τους και την εκπαιδευτική τους αποδοτικότητα σε νέους ανθρώπους σε διαστάσεις της ψηφιακής τεχνολογίας. Όπως επισημαίνει, η ομάδα χαρακτηρίζεται από πολυσυλλεκτικότητα και ποικιλομορφία στελεχών με οριζόντια και ισότιμη συμμετοχή και συνεισφορά των μελών της.

Στοχευμένες δράσεις

Οι συμμετέχοντες στην ομάδα ReBrain Greece επεξεργάστηκαν μία δέσμη πιλοτικών και στοχευμένων δράσεων για συγκεκριμένες ομάδες-στόχους, οι οποίες θα μπουν άμεσα σε εφαρμογή, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για ανθρώπινο δυναμικό υψηλών ψηφιακών δεξιοτήτων. Ο κ. Αγραπιδάς τονίζει ότι η ανάγκη αυτή γίνεται ολοένα και πιο έντονη, με δεδομένο ότι η χώρα μας συνεχίζει να εμφανίζει ψηφιακό έλλειμμα και να πορεύεται με αργό βηματισμό προς την κατεύθυνση της σύγκλισης με την Ε.Ε. όσον αφορά τους στόχους της Ψηφιακής Ατζέντας 2020. 

Κάποιες από αυτές τις δράσεις είναι οι εξής:

• Προηγμένες δεξιότητες για γυναίκες (Advanced skills 4 women). Στην πιλοτική του φάση, η δράση αναφέρεται στη δημιουργία ενός προγράμματος χρηματοδότησης 100 άνεργων γυναικών, αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έως 39 ετών υψηλών προσόντων, για την εκπαίδευση και την απασχόλησή τους σε επιστημονικούς φορείς του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα (πχ EIEAΔ, EKKE, EOKE, IOBE, ΤτΕ, Ερευνητικά Ινστιτούτα Κοινωνικών Εταίρων, ΚτΠ, κλπ), πανεπιστήμια, επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα και Ανεξάρτητες Αρχές (πχ ΑΑΔΕ, Ανεξάρτητη Αρχή Διαφάνειας), σε ευρωπαϊκούς ερευνητικούς οργανισμούς στην Ελλάδα (πχ CEDEFOP/EUROFOUND), στο πεδίο των advanced data analytics και open data management, για τις οποίες δύναται να προβλέπεται μία «διαδρομή κυκλικού υπηρεσιακού έργου σκοπού» (rotation project route).

Όπως υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Αγραπιδάς, κεντρικός άξονας αυτής της δράσης είναι οι νέες γυναίκες να αποκτήσουν υψηλές δεξιότητες και γνώσεις, παρέχοντάς τους αφενός μεν τη δυνατότητα κατάρτισής τους σε έναν δυναμικό τομέα με προοπτικές θέσεων απασχόλησης αφετέρου δε την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, με δεδομένο ότι η ανεργία των γυναικών παραμένει σε υψηλά ποσοστά.

Κεντρικός στρατηγικός στόχος του προγράμματος είναι η βελτιστοποιημένη μεθοδολογικά διαδικασία ανάπτυξης πολύ υψηλών δεξιοτήτων και γνώσεων του ανθρώπινου δυναμικού σε συγκεκριμένα γνωστικά πεδία πληροφορικής. Ενδεικτικά, αναφέρεται η αύξηση της ικανότητας των ωφελούμενων γυναικών για ψηφιακή ανάλυση και επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων, η παροχή συνεκτικών, μετρήσιμων και οπτικοποιημένων συμπερασμάτων, μέσω εφαρμογών αιχμής, καθώς επίσης και η διαχείριση ανοικτών δεδομένων, η ικανότητα αναφοράς αποτελεσμάτων ανάλυσης, η διαχείριση συλλογής δεδομένων, η εκτέλεση αναλυτικών μαθηματικών υπολογισμών, η ικανότητα ερμηνείας δεδομένων, η εφαρμογή διαδικασιών ανάλυσης ποιότητας δεδομένων, η ικανότητα μοντελοποίησης και κανονικοποίησης διαδικασιών, κλπ.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, θα παρέχεται ψηφιακή πιστοποίηση επιπέδου EQM 5-6 και ψηφιακό πιστοποιητικό. Σημειώνεται ότι η ομάδα-στόχος προέκυψε από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ταξινόμησης Δεξιοτήτων ESCO, που είναι η αρμόδια ευρωπαϊκή υπηρεσία για τη χαρτογράφηση και την απεικόνιση των δεξιοτήτων σε συσχέτιση με τα επαγγέλματα και τα επαγγελματικά περιγράμματα και αντίστροφα.

• Ψηφιακή επιχειρηματικότητα στη γεωργία (agrodigital entrepreneurship). Η δράση περιλαμβάνει εκπαίδευση και κατάρτιση 200 ανέργων έως 29 ετών.

Στόχος της δράσης είναι η απόκτηση υψηλών δεξιοτήτων, ώστε οι άνεργοι απόφοιτοι να είναι σε θέση να δημιουργήσουν τις δικές τους online επιχειρήσεις εμπορίου και προώθησης αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.

• Εκπαίδευση και εργασία στην «κυκλική οικονομία» (DIG_CIRCULAR). Πρόκειται για ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης 200 ανέργων σε τεχνολογίες εξοικονόμησης πόρων και περιβαλλοντικών τεχνικών, που απευθύνεται σε άνεργους απόφοιτους των ΙΕΚ, απόφοιτους των Επαγγελματικών Σχολών (ΕΠΑΣ) και σε όσους προέρχονται από τεχνικά επαγγέλματα.

Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει:

Α) Θεωρητική εκπαίδευση έναν μήνα σε σχετικά γνωστικά πεδία.

Β) 12 μήνες on the job training εργασία με 8 ώρες/ημέρα σε εταιρείες του κλάδου κυκλικής οικονομίας (ανακύκλωση προϊόντων διαφόρων βιομηχανικών κλάδων, εταιρείες waste management, εταιρείες βιολογικών καθαρισμών, εταιρείες αποσυναρμολόγησης υλικών, εταιρείες μετατροπής απορριμμάτων σε καύσιμη ύλη, εταιρείες ΑΠΕ, κλπ).

Το πρόγραμμα αυτό υπολογίζεται στην προσμέτρηση του ασφαλιστικού βίου.

• Eκπαίδευση νέων ανέργων σε θέματα τεχνολογίας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η εν λόγω δράση στοχεύει στην παροχή υπηρεσιών επαγγελματικής συμβουλευτικής καθοδήγησης σε 4.000 νέους ανέργους, ηλικίας 18-29 ετών, αφενός μεν για την υποστήριξή τους κατά την ένταξη ή επανένταξη στην αγορά εργασίας αφετέρου δε για να κατανοήσουν τις ιδιαίτερες απαιτήσεις των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΠΜΕ & ΜΜΕ) που σχετίζονται με την υιοθέτηση και την αξιοποίηση τεχνολογιών του ηλεκτρονικού επιχειρείν, καθώς και στην παροχή υπηρεσιών επαγγελματικής κατάρτισης των παραπάνω ανέργων σε ειδικότητες του ηλεκτρονικού επιχειρείν.

Παράλληλα, παρέχει πρακτική άσκηση των ωφελουμένων για επαρκές χρονικό διάστημα, ούτως ώστε να αποκτήσουν πραγματική εμπειρία στην υποστήριξη επιχειρήσεων για την υιοθέτηση της σύγχρονης τεχνολογίας στην επιχειρηματική στρατηγική τους, αλλά και την καθημερινή λειτουργία τους.

Επιμέρους δράση του συγκεκριμένου προγράμματος είναι η πιστοποίηση των γνώσεων και δεξιοτήτων των καταρτισθέντων (σε όποιες ειδικότητες ενδείκνυται). Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Εργασίας, αυτή η δράση παρουσιάζει ιδιαίτερη αξία, ενόψει της επικείμενης έναρξης υλοποίησης των Ανοικτών Κέντρων Εμπορίου (ΑΚΕ) σε 59 αστικά κέντρα όλης της χώρας, καθώς τα έργα αυτά προβλέπουν, μεταξύ άλλων, την ανάπτυξη και την παροχή σε πάνω από 3.000 πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις όλων των κλάδων σε όλη τη χώρα ψηφιακών εφαρμογών προς άμεση αξιοποίηση. Όπως διαπιστώνουν, το γεγονός αυτό δημιουργεί ανάγκες για ανθρώπινο δυναμικό το οποίο θα έχει εκπαιδευθεί σε ψηφιακές πρακτικές.

• Δράση για την αναβάθμιση δεξιοτήτων χειριστών μηχανημάτων. Σκοπός της δράσης είναι ο σχεδιασμός εκπαιδευτικών προγραμμάτων και προγραμμάτων κατάρτισης των εργαζομένων που εντάσσονται στα επαγγελματικά προφίλ των χειριστών μηχανημάτων, για την αναβάθμιση, καθώς και την απόκτηση νέων δεξιοτήτων.

Η σημασία αυτού του προγράμματος έγκειται στο γεγονός ότι αφορά μία επαγγελματική κατηγορία, η οποία, μαζί με τους φορτοεκφορτωτές, απαριθμεί περί τα 128.000 άτομα, ενώ παράλληλα ενισχύεται ο πυλώνας της υγείας και ασφάλειας.

Ατομικός εκπαιδευτικός «φορητός» λογαριασμός

Για τα πιλοτικά προγράμματα δημιουργείται ατομικός εκπαιδευτικός «φορητός» λογαριασμός των ωφελουμένων με καταμέτρηση εκπαιδευτικών πόντων (1 πόντος/ημέρα). Ο λογαριασμός θα τηρείται σε ενιαία ηλεκτρονική βάση δεδομένων διά βίου εκπαίδευσης.

Βάσει αυτού του μητρώου, θα πριμοδοτούνται σε μελλοντικά προγράμματα εκπαίδευσης ή απασχόλησης οι μελλοντικοί υποψήφιοι συμμετέχοντες (σε όλες τις διαδικασίες).

Η καταμέτρηση πόντων θα υπολογίζεται: α) σε αιτήσεις συναφών προγραμμάτων και β) σε όμοιες κατηγορίες προγραμμάτων (πόντοι από πρόγραμμα πιλότο σε πρόγραμμα πιλότο και από την 1 Ιανουαρίου 2020 σε όλα τα προγράμματα). Παράλληλα, συστήνεται ηλεκτρονική εφαρμογή δεικτών αξιολόγησης στο τέλος κάθε μήνα με συμμετοχή εκπαιδευτών και ωφελουμένων.