Αναδρομικά: Η δίκη - βόμβα που κρίνει την τύχη 2,5 εκατομμυρίων συνταξιούχων

Την αγωγή-βόμβα που θα κρίνει σε 33 ηµέρες, στην πιλοτική δίκη του ΣτΕ, τα διεκδικούµενα αναδροµικά δισεκατοµµυρίων ευρώ για 2,5 εκατοµµύρια συνταξιούχους αποκαλύπτει σήµερα το «Eθνος της Κυριακής».

Πρόκειται για µια οµαδική αγωγή 46 συνταξιούχων του ΟΤΕ, η οποία κατατέθηκε τον περασµένο Σεπτέµβριο στο ∆ιοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών και εγείρει αξιώσεις για όλη τη λεγόµενη µεταβατική περίοδο, δηλαδή από το 2013 έως και το 2019.

Οι 46 συνταξιούχοι του ΟΤΕ ζητούν από 5.600 έως 62.394 ευρώ, ανάλογα µε την απώλεια που είχε ο καθένας για 80 µήνες από τις περικοπές των νόµων 4051 και 4093 του 2012, οι οποίες κρίθηκαν το 2015 αντισυνταγµατικές από το ΣτΕ.

Η τύχη της εν λόγω αγωγής, που εκδικάζεται µε ρυθµούς... σπριντ στις 10 Ιανουαρίου στη µείζονα Ολοµέλεια του Ανώτατου Aκυρωτικού ∆ικαστηρίου, θα είναι πιλότος για όλες τις δικαστικές διεκδικήσεις αναδροµικών, ενώ θα δείξει τον δρόµο και στην κυβέρνηση για το τι πρέπει να γίνει µε τα παλαιά αναδροµικά από τις µειώσεις σε κύριες, επικουρικές και την κατάργηση των δώρων του 2012. Η αλήθεια των αριθµών για την πολύκροτη υπόθεση είναι αµείλικτη:

• Mόνο στο Πρωτοδικείο Αθηνών εκκρεµούν πάνω από 6.000 οµαδικές αγωγές
• Στην ηλεκτρονική πλατφόρµα του ΕΦΚΑ έχουν υποβληθεί πάνω από 1,6 εκατοµµύριο αιτήσεις
• Μόνο για το 10µηνο που µεσολαβεί ανάµεσα στην προηγούµενη απόφαση του ΣτΕ (10/6/2015) και την ψήφιση του νόµου Κατρούγκαλου (12/5/2016), το κόστος των διεκδικούµενων αναδροµικών αγγίζει τα 4 δισ. ευρώ.

Μετά την εκδίκαση της 10ης Ιανουαρίου θα ακολουθήσουν ∆ιασκέψεις των Συµβούλων, ενώ εκτιµάται πως η απόφαση θα πρέπει να αναµένεται 2-3 µήνες µετά. Η νοµική βάση της αγωγής, την οποία έχει επιµεληθεί ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, στηρίζεται στο επιχείρηµα πως οι περικοπές του 2012 συνιστούν παράβαση του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣ∆Α (σεβασµός της περιουσίας), ενώ παραβιάζουν και µια σειρά από συνταγµατικές διατάξεις, όπως η αρχή της αναλογικότητας, η αρχή της ισότητας στα δηµόσια βάρη, το δικαίωµα της αξιοπρεπούς διαβίωσης κ.ά. Ο κορµός βασίζεται στις αποφάσεις του ΣτΕ του 2015 που ακύρωσαν ως αντισυνταγµατικές τις µειώσεις του 2012.

Από 1/1/2013 έως και φέτος

Η αγωγή στρέφεται κατά του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ και επιλέχθηκε από τον ΕΦΚΑ για την πιλοτική δίκη, καθώς καλύπτει όλες τις επίµαχες χρονικές περιόδους και θα ξεκαθαρίσει πλήρως το τοπίο. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην αίτηση του φορέα προς το Ανώτατο ∆ικαστήριο, η επίλυση των νοµικών ζητηµάτων που εγείρονται από την εν λόγω αγωγή θα καθορίσει τη βασιµότητα για τις προβαλλόµενες απαιτήσεις των εξής χρονικών περιόδων:

• Από 1/1/2013 έως 9/6/2015, δηλαδή πριν από τη δηµοσίευση των προηγούµενων αποφάσεων του ΣτΕ που τράβηξαν «κόκκινη γραµµή» στην αναδροµικότητα σε όσους δεν είχαν ασκήσει ένδικα µέσα µέχρι τότε και δεδοµένου ότι η νέα αγωγή διεκδικεί αναδροµικά από το 2013, αν και ασκήθηκε µετά τη δηµοσίευση της παλαιότερης απόφασης (10/6/2015).
• Από 10/6/2015 έως 11/5/2016, δηλαδή το περίφηµο 10µηνο που µεσολαβεί µετά τη δηµοσίευση των προηγούµενων αποφάσεων και µέχρι την ψήφιση του νόµου Κατρούγκαλου.
• Από 12/5/2016, ηµεροµηνία ψήφισης του νόµου, έως και το 2019

Στο επίκεντρο της πολύκροτης υπόθεσης βρίσκεται η ρήτρα του νόµου Κατρούγκαλου που ορίζει ως βάση του επανυπολογισµού τις συντάξεις όπως καταβάλλονταν στις 31/12/2014.

Ο ΕΦΚΑ ρωτά το ΣτΕ αν η ρήτρα αυτή καλύπτει συνταγµατικά την περίοδο από 12/5/2016 και εφεξής -δεδοµένου ότι ο επανυπολογισµός έκανε πρεµιέρα την 1/1/2019-, όπως επίσης αν καταλαµβάνει ρυθµιστικά ακόµη και την περίοδο πριν από την ψήφιση του νόµου Κατρούγκαλου, δηλαδή από 1/1/2013 έως 11/5/2016, όπου τοποθετείται το περίφηµο 10µηνο κενό νόµου.

Υποστηρίζει µάλιστα ο ενιαίος φορέας ότι µε βάση τη νέα απόφαση του ΣτΕ του 2019 κρίνεται τελικά πως η αντισυνταγµατικότητα του 2015 προέκυψε για «τυπικούς» και όχι «ουσιαστικούς» λόγους, δηλαδή λόγω έλλειψης εµπεριστατωµένης µελέτης.

Περαιτέρω κρίθηκε ότι το δεδικασµένο των προηγούµενων αποφάσεων αφορά µόνο τους διαδίκους που µετείχαν στις δίκες του 2015. Στο πλαίσιο αυτό ρωτά αν µπορεί σήµερα να ανατραπεί η απόφαση του 2015, εφόσον προσκοµιστεί ετεροχρονισµένα µελέτη, από την οποία προκύπτει ή θα προκύψει ότι οι µειώσεις του 2012 ήταν τελικά σύννοµες.

«Από τις αποφάσεις της Ολοµέλειας του ΣτΕ το 2015 παρήχθησαν έννοµα αποτελέσµατα, τα οποία δεν µπορούν να ανατραπούν τώρα, αλλά ούτε και να ακυρωθούν αναδροµικά από τον νόµο Κατρούγκαλου που ψηφίστηκε µεταγενέστερα» τονίζει ο κ. Αποστολίδης σκιαγραφώντας πτυχές της νοµικής γραµµής που θα ακολουθήσει και στο ακροατήριο. Αναφερόµενος, άλλωστε, στη νέα απόφαση του ΣτΕ του 2019 αναρωτιέται «από πού κι ως πού µια απόφαση του 2019, που παράγει αποτελέσµατα για το µέλλον, µπορεί να κρίνει αναδροµικά το παρελθόν;». Στις 10 Ιανουαρίου θα διεξαχθεί µια µεγάλη µάχη, σχολιάζει ο ίδιος, ενώ εκτιµά πως υπάρχει «νοµική βεβαιότητα» για τη δικαίωση των διεκδικήσεων εντός του 10µήνου.

Στο σκεπτικό της, η αγωγή-πιλότος κάνει λόγο για σωρευτική επιβάρυνση από τα τρία µνηµόνια, «η οποία είναι εξόφθαλµα δυσανάλογη σε βάρος ορισµένων κατηγοριών πολιτών, ιδίως των συνταξιούχων».

Αναφέρει µάλιστα πως από το 2010 οι συνταξιούχοι έφεραν «το συντριπτικά µεγαλύτερο βάρος της δηµοσιονοµικής προσαρµογής της χώρας, καθώς τα ακαθάριστα εισοδήµατά τους µειώθηκαν µέχρι και 60%». Εκτενής αναφορά γίνεται και στην «απολύτως ανεπιτυχή» αντιµετώπιση της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, αλλά και ευρύτερα της διαφθοράς και της παραοικονοµίας, άνω του 25% του ΑΕΠ.

Περαιτέρω επιχειρήµατα είναι πως «δεν είναι επιτρεπτές οι διαδοχικές µειώσεις συντάξεων όταν καταλήγουν σε υπέρµετρη απώλεια του διαθέσιµου εισοδήµατος, ιδίως όταν επέρχονται αιφνιδιαστικά και κλονίζουν ριζικά την οικονοµική κατάσταση των ατόµων»...

Πέρα από το δικαστικό θρίλερ που βρίσκεται στην τελική ευθεία όσον αφορά στα παλαιά αναδροµικά, υπάρχουν και «φρέσκα αναδροµικά» που χτίζονται µετά την πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ στις 4 Οκτωβρίου. Αυτά αφορούν στις περικοπές των επικουρικών του 2016 και στα χαµηλά ποσοστά αναπλήρωσης των κύριων συντάξεων.

Η Δέσμευση

Η κυβέρνηση διά στόµατος υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Γιάννη Βρούτση, έχει δεσµευθεί ότι αυτά τα αναδροµικά θα αποδοθούν στο πλαίσιο της ψήφισης του ασφαλιστικού νοµοσχεδίου τον ερχόµενο Ιανουάριο. Πρόκειται για αναδροµικά 3-4 µηνών (Οκτώβριος, Νοέµβριος, ∆εκέµβριος, Ιανουάριος), καθώς η απόφαση του ΣτΕ µετράει από τις 4 Οκτωβρίου, τα οποία αφορούν:

• Πάνω από 450.000 συνταξιούχους ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα που έχασαν από την επικουρική τους το καλοκαίρι του 2016 έως και 48%. Οι αυξήσεις θα είναι µεσοσταθµικά 52,5 ευρώ τον µήνα, συνεπώς τα αναδροµικά θα κυµαίνονται κοντά στα 200 ευρώ. Για 250.000 συνταξιούχους που είχαν τις υψηλότερες περικοπές έως και πάνω από 200 ευρώ ανά µήνα, τα αναδροµικά θα είναι µεγαλύτερου ποσού.
• Χιλιάδες συνταξιούχους που έχουν αποχωρήσει µε περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης, καθώς οι κύριες ανταποδοτικές συντάξεις τους θα αναπροσαρµοστούν από 4/10 µε βάση τα νέα αυξηµένα ποσοστά αναπλήρωσης. Μαζί µε τη µηνιαία αύξηση που δικαιούνται, θα λάβουν και τα αντίστοιχα αναδροµικά ποσά για τους µήνες Οκτώβριο - Ιανουάριο.

Οι τέσσερις γρίφοι που πρέπει να λύσει η Ολομέλεια

Τέσσερα «αγκάθια» καλείται να µελετήσει η Ολοµέλεια του ΣτΕ, ώστε να αποφανθεί µετά τη συζήτηση της 10ης Ιανουαρίου µια και καλή για το µείζον θέµα των αναδροµικών.

Με την απόφασή τους οι ανώτατοι δικαστές θα βάλουν τέλος στην αθρόα κατάθεση αγωγών στα ∆ιοικητικά Πρωτοδικεία όλης της χώρας, πολλά από τα οποία εκδίδουν διαφορετικές αποφάσεις, δίνοντας αναδροµικά διαφορετικών χρονικών διαστηµάτων. Ο µόνος δρόµος για να λυθεί αυτή η εκκρεµότητα ήταν η πιλοτική δίκη.

Τα µείζονα ερωτήµατα είναι:

1. Μπορεί η απόφαση της Ολοµέλειας του ΣτΕ τον Ιούνιο του 2015 να έκρινε αντισυνταγµατικές τις περικοπές του δεύτερου µνηµονίου σε κύριες και επικουρικές, χαράσσοντας κόκκινη γραµµή και δίνοντας τη δυνατότητα αναγνώρισης αναδροµικών µόνο σε εκείνους που είχαν ασκήσει αγωγές πριν από την έκδοση της απόφασης, ωστόσο υπάρχει το ερώτηµα τι θα γίνει µε όσους προσέφυγαν στη ∆ικαιοσύνη στη συνέχεια, διεκδικώντας πίσω τις περικοµµένες συντάξεις τους από τον πρώτο µήνα του 2013.
2. Τι θα γίνει µε το περίφηµο 10µηνο. ∆εν είναι λίγες οι προσφυγές που «τρέχουν» από την ηµέρα που εκδόθηκε η απόφαση της Ολοµέλειας του 2015, µε τους συνταξιούχους να διεκδικούν χρήµατα από τότε µέχρι τον Μάιο του 2016, οπότε και τέθηκε σε ισχύ ο νόµος Κατρούγκαλου. Γι’ αυτό το διάστηµα οι νοµικοί είναι µάλλον διχασµένοι. Πολλοί λένε ότι µπορεί τα αναδροµικά να καταβληθούν, άλλοι όµως δεν αποκλείουν το ΣτΕ να αποφανθεί ότι αυτό το µεσοδιάστηµα ήταν αναγκαίο για να µπορέσει η διοίκηση να συµµορφωθεί µε την απόφαση, θεσπίζοντας άλλο νόµο.
3. Μείζον θέµα είναι και το τι µέλλει γενέσθαι µε τα καταργηµένα δώρα των συνταξιούχων. Τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και αδείας έχουν κοπεί από το 2013 και συγκαταλέγονται και αυτά στις διεκδικήσεις των προσφευγόντων στα δικαστήρια.
4. Το τελευταίο αγκάθι που πρέπει να... ξεριζώσουν οι δικαστές του ΣτΕ σχετίζεται µε την προσωπική διαφορά που δίδεται από 1/1/2019, καθώς υπάρχουν προσφεύγοντες που διεκδικούν ποσά από τη «µειωµένη» προσωπική διαφορά που είδαν στις συντάξεις τους.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΦΚΑ