Τη χαμένη της αίγλη ανακτά η Ερμού - Οι νέες εμπορικές πιάτσες, «ανίκητα» τα malls

Μετά την κατοικία, τα καταστήματα αποτελούν την κατηγορία της αγοράς ακινήτων που σέρνει τον χορό της ανόδου των τιμών και της ζήτησης, προσελκύοντας σημαντικές επενδύσεις τόσο από τις μεγάλες εταιρείες όσο και από ιδιώτες. Η -περιορισμένη έστω- αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης σε ποσοστό 2,7%, που διαμορφώθηκε σε 1.441 ευρώ το 2018, σε συνδυασμό με τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας και την αλλαγή του φορολογικού και ασφαλιστικού καθεστώτος εκτιμάται ότι θα δώσουν περαιτέρω ώθηση στο λιανεμπόριο. Την ίδια στιγμή, τα καλά μεγέθη των εμπορικών κέντρων, που καταγράφουν συνεχώς ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, φανερώνουν τις προοπτικές και της συγκεκριμένης κατηγορίας ακινήτων.

Ωστόσο, θα χρειαστεί να περάσει μακρύ χρονικό διάστημα ωσότου το λιανεμπόριο και η αγορά καταστημάτων να ανακάμψουν, όπως αποδεικνύει το σερί των προγραμματισμένων πλειστηριασμών που αποκαλύπτει σήμερα η «Η». Πώς, όμως, διαμορφώνεται η συγκεκριμένη αγορά; Το 2002 η οδός Ερμού ήταν ο ένατος ακριβότερος εμπορικός δρόμος παγκοσμίως. Το διάστημα 1991-2000 οι τιμές των εμπορικών καταστημάτων στη συγκεκριμένη εμπορική αρτηρία αυξήθηκαν έως και 340% και το διάστημα 2002-2004 ήταν από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2006 ανήκε στη δεκάδα των πιο ακριβών εμπορικών οδών, με ετήσιο ενοίκιο 3.000 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, όσο, δηλαδή, ήταν περίπου το ενοίκιο στην Pitt Street Mall του Σίδνεϊ και στην Bahnhofstrasse της Ζυρίχης.

Ωστόσο, από το 2010, όσο, δηλαδή, η κρίση κορυφωνόταν, η Ερμού άρχισε να κατρακυλά στη διεθνή κατάταξη, για να βρεθεί το 2012 στην 28η θέση σε σύνολο 44 χωρών, με μηνιαίο ενοίκιο καταστημάτων που δεν ξεπερνούσε τότε τα 170 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο (τ.μ.). Τα τελευταία χρόνια, όμως, ανακάμπτει, καθώς το 2019 βρέθηκε στη 14η θέση της κατάταξης, από την 15η που είχε το 2018, και φαίνεται πως επιστρέφει σταδιακά στα επίπεδα του 2002.

Αυτό με δεδομένο ότι το 2017 ο πιο εμπορικός δρόμος της Ελλάδας καταλάμβανε τη 19η θέση και την 25η τη διετία 2015-2016. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τους αναλυτές, η δραστηριότητα στο retail τροφοδοτείται, ως επί το πλείστον, από εταιρείες ένδυσης - υπόδησης, αλλά και εστίασης. Στην οδό Ερμού τα ενοίκια των καταστημάτων πρώτης κατηγορίας (σε καλή τοποθεσία και υψηλής προβολής) κυμαίνονται από 180 έως 240 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για περαιτέρω άνοδο των μισθωμάτων όχι μόνο λόγω της διαφαινόμενης ενίσχυσης της καταναλωτικής δαπάνης, αλλά και εξαιτίας της αυξημένης τουριστικής κίνησης. Tο 2018 ενοικιάστηκαν περισσότεροι, σε ποσοστό 38,4%, εμπορικοί χώροι σε σχέση με το 2017, με τις αποδόσεις να κυμαίνονται από 5,5% έως 6%.

Τα νέα «hotspots»

Η νέα άφιξη που ξεχωρίζει στον χώρο του retail σχετίζεται με το έργο της αξιοποίησης του Αρσακείου Μεγάρου από την Legendary Food, που σχεδιάζει να επενδύσει το ποσό των 12 εκατ. ευρώ με στόχο την ανακατασκευή του χώρου (με ορίζοντα το 2021). Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία πολυκαταστήματος, το οποίο επιδιώκεται να αποτελέσει τον δεύτερο δημοφιλέστερο προορισμό της Αθήνας, ύστερα από την Ακρόπολη, σύμφωνα με όσα σχεδιάζουν ο επιχειρηματίας Αρης Κεφαλογιάννης, οι πρώην τραπεζικοί Βαγγέλης Κοντζιάς και Παναγιώτης Τριανταφυλλόπουλος και ο Peter Economides, που ειδικεύεται στη στρατηγική της αλλαγής ταυτότητας (brand strategist). Η Στοά Αρσακείου αποτελείται από 11.000 τετραγωνικά μέτρα, από τα οποία το 1/4 θα αξιοποιήσει η εταιρεία του κ. Κεφαλογιάννη, ενώ η υπόλοιπη επιφάνεια θα εκμισθωθεί. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 65 καταστήματα στη στοά, με το business plan της Legendary Food να τοποθετεί την ημερήσια επισκεψιμότητα σε 10.000 έως 12.000 άτομα και την κατά κεφαλήν δαπάνη σε 12 ευρώ.

Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη, στην τελική ευθεία βρίσκεται η έναρξη των εργασιών ανακατασκευής της Στοάς Μοδιάνο, η οποία έχει περάσει, κατά 56%, στην κυριότητα των εταιρειών Στοά Μοδιάνο ΑΕ και One Outlet, συμφερόντων Σάμι Φάις, με το υπόλοιπο ποσοστό να ανήκει στους μικρομετόχους. Ο δρόμος για την έναρξη υλοποίησης της επένδυσης, ύψους 5 εκατ. ευρώ, άνοιξε μετά την απόρριψη από τη Δικαιοσύνη των ασφαλιστικών μέτρων που είχαν καταθέσει οι μικρομέτοχοι με αίτημα την αναστολή της έναρξης ανακατασκευής της αγοράς, καθώς διαφωνούν, μεταξύ άλλων, με το ύψος των ενοικίων. Η διάρκεια των εργασιών τοποθετείται σε 12 έως 15 μήνες, ενώ προβλέπεται ότι θα λειτουργήσουν περίπου 140 καταστήματα τροφίμων.

Μπαίνει στο παιχνίδι

Ακόμα μια εταιρεία που επενδύει στο retail είναι η Fraport, που διαχειρίζεται και πραγματοποιεί εργασίες ανακαίνισης στα 14 μεγαλύτερα περιφερειακά αεροδρόμια. Το επενδυτικό σχέδιο προβλέπει τον τριπλασιασμό των εμπορικών χώρων έως το 2021, η συνολική επιφάνεια των οποίων υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τα 30.000 τετραγωνικά μέτρα. Τη σημαντική, εξάλλου, συνεισφορά στα έσοδα από τις λεγόμενες μη αεροναυτιλιακές δραστηριότητες γνωρίζει καλά ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, του οποίου το εμπορικό κέντρο πέτυχε το 2018 να αυξήσει τα έσοδά του κατά 10,5% σε σχέση με το 2017. Και αυτό σε συνέχεια των έργων ανακαίνισης της περιοχής του Δορυφορικού Αεροσταθμού, η οποία έχει οδηγήσει στην αύξηση σε περισσότερα από 12.000 τ.μ. των εμπορικών επιφανειών με την προσθήκη ενός καταστήματος αφορολογήτων ειδών, επτά νέων εμπορικών καταστημάτων με ειδικά προϊόντα, δέκα νέων καταστημάτων εστίασης και τριών καταστημάτων υπηρεσιών.

Ψήφος εμπιστοσύνης στα malls, κόντρα στη γραφειοκρατία

Oι καλές επιδόσεις των εμπορικών κέντρων της Lamda Development, τα οποία εμφανίζουν, με αφετηρία το 2008, αύξηση εσόδων κατά 11%, όπως και η ενίσχυση, το 2018 έναντι του 2012, κατά 86% των εσόδων από μισθώματα στο εμπορικό Smart Park της εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων Reds ενθαρρύνουν τα νέα εγχειρήματα. Ωστόσο, λόγω γραφειοκρατίας τα σχέδια για νέα malls προχωρούν με αργούς ρυθμούς, με αποτέλεσμα οι νέες αναπτύξεις να περιορίζονται στο Cambas Project της Reds, που θα συνδυάζει εµπορικά καταστήµατα, χώρους γραφείων, εστίασης και αναψυχής. Θα είναι προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ και θα εκτείνεται σε 315 στρέμματα στο πρώην οινοποιείο του Καμπά στην Κάντζα. Ακόμη ένα mall -που αποτελεί επένδυση 100 εκατ. ευρώ, θα διαθέτει εκμισθώσιμη επιφάνεια 40.000 τ.μ. και βρίσκεται στο αρχικό στάδιο αδειοδοτήσεων- σχεδιάζει η εταιρεία Panita στους Δήμους Μεταμόρφωσης και Λυκόβρυσης.

Την ίδια στιγμή, η επέκταση του Golden Hall στο Μαρούσι, με την προσθήκη νέων χώρων 11.500 τ.µ. και την ίδρυση Μουσείου Ολυμπιακών Αγώνων, έχει ολοκληρωθεί και το νέο τμήμα αναμένεται να ξεκινήσει να λειτουργεί στις 12 Δεκεμβρίου. Αλλά και η επέκταση κατά 15.500 τ.µ. του Smart Park ολοκληρώθηκε στα μέσα Νοεμβρίου, οπότε παραδόθηκε σε χρήση το νέο αυτό τμήμα. Tην εκ βάθρων ανακαίνιση του Athens Heart και τη μετατροπή του σε εκπτωτικό κέντρο εμπορίου με την επωνυμία Gazi Outlet δρομολογεί η Hines, μέσω επένδυσης της τάξης των 15 εκατ. ευρώ.

Τα «φιλέτα» που βγαίνουν σφυρί

Ο υπερδανεισμός των προηγούμενων χρόνων σε συνδυασμό με τη μειωμένη καταναλωτική δαπάνη έχουν καταστήσει μονόδρομο για την ικανοποίηση των οφειλών των πιστωτών την κατάσχεση και τον πλειστηριασμό καταστημάτων και εμπορικών κέντρων. Πριν από μερικούς μήνες επιχειρήθηκε να εκπλειστηριαστούν ορισμένα τμήματα του εμπορικού κέντρου Avenue στο Μαρούσι, διαδικασία που ανεστάλη. Την ίδια στιγμή, πολυάριθμα είναι τα καταστήματα που θα βγουν στο σφυρί το επόμενο δίμηνο, εάν και εφόσον η διαδικασία δεν ανασταλεί. Ειδικότερα, προγραμματίζεται να εκπλειστηριαστούν καταστήματα:

■ 543 τ.μ., στις 8/1, στη συμβολή της Λένορμαν με την οδό Λεβιδίου, με τιμή εκκίνησης 1,3 εκατ. ευρώ.

■ 129 τ.μ., στις 18/12, στην οδό Νίκης στην Αθήνα, με τιμή πρώτης προσφοράς 660.000 ευρώ.

■ 100 τ.μ., στις 19/12, στην οδό Λαοδίκης στη Γλυφάδα, με τιμή εκκίνησης 659.000 ευρώ.

■ 165 τ.μ., στις 18/12, στη λεωφόρο Ποσειδώνος στη Γλυφάδα, με αξία πρώτης προσφοράς 461.000 ευρώ.

■ 90 τ.μ, στις 22/1, στη λεωφ. Βουλιαγμένης στη Γλυφάδα, με τιμή εκκίνησης 460.000 ευρώ.

■ 50 τ.μ., στις 29/1, στην οδό Μεταξά στην Κηφισιά, με πρώτη προσφορά 458.000 ευρώ.