Ελεύθεροι επαγγελματίες: Πώς θα εξασφαλίσουν υψηλότερη σύνταξη (πίνακες)

Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, για τις συντάξεις,  στο νέο σύστημα που θα ισχύσει από 1/1/2020 «πυξίδα» για την επιλογή των ελεύθερων επαγγελματιών θα αποτελεί η τρίτη ασφαλιστική κατηγορία.

Ρόλο-κλειδί για τις νέες συντάξεις των σημερινών ελεύθερων επαγγελματιών κρατά στο καινούργιο σύστημα που θα ισχύσει από 1/1/2020 η 3η ασφαλιστική κατηγορία των 302 ευρώ (236 ευρώ για κύρια σύνταξη). Σύμφωνα με ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, η πλειονότητα των παλαιών επαγγελματιών που ασφαλίζονταν στο παρελθόν με τις ασφαλιστικές κλάσεις του πρώην ΟΑΕΕ και είχαν υποχρέωση να αλλάζουν κλάση ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα φαίνεται να έχουν καταβάλει μια μέση εισφορά για τα έτη 2002-2019 της τάξης των 240 ευρώ, ποσό που «χτίζει» μέσες συντάξιμες αποδοχές ύψους 1.200 ευρώ.

Πρόκειται για ασφαλισμένους του πρ. ΟΑΕΕ που μετρούν ήδη από 20 έως 30 έτη ασφάλισης και έχουν ακόμη μπροστά τους από 5 έως 20 χρόνια για να συνταξιοδοτηθούν. Οπως σημειώνουν οι ειδικοί, στο νέο σύστημα φαίνεται πως πρέπει να ενταχθούν στην 3η ασφαλιστική κατηγορία για να διατηρήσουν τις συντάξιμες αποδοχές τους στο ύψος των παλαιών καταβαλλόμενων εισφορών. Εάν επιθυμούν να αυξήσουν το ποσό της προσδοκώμενης σύνταξής τους, φαίνεται πως πρέπει να ενταχθούν σε μεγαλύτερη της 3ης ασφαλιστική κατηγορία. Το εν λόγω σενάριο εκτιμάται πως καλύπτει περί το 70-80% των ασφαλισμένων του πρ. ΟΑΕΕ που έχουν ασφαλιστεί διαχρονικά σε μεσαίες και υψηλές κλάσεις και την τελευταία 3ετία (2017-2019) κατέβαλλαν την ελάχιστη εισφορά των 117 ευρώ.

Αναλυτικά, οι σημερινοί ασφαλισμένοι μη μισθωτοί, που μετρούν ήδη πολλά ή λιγότερα έτη ασφάλισης με τα παλιά συστήματα -δηλαδή με βάση τις χρονοκλάσεις του πρ. ΟΑΕΕ και με βάση το εισόδημα την τελευταία τριετία-, έχουν την δυνατότητα με το νέο σύστημα ελεύθερης επιλογής να επηρεάσουν το ποσό της προσδοκώμενης σύνταξης. Γι’ αυτό και θα βρεθούν μπροστά σε έναν μικρό «γρίφο»:

Ποια ασφαλιστική κατηγορία έχουν συμφέρον να επιλέξουν ώστε να πριμοδοτήσουν την τελική τους σύνταξη.

Το νέο σύστημα διαρθρώνεται εντελώς διαφορετικά από το προηγούμενο και οι μη μισθωτοί θα έχουν την απόλυτη ελευθερία επιλογής. Ο κάθε ασφαλισμένος με δραστηριότητα άνω των 5 ετών θα επιλέγει ελεύθερα τον Δεκέμβριο κάθε έτους το επίπεδο των εισφορών του για το επόμενο έτος. Η επιλογή του επιπέδου των εισφορών θα καθορίζει και το επίπεδο της μελλοντικής σύνταξης. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιλογή του ελεύθερου επαγγελματία θα καθορίζεται μεν από την οικονομική του δυνατότητα, αλλά και από τις δυνατότητες βελτίωσης της προσδοκώμενης σύνταξής του. Αξιοποιώντας την ελευθερία της επιλογής, οι επαγγελματίες μπορούν να μεταπηδούν από κατηγορία σε κατηγορία ανά χρόνο και να ασφαλίζονται σε υψηλότερες κλίμακες για μικρότερα διαστήματα ώστε να βελτιώνουν τη βάση υπολογισμού της προσδοκώμενης σύνταξής τους.

Ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης υπενθυμίζουν πως για τη διαμόρφωση του τελικού ποσού των συντάξιμων αποδοχών μπαίνουν στην εξίσωση οι εισφορές που έχουν καταβληθεί από το 2002 και μετά. Συνεπώς, οι επαγγελματίες που θα συνταξιοδοτηθούν σε 5, 10 ή 20 χρόνια έχουν πίσω τους τουλάχιστον 18 χρόνια εισφορών με το παλαιό σύστημα. Θεωρείται δεδομένο πως το 2002 ο εν λόγω πληθυσμός βρισκόταν ήδη σε μια σχετικά υψηλή κατηγορία και ακολούθησε μέχρι το 2016 την υποχρεωτική μετάταξη που ίσχυε στο πρ. ΤΕΒΕ. Κινήθηκε, δηλαδή, κατά βάση και κατά κύριο λόγο μεταξύ της 4ης και της 9ης ασφαλιστικής κλάσης. Στο πλαίσιο αυτό και δεδομένου ότι την τριετία 2017-2019 περισσότεροι από το 80% έπεσαν στην ελάχιστη κλίμακα των 117 ευρώ, τεκμαίρεται ότι για τα έτη 2002 έως 2019 η μέση εισφορά κυμαίνεται στα 240 ευρώ.

Επιπλέον ποσά

Όπως αποδεικνύεται από τους πίνακες που επιμελήθηκε ο δικηγόρος-εργατολόγος Δημήτρης Μπούρλος, τ. εκδότης του περιοδικού «Νομοθεσία - ΙΚΑ», ένας ασφαλισμένος ελεύθερος επαγγελματίας, ο οποίος έχει πίσω του 20 έτη εργασίας και προγραμματίζει να συνταξιοδοτηθεί με 30 χρόνια ασφάλισης συνολικά, μπορεί να κερδίσει:

• 64 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ασφαλιστεί για 10 χρόνια στην 3η κλίμακα αντί της 2ης
• 93 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 10ετία στην 4η κατηγορία αντί της 2ης.
• 189 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 10ετία στην 6η κατηγορία αντί της 2ης. Αντίστοιχα, ένας ασφαλισμένος ελεύθερος επαγγελματίας ο οποίος έχει πίσω του 30 έτη εργασίας και προγραμματίζει να συνταξιοδοτηθεί σε μια 5ετία, δηλαδή το 2025, μπορεί να κερδίσει:
• 22 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ασφαλιστεί για 5 χρόνια στην 3η κλίμακα αντί της 2ης.
• 48 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 5ετία στην 4η κατηγορία αντί της 2ης.
• 136 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 5ετία στην 6η κατηγορία αντί της 2ης. Παράλληλα, ένας ασφαλισμένος ελεύθερος επαγγελματίας ο οποίος έχει πίσω του 30 έτη εργασίας και προγραμματίζει να συνταξιοδοτηθεί σε μια 10ετία, δηλαδή το 2030, μπορεί να κερδίσει:
• 122 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ασφαλιστεί για 10 χρόνια στην 3η κλίμακα αντί της 2ης.
• 178 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 10ετία στην 4η κατηγορία αντί της 2ης.
• 365 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 10ετία στην 6η κατηγορία αντί της 2ης. Τέλος, ένας ασφαλισμένος με 20 έτη εργασίας που προγραμματίζει να συνταξιοδοτηθεί σε μια 20ετία, δηλαδή το 2040, μπορεί να κερδίσει:
• 69 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ασφαλιστεί για 20 χρόνια στην 3η κλίμακα αντί της 2ης.
• 145 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 20ετία στην 4η κατηγορία αντί της 2ης.
• 423 ευρώ τον μήνα επιπλέον αν ενταχθεί μια 20ετία στην 6η κατηγορία αντί της 2ης.

Ο υπολογισμός της ανταποδοτικής σύνταξης ανά ασφαλιστική κατηγορία

Στα παραδείγματα υποθετικά λαμβάνουμε υπόψη ότι για τα έτη 2002 έως 2019 η μέση εισφορά είναι 240 ευρώ και οι συντάξιμες αποδοχές 1.200 ευρώ.

Από 1-1-2020 για να διατηρήσει ο ασφαλισμένος τις συντάξιμες αποδοχές στο ύψος των μέχρι σήμερα καταβαλλομένων εισφορών, πρέπει να ενταχθεί στην 3η ασφαλιστική κατηγορία.