EastMed: Aπάντηση στην προκλητικότητα της Τουρκίας – Πώς φτάσαμε στις υπογραφές (vid)

Η διακρατική συμφωνία για τον αγωγό Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας που θα μεταφέρει μέσα από μια διαδρομή 2.000 χλμ. 10 έως 20 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ιταλία, υπογράφηκε στις 2 Ιανουαρίου, στην Αθήνα, από τους υπουργούς Ενέργειας των τριών χωρών. Η κίνηση αυτή δένει τη συμμαχία των τριών χωρών σε μία περίοδο κατά την οποία η τουρκική προκλητικότητα οξύνεται στην περιοχή. Συμμαχία η οποία διευρύνεται μέσω του EastMed Gas Forum, το οποίο συνεδριάζει εκ νέου με τη συμμετοχή των υπουργών Ενέργειας της Αιγύπτου, του Ισραήλ, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Ιορδανίας και της Παλαιστινιακής Αρχής στις 15 με 16 Ιανουαρίου.   

Τι έγινε την Πέμπτη (2/1)

Τη Διακυβερνητική Συμφωνία υπέγραψαν στο Ζάππειο Μέγαρο, στις 18:30 ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστής Χατζηδάκης και οι ομόλογοί του, από το Ισραήλ, ο κ. Yuval Steinitz και από την Κύπρο, ο κ. Γιώργος Λακκοτρύπης. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι ενόψει της Διακυβερνητικής Συμφωνίας ο Ιταλός υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης (αρμόδιος για θέματα Ενέργειας), κ. Stefano Patuanelli, απέστειλε επιστολή στήριξης του έργου στον Έλληνα Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστή Χατζηδάκη.

Στο περιθώριο της υπογραφής της Διακυβερνητικής Συμφωνίας, στον χώρο του Ζαππείου, στις 15:45, πραγματοποιήθηκε τριμερής συνάντηση μεταξύ των υπουργών Ενέργειας, κ. κ. Κωστή Χατζηδάκη, Yuval Steinitz και Γιώργου Λακκοτρύπη. Πριν από την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας για τον EastMed, στις 12:00, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, υπεγράφη το Προσύμφωνο Συνεργασίας (Letter of Intent) μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Energean, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου.

Πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη διότι ανοίγει ο δρόμος για την υπογραφή της πρώτης εμπορικής συμφωνίας που θα δεσμεύει ποσότητες φυσικού αερίου για την υλοποίηση του αγωγού EastMed. Η ΔΕΠΑ θα δύναται να αγοράζει ποσότητες φ.α από την Energean, την ελληνική εταιρεία (και πλέον δραστηριοποιούμενη ευρύτερα στην περιοχή της Μεσογείου) που εκμεταλλεύεται κοιτάσματα αερίου στο Ισραήλ. Αυτές οι ποσότητες ανέρχονται περίπου στο 20% της αρχικής δυναμικότητας του δικτύου και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για περαιτέρω ανάπτυξη των ισραηλινών αποθεμάτων φυσικού αερίου που βρίσκονται ή θα εντοπισθούν στην ΑΟΖ του Ισραήλ.

Επισπεύδει ΔΕΠΑ και Edison

Πέραν της υπογραφής της διακρατικής συμφωνίας για τον EastMed, η οποία αναμένεται να «δέσει» μετά και τη συμμετοχή της Ιταλίας, η κίνηση που έβγαλε ξανά στο προσκήνιο το μεγάλο έργο των 7 δισ. δολ. είναι η πρόσφατη απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του ΥΑΦΑ Ποσειδών, όπου συμμετέχουν σε ποσοστά 50%-50% η ΔΕΠΑ και η ιταλική Edison, να επισπευσθεί η ολοκλήρωση όλων των εκκρεμών σταδίων για την ωρίμανση του αγωγού East Med. Στην ουσία, επιταχύνεται η ολοκλήρωση της μελέτης σκοπιμότητας ύψους περίπου 70 εκατ. ευρώ, μαζί με κάθε άλλο στάδιο ολοκλήρωσης στον σχεδιασμό του αγωγού EastMed, γεγονός που θα ανοίξει και τον δρόμο για την λήψη της τελικής επενδυτικής απόφασης.

Πληροφορίες δε, αναφέρουν πως η κοινοπραξία «Ποσειδών» βρίσκεται και σε συζητήσεις με ισραηλινές εταιρίες προκειμένου να συμμετάσχουν στο μεγάλο έργο, για το οποίο η επενδυτική απόφαση αναμένεται να ληφθεί σε δύο χρόνια. Διαπραγματεύσεις γίνονται, λένε πηγές, με τον ισραηλινό Διαχειριστή Φυσικού Αερίου (Israel Natural Gas Lines), ενώ στις αρχές του μήνα υπογράφηκε και μνημόνιο συνεργασίας με την ισραηλινή εταιρία TMNG, μέλος του ομίλου Tahal, η οποία εξειδικεύεται στο μηχανικό σχεδιασμό έργων πετρελαίου και φυσικού αερίου αλλά και στην κατασκευή έργων «με το κλειδί στο χέρι» (EPC). Η συμφωνία αφορά στην ανάπτυξη του επενδυτικού σχεδίου με σκοπό την εξαγωγή ισραηλινών ποσοτήτων φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Πώς φτάσαμε στις υπογραφές

Ο αγωγός EastMed, ο οποίος σχεδιάζεται να λειτουργεί συμπληρωματικά με άλλα έργα της ευρύτερης περιοχής, αποτελεί σήμερα το πιο ώριμο έργο για την επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE) για τη δημιουργία ενός ενεργειακού διαδρόμου που θα συνδέει τις νέες πηγές φυσικού αερίου της Ανατ. Μεσογείου και τις αγορές της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της ΝΑ Ευρώπης. Τα κοιτάσματα της Ανατ. Μεσογείου, με εξαίρεση αυτά της Αιγύπτου, εκτιμάται ότι επαρκούν για την κάλυψη της εσωτερικής ζήτησης του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ιορδανίας, προσκείμενων αγορών, επιτρέποντας την εξαγωγή περίπου 25 Bcm/έτος.

Το έργο EastMed αναγνωρίζεται, από το 2013, ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), βάσει του κανονισμού της ΕΕ 347/2013 και στον πλέον πρόσφατο κατάλογο που δημοσιεύθηκε από την Ε. Επιτροπή στις 31 Οκτωβρίου 2019 συμπεριλαμβάνεται στην ίδια ομάδα έργων με τον υποθαλάσσιο αγωγό Poseidon.  Η αναγνώριση των Έργων του Αγωγού EastMed και Ποσειδών ως Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς παρέχει πρόσβαση σε συν-χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διεξαγωγή μελετών αλλά και μελλοντικά για έργα κατασκευής. 

Κατά την περίοδο 2015-2018 η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. που ανήκει κατά 50% στη ΔΕΠΑ και κατά 50% στην Edison, με την υποστήριξη επιχορήγησης 2 εκατ. € από την ΕΕ, ολοκλήρωσε τις τεχνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές μελέτες (pre-FEED phase), επιβεβαιώνοντας ότι το Έργο του Αγωγού EastMed είναι τεχνικά εφικτό, οικονομικά βιώσιμο, ανταγωνιστικό, και συμπληρωματικό με εναλλακτικές εξαγωγικές προτάσεις στην περιοχή.

Τον Ιούνιο του 2018, το Έργο του Αγωγού EastMed έλαβε πρόσθετη συν-χρηματοδότηση από το πρόγραμμα CEF (Connect Europe Facility) της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικού ποσού 34,5 εκ. Η σχετική συμφωνία επιχορήγησης μεταξύ της ΥΑΦΑ-ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καλύπτει δραστηριότητες που σχετίζονται με την ολοκλήρωση της φάσης FEED (τεχνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές μελέτες καθώς και την Λεπτομερή Υποθαλάσσια Έρευνα (DMS) και την ωρίμανση του έργου σε επίπεδο λήψης Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID)

Τον Σεπτέμβριο 2019, η INEA (θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπεύθυνο για το προαναφερόμενο πρόγραμμα συν-χρηματοδότησης), εκταμίευσε προπληρωμή ποσού 13,8 εκ. € προς άμεση υποστήριξη του Έργου. H επιχορήγηση του συνολικού ποσού, έως 34,5 εκ.€, υπόκειται σε αξιολόγηση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής (INEA και άλλες συναρμόδιες διευθύνσεις) κατόπιν της ολοκλήρωσης των συν-χρηματοδοτούμενων δραστηριοτήτων.

Προκειμένου η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. να προχωρήσει στην επόμενη φάση ανάπτυξης του έργου, οι Μέτοχοι της Εταιρείας έχουν προσδιορίσει την ανάγκη να εφαρμοστεί μία ταχεία προσέγγιση αποσκοπώντας στην πλήρωση των προϋποθέσεων που απαιτούνται για την λήψη της Τελικής Επενδυτικής Απόφασης (FID) εντός 2 – 3 ετών. Το συνολικό κόστος αυτών των ενεργειών εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ. Εφόσον η τελική επενδυτική απόφαση ληφθεί το 2022 και ξεκινήσει αμέσως η κατασκευή του, το έργο εκτιμάται ότι θα τεθεί σε λειτουργία έως το 2025.

Τον Δεκέμβριο του 2018 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Ιταλίας για τη σύναψη Διακυβερνητικής Συμφωνίας (IGA) για την υποστήριξη της υλοποίησης του έργου. Το κείμενο έλαβε τη σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2019. 

To θέμα του East Med συζητήθηκε όλους τους τελευταίους μήνες μεταξύ των υπουργών Ενέργειας,  της Ελλάδας, κ. Κωστή Χατζηδάκη, του Ισραήλ, κ. Yuval Steinitz και της Κύπρου, κ. Γιώργου Λακκοτρύπη. Ιδιαίτερα το ζήτημα συζητήθηκε στα τέλη Ιουλίου του 2019, στο Κάιρο, στο πλαίσιο του East Med Gas Forum, στις 7 Αυγούστου στην τριμερή συνάντηση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, παρουσία των ΗΠΑ στην Αθήνα, αλλά και στη διμερή συνάντηση μεταξύ των κ. Κωστή Χατζηδάκη και κ. Yuval Steinitz στις 10 Δεκεμβρίου 2019 στη Μαδρίτη. Σημειώνεται ότι λίγες ημέρες πριν αυτήν τη συνάντηση είχαν προηγηθεί οι δηλώσεις Ερντογάν με τις οποίες αμφισβητούσε το δικαίωμα των χωρών να προχωρήσουν στην κατασκευή του αγωγού. 

Στη συνέχεια υπήρξαν συνεννοήσεις μεταξύ του κ.  Κυριάκου Μητσοτάκη, του κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου και του κ. Νίκου Αναστασιάδη και τελικώς αποφασίσθηκε η υπογραφή της συμφωνίας στις 2 Ιανουαρίου του 2020 στην Αθήνα. 

Τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου

Μήκος: 1.872 χλμ., εκ των οποίων 1.335 χλμ. περίπου υποθαλάσσιο τμήμα και 537 χλμ. περίπου χερσαίο.

Αρχική Δυναμικότητα: 10 Δισ. Κυβικά Μέτρα φ.α. ετησίως. 

Επέκταση Δυναμικότητας: Εως 20 ΔΚΜ φ.α. ετησίως. 

Προϋπολογισμός (για την αρχική δυναμικότητα): 5,2 δισ. ευρώ.

Ο αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline («EastMed») αποσκοπεί στην απευθείας διασύνδεση των κοιτασμάτων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου, μέσω της Ελλάδας. Εκτείνεται σε μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, με σχεδιαζόμενη δυναμικότητα 10 ΔΚΜ φ.α. ετησίως, ξεκινώντας από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο μέχρι το σημείο διασύνδεσης με τον αγωγό ΠΟΣΕΙΔΩΝ. Το έργο αποτελείται από τα παρακάτω επιμέρους τμήματα:

1. 165χλμ., περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Λεκάνη της Λεβαντίνης μέχρι την Κύπρο.
2. 732χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού από την Κύπρο έως την Κρήτη.
3. 421χλμ. περίπου Υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη μέχρι την Πελοπόννησο.
4. 292 χλμ. περίπου για τη διάσχιση της Πελοπόννησο μέχρι τα παράλια του Πατραϊκού κόλπου
5. 17 χλμ. περίπου υποθαλάσσιου αγωγού για τη διάσχιση του Πατραϊκού κόλπου. 
6. 245 χλμ. για τη διάσχιση της Δυτικής Ελλάδας μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας.

Στο Φλωροβούνι προβλέπεται η διασύνδεσή του με τον υποθαλάσσιο αγωγού φ.α. Ελλάδας – Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ, μήκους 210 χλμ περίπου. Το κόστος κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού ΠΟΣΕΙΔΩΝ ανέρχεται σε 0.9 δισ. ΕΥΡΩ. Από το καλοκαίρι του 2014, την ανάπτυξη του αγωγού EastMed έχει αναλάβει και διεκπεραιώνει η ελληνική εταιρεία «Υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδος - Ιταλίας ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.», στην οποία συμμετέχουν ισοµερώς η ΔΕΠΑ και η Ιταλική EDISON.

Το κόστος του αγωγού Eastmed μέχρι την Ιταλία έχει υπολογισθεί σε περίπου 6 δισ. $. Ωστόσο, με τη συνεχή τεχνολογική εξέλιξη, η δυναμικότητα του αγωγού ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω, μεταφέροντας με οικονομίες κλίμακας ποσότητες πέραν των 10 ΔΚΜ ετησίως του αρχικού σχεδιασμού του, γεγονός το οποίο θα αλλάξει άρδην την οικονομική δυναμική του έργου.