Νέοι μισθοί: Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι – Πίνακες και παραδείγματα

Σαρωτικές αλλαγές στους μισθούς έρχονται για δύο εκατομμύρια εργαζόμενους εντός του 2020. Μισθωτοί πλήρους και μερικής απασχόλησης επηρεάζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τις αλλαγές που προωθούνται σε εισφορές, κατώτατο μισθό, «μπλοκάκια», 3ετίες και κλαδικές συμβάσεις. Το ethnos.gr ετοίμασε έναν πλήρη οδηγό για όλες τις αλλαγές που έρχονται  

Μισθωτοί πλήρους απασχόλησης

Αυξήσεις καθαρών αποδοχών που ξεκινούν από 2,73 ευρώ για τους αμειβόμενους με τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ και φτάνουν έως και τα 27,3 ευρώ τον μήνα για τις ανώτατες ασφαλιστέες αποδοχές των 6.500 ευρώ τον μήνα έρχονται από τον Ιούλιο για 1,5 εκατομμύριο μισθωτούς πλήρους απασχόλησης.

Το μέτρο της μείωσης των εισφορών κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες μπαίνει σε εφαρμογή το δεύτερο 6μηνο φέτος. Αντίστοιχα, η ελάφρυνση για τους εργοδότες ξεκινά από τα 3,12 ευρώ για τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ και κλιμακώνεται έως και τα 31,2 ευρώ για τις ανώτατες ασφαλιστέες αποδοχές των 6.500 ευρώ το μήνα.  

Η μείωση του μη μισθολογικού κόστους σωρευτικά θα φτάσει τις 5 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι και το 2023. Το πρώτο βήμα θα γίνει τον ερχόμενο Ιούλιο καθώς η αφαίρεση 0,9 ποσοστιαίων μονάδων από τον όγκο των ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη και εργαζόμενου που σήμερα φτάνουν αθροιστικά στο 40,56% μεταφράζεται σε ελάφρυνση 2,21% του μη μισθολογικού κόστους που αφορά στην ασφάλιση. Η μείωση θα μοιραστεί κατά 0,48 ποσοστιαίες μονάδες για τους εργοδότες και 0,42 για τους εργαζόμενους.

Τα κέρδη στα προ φόρου ποσά αυξάνονται προοδευτικά με την αύξηση του μεικτού μισθού καθώς τα ασφάλιστρα είναι ποσοστιαία. Για παράδειγμα, για μισθούς 1.000 ευρώ το κέρδος για τον μισθωτό είναι 4,2 ευρώ ενώ για τον εργοδότη φτάνει στα 4,8 ευρώ. Αντίστοιχα για μισθούς 2.000 ευρώ η ελάφρυνση για τον μισθωτό φτάνει στα 8,5 ευρώ και για τον εργοδότη στα 9,6 ευρώ.   

Μεγαλύτερη θα είναι η ελάφρυνση από 1/1/2021 και μετά καθώς ο προγραμματισμός προβλέπει προοδευτικά αυξανόμενη μείωση του μη μισθολογικού κόστους. Από το 2021 και μέχρι το 2023 οι ασφαλιστικές εισφορές θα μειώνονται με ρυθμό μεγαλύτερο της μιας ποσοστιαίας μονάδας το έτος. Το 2021 η μείωση θα είναι επιπλέον 1,09 ποσοστιαίες μονάδες (σωρευτικά 1,99 μονάδες) ενώ το 2024 θα αφαιρεθούν άλλες 1,61 μονάδες (σωρευτικά 3,60).

Η ελάφρυνση δεν θα προέλθει από μειώσεις στον σκληρό πυρήνα των εισφορών που αφορούν την κύρια σύνταξη υπέρ ΕΦΚΑ (20%) καθώς κάτι τέτοιο θα επηρέαζε τα έσοδά του που χρησιμοποιούνται για την πληρωμή συντάξεων, αλλά από τις συνεισπραττόμενες εισφορές και κυρίως από τις εισφορές υπέρ ΟΑΕΔ. Σήμερα υπέρ ΟΑΕΔ καταβάλλεται ασφάλιστρο 5,61% (1,93% εργαζόμνενος και 3,68% εργοδότης) ενώ στον ΟΑΕΔ καταλήγουν και οι εισφορές 1% υπέρ ΟΕΚ (Εργατικής Κατοικίας) και 0,35% υπέρ ΟΕΕ (Εργατικής Εστίας). 

Μισθωτοί με παράλληλη απασχόληση και «μπλοκάκι»

Απαλλαγή από την διπλή εισφορά στον μισθό και στο «μπλοκάκι» θα έχουν αναδρομικά από 1/1/2020 πάνω από 300.000 εργαζόμενοι που ασφαλίζονται παράλληλα ως μισθωτοί και ως ελεύθεροι επαγγελματίες.

Η πλήρης απαλλαγή από εισφορές στο «μπλοκάκι» έρχεται για όσους καλύπτουν από τον μισθό τους την ελάχιστη εισφορά των 210 ευρώ για σύνταξη και υγεία που θα ισχύσει επίσης αναδρομικά από 1/1/2020 για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.

Αυτό σημαίνει πως όσοι έχουν μεικτό μισθό άνω των 780 ευρώ θα απαλλάσσονται από τις εισφορές στο «μπλοκάκι». Δεδομένου ότι το μέσο εισόδημα στα Δελτία Παροχής Υπηρεσιών κυμαίνεται στα 750 ευρώ τον μήνα, το όφελος για όσους έχουν πλήρη απαλλαγή κυμαίνεται στα 150 ευρώ τον μήνα.

Για παράδειγμα:

• Μισθωτός πλήρους απασχόλησης με μηνιαίο μισθό 650€ και «μπλοκάκι» μέσω του οποίου εισπράττει 500€ τον μήνα. Οι εισφορές σύνταξης και υγείας στο μισθό του είναι 176,15€. Θα καταβάλλει στο μπλοκάκι 33,85€. Με το σημερινό σύστημα θα πλήρωνε 101,4 ευρώ – Ελάφρυνση 67,55€ τον μήνα.
• Μισθωτός πλήρους απασχόλησης με μηνιαίο μισθό 700€ και «μπλοκάκι» μέσω του οποίου εισπράττει 600€ τον μήνα. Οι εισφορές σύνταξης και υγείας στο μισθό του είναι 189,7€. Θα καταβάλλει στο μπλοκάκι 20,3€. Με το σημερινό σύστημα θα πλήρωνε 121,68 ευρώ – Ελάφρυνση 101,38€ τον μήνα.  
• Μισθωτός πλήρους απασχόλησης με μηνιαίο μισθό 750€ και «μπλοκάκι» μέσω του οποίου εισπράττει 300€ τον μήνα. Οι εισφορές σύνταξης και υγείας στο μισθό του είναι 203,25€. Θα καταβάλλει στο μπλοκάκι 6,75€. Με το σημερινό σύστημα θα πλήρωνε 60,84 ευρώ – Ελάφρυνση 54,09€ τον μήνα.  
• Μισθωτός πλήρους απασχόλησης με μηνιαίο μισθό 780€ και «μπλοκάκι» μέσω του οποίου εισπράττει 250€ τον μήνα. Οι εισφορές σύνταξης και υγείας στο μισθό του είναι 211,38€. Απαλλάσσεται από τις εισφορές στο μπλοκάκι 6,75€. Με το σημερινό σύστημα θα πλήρωνε 50,7€ – Ελάφρυνση 50,7€ τον μήνα.  

Εργαζόμενοι με τον κατώτατο μισθό

Εντός του τελευταίου 10ημέρου του Φεβρουαρίου του 2020 πρέπει να ξεκινήσει η διαβούλευση για τον νέο κατώτατο μισθό. Από μια ενδεχόμενη αλλαγή θα επηρεαστούν πάνω από 500.000 μισθωτοί που είτε εισπράττουν τον κατώτατο μισθό των 650 ευρώ με πλήρη απασχόληση είτε εργάζονται με καθεστώς μερικής απασχόλησης και λαμβάνουν μισθούς κάτω των 500 και 600 ευρώ, οι οποίοι όμως εξαρτώνται ευθέως από το ύψος του κατώτατου. 

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του συστήματος «Εργάνη» 471.595 μισθωτοί εισπράττουν μισθούς κάτω από 600 ευρώ (μερική απασχόληση). Υπενθυμίζεται πως οι μισθοί στην μερική απασχόληση υπολογίζονται με βάση τους «συγκρίσιμους εργαζόμενους» πλήρους απασχόλησης και όπου δεν υπάρχουν κλαδικοί μισθοί λαμβάνεται ως βάση υπολογισμού ο κατώτατος των 650 ευρώ.

Στη διαβούλευση συμμετέχουν επιστημονικοί, ερευνητικοί και άλλοι φορείς, όπως η Τράπεζα της Ελλάδος, η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, ο ΟΑΕΔ, τα ερευνητικά Ινστιτούτα των κοινωνικών εταίρων (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ -  ΙΜΕ/Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε., ΙΟΒΕ, ΙΝΣΕΤΕ, ΙΝ. ΕΜ.Υ. ΕΣΕΕ), το ΚΕΠΕ, ο ΟΜΕΔ, το Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου. Οι φορείς καλούνται να συντάξουν έκθεση προς υποβολή έως την 31η Μαρτίου, για την αξιολόγηση του ισχύοντος κατώτατου μισθού και ημερομισθίου με εκτιμήσεις για την προσαρμογή τους στις επίκαιρες οικονομικές συνθήκες. Στα μέσα Απριλίου θα πρέπει να ξεκινήσει η προφορική διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων επί των υπομνημάτων, ενώ στα τέλη Απριλίου διαβιβάζονται όλα τα υπομνήματα και η τεκμηρίωση των διαβουλευομένων στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών.

Το ΚΕΠΕ συντάσσει το Σχέδιο Πορίσματος Διαβούλευσης, σε συνεργασία με 5μελή Επιτροπή στην οποία συμμετέχουν ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες. Η γνώμη που θα διατυπώνεται στο Σχέδιο Πορίσματος Διαβούλευσης, το οποίο πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι την 31η Μαΐου, μπορεί να αποκλίνει από τις εκθέσεις που υποβάλλονται. Εντός του τελευταίου 15ημέρου του Ιουνίου ο υπουργός Εργασίας θα πρέπει να εισηγηθεί στο υπουργικό Συμβούλιο, τον νέο κατώτατο μισθό και το κατώτατο ημερομίσθιο, λαμβάνοντας υπόψη το Πόρισμα Διαβούλευσης, το οποίο δεν είναι δεσμευτικό για την εισήγησή του.

Παλαιοί μισθωτοί με 3ετή και άνω προϋπηρεσία το 2012

Εντός του πρώτου 4μήνου του 2020 αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ που θα κρίνει την τύχη των 3ετιών για δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Η υπόθεση εκδικάστηκε αρχές Δεκέμβρη στο Δ' Τμήμα του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου. Με την απόφασή τους οι δικαστές θα κρίνουν αν δεκάδες χιλιάδες μισθωτοί που είχαν θεμελιώσει δικαίωμα για επιδόματα προϋπηρεσίας το 2012 τα δικαιούνται ακόμη ή θα τα χάσουν καταγράφοντας απώλειες μισθού έως και 195 ευρώ τον μήνα. Η πολυαναμενόμενη απόφαση θα είναι κομβική και για το περιβάλλον εντός του οποίου θα ισχύσει ο νέος κατώτατος μισθός, καθώς εκτιμάται πως το τοπίο θα έχει ξεκαθαρίσει ως προς τις τριετίες πριν από τη θεσμοθέτηση του νέου ελάχιστου μισθού και ημερομισθίου.

Οι βιομήχανοι ζητούν «γυμνό» μισθό 650 ευρώ για όλους χωρίς 3ετίες έστω και «παγωμένες» από το 2012 και ανεξαρτήτως χρόνου υπηρεσίας. Εφόσον η απόφαση των δικαστών είναι θετική για τους εργαζόμενους, τότε οι μισθοί θα πρέπει να συνεχίσουν να καταβάλλονται στα σημερινά επίπεδα, δηλαδή στο ύψος στο οποίο διαμορφώθηκαν από τον Φλεβάρη του 2019 και μετά. Επίσης ο νέος κατώτατος μισθός που θα οριστεί από το υπουργικό συμβούλιο το ερχόμενο καλοκαίρι θα πρέπει να έχει προσαυξήσεις προϋπηρεσίας για όσους είχαν πάνω από 3 χρόνια εργασίας τον Φεβρουάριο του 2012.

Αν, όμως, η απόφαση του δικαστηρίου είναι αρνητική για τους εργαζόμενους –γίνει, δηλαδή, δεκτή η προσφυγή των βιομηχάνων– τότε χιλιάδες μισθωτοί θα χάσουν τα επιδόματα προϋπηρεσίας, τα οποία υπολογίζονται από τον περασμένο Φλεβάρη επί του νέου κατώτατου μισθού των 650 ευρώ. Επίσης, ο νέος μισθός θα είναι γυμνός από προσαυξήσεις και ενιαίος για όλους. Δεδομένου ότι από το 2012 ισχύει πλαφόν για την προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας στο 30%, το ανώτατο ύψος των επιδομάτων που διακυβεύεται είναι έως 195 ευρώ τον μήνα.

«Αν και τυχόν ευδοκίμηση της αίτησης ακύρωσης θα μπορούσε να επιφέρει την ακυρότητα της εγκυκλίου με αναδρομικό αποτέλεσμα, δηλαδή από 18 Φεβρουαρίου του 2019, σε καμία περίπτωση το απευκταίο αυτό αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναδρομική αναζήτηση των ποσών των τριετιών που στο μεταξύ καταβλήθηκαν» τονίζει ο δικηγόρος - εργατολόγος, Γιάννης Καρούζος.

Οπως επισημαίνει ο ίδιος, πέραν του έντονου κοινωνικού προβλήματος που αυτό θα δημιουργούσε και της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων με περαιτέρω γραφειοκρατικά βάρη (συμπλήρωση νέων ΑΠΔ, αντιδικίες με τους εργαζόμενους κ.ά.) θα ήταν και νομικά άτοπο, αφού «σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πλάνη των εργοδοτών στην καταβολή των τριετιών, όταν μάλιστα αυτή γινόταν και γίνεται χωρίς καμία επιφύλαξη των δικαιωμάτων τους».

Εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα 

Τη δυνατότητα να εξαιρούνται από τις κλαδικές συμβάσεις, ώστε να καταβάλλουν μικρότερους μισθούς (π.χ. τον κατώτατο μισθό) δίνει ο πρόσφατος αναπτυξιακός νόμος  ν.4635/2019 σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται:

• Υπουργική απόφαση που θα εξειδικεύει τα κριτήρια για τις επιχειρήσεις που θα εξαιρούνται από εθνικές και τοπικές κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις. Η ίδια απόφαση θα πρέπει να καθορίζει και τις κατηγορίες όρων των συλλογικών συμβάσεων από τις οποίες θα εξαιρούνται οι επιχειρήσεις αυτές. Στην νομοθετική διάταξη (άρθρο 53 ν. 4635/2019) αναφέρονται ενδεικτικά ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις, όπως επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού και επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα όπως επιχειρήσεις σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης.
• Υπουργική απόφαση που θα εξειδικεύει τις περιπτώσεις εκείνες των επιχειρήσεων, για τις οποίες η επιχειρησιακή σύμβαση θα υπερισχύει της κλαδικής. Στην διάταξη νόμου (άρθρο 55 ν. 4635/2019) αναφέρεται ρητά πως μπορούν να συνάπτονται επιχειρησιακές συμβάσεις με χαμηλότερους μισθούς και αυτοί να υπερισχύουν των κλαδικών μισθών – που προφανώς θα είναι υψηλότεροι – σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης.
• Υπουργική απόφαση που θα εξειδικεύει τις περιπτώσεις εκείνες των επιχειρήσεων που θα εξαιρούνται από κλαδικές συμβάσεις οι οποίες θα κηρύσσονται γενικώς υποχρεωτικές από τον υπουργό Εργασίας (επέκταση της σύμβασης σε όλη την Ελλάδα). Στην διάταξη νόμου (άρθρο 56 ν.4635/2019) αναφέρεται ρητά πως επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης μπορούν να εξαιρούνται από την υποχρεωτική εφαρμογή του συνόλου ή μέρους της σύμβασης.