Δασικά αυθαίρετα: Βήμα - βήμα η διαδικασία για την τακτοποίησή τους

Τη δυνατότητα τακτοποίησης για διάστημα τριάντα ετών με αναστολή κατεδάφισης και κάθε άλλης διοικητικής κύρωσης των δασικών αυθαιρέτων δίνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος, το οποίο αναρτήθηκε από σήμερα και έως τις 18 Μαρτίου σε δημόσια διαβούλευση.

Αν και με προηγούμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας είχε καταπέσει ο όρος «οικιστικές πυκνώσεις», στο σχέδιο νόμου εξακολουθούν να περιγράφονται έτσι, ενώ ως τέτοιες ορίζονται «οι συγκεντρώσεις κατοικιών, οι οποίες παρουσιάζουν εν τοις πράγμασι λειτουργική ενότητα λόγω της εγγύτητας μεταξύ τους και της εξυπηρέτησής τους από κοινά δίκτυα (όδευση, ενέργεια, ύδρευση κ.λπ.)».

Οι περιοχές αυτές σε προηγούμενο στάδιο είχαν εξαιρεθεί της ανάρτησης από τους δασικούς χάρτες αλλά πλέον προβλέπεται η ανάρτηση του συνόλου μιας γεωγραφικής ενότητας είτε έχει είτε δεν έχει οικιστικές πυκνώσεις.

Με την πρόταση νόμου οι ιδιοκτήτες δασικών αυθαιρέτων θα μπορούν πληρώνοντας παράβολο 250 ευρώ και καταθέτοντας αίτηση σε σχετική πλατφόρμα του Κτηματολογίου να επιτύχουν προσωρινή αποφυγή της μπουλντόζας αλλά και κάθε άλλης ποινής που έχει επιβληθεί στο ακίνητο.

Θα ακολοθήσει οικονομοτεχνική μελέτη σε κάθε Περιφέρεια της χώρας όπου θα συνεκτιμηθεί ο αριθμός αλλά και η περίπτωση των αυθαιρέτων καθώς και σειρά άλλων παραγόντων και θα ακολουθήσει Προεδρικό Διάταγμα με τις οριστικές ρυθμίσεις ως προς τα κριτήρια τακτοποίησης, το ύψος του δασικού προστίμου, το οποίο θα πρέπει να καταβληθεί από τον αυθαιρετούχο προκειμένου να σώσει το οίκημά του για 30 χρόνια. Αν και το πρόστιμο θα αποφασιστεί κατά περίπτωση βάσει κριτηρίων όπως το μέγεθος του υθαιρέτου, η αντικειμενική αξία, η παλαιότητα, κλπ, στην εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου επισημαίνεται ότι θα πρόκειτα για ένα «σοβαρό» πρόστιμο.

Ωστόσο μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξουν κάποιες ευνοικές ρυθμίσεις, όπως οι εκπτώσεις σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής ή ο καθορισμός δόσεων, αλλά όλα αυτά θα αποσαφηνιστούν στο Π.Δ.

Βάσει των διατάξεων του νομοσχεδίου, η αρχή θα γίνει με την άμεση ανάρτηση των δασικών χαρτών για τις περιοχές που είχαν εξαιρεθεί ως οικιστικές πυκνώσεις και είχαν αποτυπωθεί με ιώδες περίγραμμα. Η ανάρτηση προβλέπεται να γίνει εντός δύο μηνών από την ψήφιση του νομοσχεδίου και από τη στιγμή που θα γίνει αυτή ξεκινούν και οι προθεσμίες για την άσκηση των αντιρρήσεων από τους ενδιαφερόμενους.

Από τη δυνατότητα τακτοποίησης εξαιρούνται και δεν μπορούν να υπαχθούν στο νόμο:

α) κτίρια που δεν έχουν το χαρακτήρα κατοικίας ή κατασκευής συνοδεύουσας την κατοικία.
β) κτίρια και λοιπές κατασκευές που έχουν ανεγερθεί μετά την 28.7.2011.
γ) κτίρια και λοιπές κατασκευές που βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε υγροτόπους που προστατεύονται σύμφωνα με τη συνθήκη Ramsar και σε άλλες περιοχές για τις οποίες ισχύουν ειδικές προστατευτικές διατάξεις της φύσης ή του τοπίου.
δ) κτίρια και λοιπές κατασκευές που βρίσκονται σε αιγιαλό, ζώνη παραλίας, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, κλπ και περιγράφονται στο άρθρο 89 του νόμου 4495/2017.
ε) κτίρια και λοιπές κατασκευές εντός περιοχών που είναι υποχρεωτικώς αναδασωτέες, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 38 του ν. 998/1979.
στ) κτίρια και λοιπές κατασκευές που βρίσκονται σε περιοχές που περιλαμβάνονται σε ρέματα που έχουν οριοθετηθεί σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και βρίσκονται εντός Ζώνης Δυνητικού Κινδύνου Πλημμύρας (ΖΔΚΠ), σύμφωνα με τα εγκεκριμένα από την Εθνική Επιτροπή Υδάτων Σχέδια Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας.

Να σημειωθεί, πάντως, ότι, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο, σε περίπτωση που προκύπτει, μετά από διόρθωση προδήλου σφάλματος, αποδοχή αντιρρήσεων και κύρωση του δασικού χάρτη, ακύρωση του χάρτη με δικαστική απόφαση ή αναμόρφωση του δασικού χάρτη, ότι η υπαχθείσα στη διάταξη κατοικία δεν διέπεται από τη δασική νομοθεσία, η υπαγωγή αυτή αίρεται και επιστρέφονται στον ενδιαφερόμενο τα παράβολα και πρόστιμα που έχει τυχόν καταβάλει. Το ίδιο ισχύει και εάν η παραπάνω διαπίστωση γίνει καθ’ οποιοδήποτε προγενέστερο στάδιο της υπαγωγής.

Τα βήματα της διαδικασίας για την τακτοποίηση των δασικών αυθαιρέτων

1. Η διαδικασία υπαγωγής ξεκινά με αίτηση που υποβάλλει ο ιδιοκτήτης του αυθαιρέτου πληρώνοντας παράβολο ύψους 250 ευρώ σε διαδικτυακή πλατφόρμα που τηρείται από το «Ελληνικό Κτηματολόγιο». Ωστόσο στο νομοσχέδιο δεν αποσαφηνίζονται οι όροι και προδιαγραφές λειτουργίας τής πλατφόρμας, η διαδικασία υποβολής της αίτησης και τα τυχόν απαιτούμενα δικαιολογητικά, καθώς αυτά θα καθοριστούν με μελλοντική απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος.
   Η αίτηση του ιδιοκτήτη αυθαιρέτου θα πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:
   - την περιγραφή της οικίας, την οποία αφορά το αίτημα, και των συνοδεουσών αυτήν κατασκευών, ως προς την κάλυψη, τη δομημένη επιφάνεια και το ύψος,
   - τη χρήση της οικίας,
   - τον εντοπισμό της οικίας στην ιστοσελίδα του «Ελληνικό Κτηματολόγιο», στον ειδικό διαδικτυακό τόπο ανάρτησης δασικών χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων,
   - υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 (Α’ 75) με θεωρημένο το γνήσιο της υπογραφής επ’ αυτής, με την οποία ο ενδιαφερόμενος δηλώνει ότι τα υποβαλλόμενα στοιχεία είναι αληθή.

2. Μετά την υποβολή της αίτησης αναστέλλονται άμεσα οι τυχόν επιβληθείσες διοικητικές κυρώσεις και πρόστιμα, ενώ δεν επιβάλλονται νέα και εξαιρείται η συγκεκριμένη κατοικία και οι συνοδεύουσες κατασκευές της από την κατεδάφιση έως την ολοκλήρωση της υπαγωγής στο νόμο. Οπως διευκρινίζεται στο σχέδιο νόμου, αναστολή δεν μπορεί να επιτευχθεί για κατασκευές, για τις οποίες έχει κριθεί επιβεβλημένη η άμεση κατεδάφιση για λόγους αποτροπής άμεσου κινδύνου στη ζωή ή την περιουσία ή το περιβάλλον.

   Στα στοιχεία των αιτήσεων προβλέπεται η διεξαγωγή δειγματοληπτικών ελέγχων και σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι τα στοιχεία μίας δήλωσης είναι ανακριβή, το αυθαίρετο δεν μπορεί να υπαχθεί στο νόμο.
   Η διαδικασία μπορεί να «τρέχει» ταυτόχρονα με την ενδεχόμενη υποβολή αντίρρησης από τον ενδιαφερόμενο δεδομένου ότι ορίζεται ρητά πως «δεν αναστέλλεται η προθεσμία για ενδιαφερομένους που έχουν υποβάλει αντιρρήσεις του άρθρου 15 του ν. 3889/2010, αίτηση για τη διόρθωση προδήλου σφάλματος του αναρτηθέντος δασικού χάρτη, αίτηση ακυρώσεως του κυρωθέντος δασικού χάρτη ή έχουν αμφισβητήσει με οποιαδήποτε άλλη διοικητική ή δικαστική διαδικασία το δασικό χαρακτήρα της έκτασης, στην οποίαν ευρίσκεται η κατοικία τους»

3. Μετά από τη συγκέντρωση των αιτήσεων υπαγωγής και εντός τριων μηνών από την ψήφιση του νομοσχεδίου, προβλέπεται η κατάρτιση οικονομοτεχνικής μελέτης για κάθε Περιφέρεια της χώρας, η οποία θα καταγράφει τη δόμηση εντός των εκτάσεων που περιλαμβάνονται στους αναρτημένους ή κυρωμένους, κατά περίπτωση, δασικούς χάρτες. Ειδικά για την Περιφέρεια Αττικής θα γίνουν τρεις οικονομοτεχνικές μελέτες (Διευθύνσεις Δασών Ανατολικής και Δυτικής Αττικής και Πειραιά), ενώ ξεχωριστές μελέτες θα γίνουν ώστε να καλυφθούν χωριστά οι Διευθύνσεις Δασών Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής. 

4. Σε κάθε οικονομοτεχνική μελέτη θα καταγράφεται: Ο αριθμός, το εμβαδόν και η κάλυψη των κτιρίων και κατασκευών που βρίσκονται σε εκτάσεις ανηρτημένων και κυρωθέντων δασικών χαρτών, η ημερομηνία κατασκευής τους, εάν αυτή μπορεί να προσδιορισθεί, η χρήση τους και η ενδεχόμενη χωρική κατανομή τους σε οικιστικές πυκνώσεις. Επιπλέον, θα περιγράφονται οι συνέπειες της διατήρησης των κατασκευών αυτών και των χρήσεών τους στο περιβάλλον, θα εξετάζεται η αναγκαιότητα άμεσης κατεδάφισής τους και θα αναλύονται οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες τόσο σε περίπτωση κατεδάφισης, όσο και σε περίπτωση προσωρινής διατήρησης των αυθαίρετων κατασκευών. Στην περίπτωση που θα προτείνεται η διατήρησή τους θα περιγράφονται και οι ενέργειες αντιστάθμισης που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση του δασικού ισοζυγίου ανά περιοχή μελέτης ή Περιφερειακή Ενότητα ή Περιφέρεια.

5. Οι οικονομοτεχνικές μελέτες καταρτίζονται βάσει στοιχείων που θα συλλεγούν και μπορεί να περιλαμβάνουν αεροφωτογραφίες, δορυφορικές απεικονίσεις, αυτοψίες και τις αιτήσεις των ιδιοκτητών αυθαιρέτων.

Μόλις ολοκληρωθούν οι μελέτες θα ακολουθήσει Προεδρικό Διάταγμα υστερα από πρόταση των υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, το οποίο θα καθορίζει:

α) τις περιοχές που παρατηρούνται οικιστικές πυκνώσεις, για τις οποίες κοινωνικοί λόγοι επιβάλλουν την προσωρινή εξαίρεση από την κατεδάφιση και την προσωρινή αναστολή των λοιπών διοικητικών κυρώσεων,
β) τα ειδικότερα κριτήρια υπαγωγής τους στο νόμο και κυρίως το βαθμό στον οποίον η προσωρινή εξαίρεσή τους από την κατεδάφιση δεν προκαλεί βλάβη στα δασικά οικοσυστήματα, ιδίως σε συνδυασμό με μέτρα αντιστάθμισης,
γ) τις συνέπειες υπαγωγής στις διατάξεις του παρόντος και ιδίως την προσωρινή εξαίρεση από την κατεδάφιση και το χρόνο αυτής, ο οποίος σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 30 έτη, την ανάκληση και αναστολή των ήδη ληφθέντων διοικητικών μέτρων, την αναστολή επιβολής νέων διοικητικών κυρώσεων και την αναστολή εκκρεμών ποινικών διώξεων και τη μη άσκηση νέων,
δ) τα μέσα απόδειξης του χρόνου ανέγερσης και ολοκλήρωσης των αυθαιρέτων όπως αεροφωτογραφίες, έγγραφα, ιδίως έγγραφα της δασικής υπηρεσίας, των πολεοδομικών υπηρεσιών ή άλλης δημόσιας αρχής που αφορούν στο ακίνητο, δικαστικές αποφάσεις, καθώς και τίτλοι ιδιοκτησίας που αφορούν στο κτίριο και η διαδικασία υποβολής τους,
ε) τον φορέα διαχείρισης και ελέγχου των αποδεικτικών μέσων του χρόνου ολοκλήρωσης των κτιρίων, τη διαδικασία δειγματοληπτικού ελέγχου των υποβληθέντων στοιχείων και τις συνέπειες από την υποβολή ανακριβών στοιχείων,
στ) τον τρόπο υπολογισμού ενιαίου προστίμου για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου, το οποίο υπολογίζεται με βάση το κτίριο, τις συνοδεύουσες αυτό κατασκευές και τον καταληφθέντα περιβάλλοντα χώρο, και τα ειδικότερα στοιχεία που θα ληφθούν υπόψη για τον προσδιορισμό του ενιαίου δασικού προστίμου, όπως η αξία της δασικής γης, το κόστος αναδάσωσης ανά στρέμμα, η αντικειμενική αξία της πλησιέστερης στην κατασκευή ζώνης, η επιφάνεια του κτιρίου σε τετραγωνικά μέτρα, η παλαιότητα του κτιρίου, μειωτικοί και αυξητικοί συντελεστές και κάθε άλλο στοιχείο που κρίνεται πρόσφορο για τον προσδιορισμό του. Επίσης, καθορίζεται ο τρόπος καταβολής του ενιαίου δασικού προστίμου, εφάπαξ ή σε δόσεις, ο αριθμός των δόσεων, τυχόν εκπτώσεις σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, οι συνέπειες καθυστέρησης της καταβολής του, η διαδικασία κατάθεσης, απόδοσης και εξόφλησης του, η δημιουργία ειδικού κωδικού στον οποίο αυτό αποδίδεται και κάθε άλλο σχετικό θέμα,
ζ) τις δράσεις αντιστάθμισης για την επίτευξη του δασικού ισοζυγίου σε σχέση με τις προσωρινώς διατηρούμενες κατοικίες, δηλαδή τα έργα που θα απαιτηθούν για την αποκατάσταση του δασικού οικοσυστήματος, την προστασία των κατάντη περιοχών και την παροχή των αναγκαίων πόρων για την υλοποίησή τους, όπως ιδίως δασώσεις, αναδασώσεις, δασοτεχνικά έργα, μελέτες και έργα προστασίας και διαχείρισης δασικών οικοσυστημάτων, κατεδαφίσεις κατασκευών που δεν θα υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου και ο χωρικός προσδιορισμός, ανά δημοτική ή περιφερειακή ενότητα, των δράσεων που θα αναληφθούν, καθώς και οι υπόχρεοι σ’ αυτά ή στην κάλυψη των δαπανών τους,
ζ) τη δημιουργία διαδικτυακής πλατφόρμας μέσω της οποίας θα ασκείται εποπτεία και έλεγχος για τη μη ανέγερση νέων κατασκευών εντός των δασών και των δασικών εκτάσεων και οι συνέπειες από την εφαρμογή της,
η) τις κυρώσεις επί των κτιρίων και κατασκευών που δεν θα υπαχθούν στη ρύθμιση των άρθρων 5 και 7 και επ’ αυτών που πραγματοποιούνται μετά την 28.7.2011,
θ) τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για να διαπιστωθεί ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που το προεδρικό διάταγμα θέτει για την υπαγωγή στις διατάξεις του παρόντος, προκειμένου να ολοκληρωθεί η σχετική διαδικασία.

Σε διάστημα έξι μηνών από την έκδοση του προεδρικού διατάγματος οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να συμπληρώσουν την αίτηση υπαγωγής στις διατάξεις αυτού του νόμου με τα δικαιολογητικά που θα έχει ορίσει το προεδρικό διάταγμα. Εντός δεκαπέντε ημερών από τη συμπλήρωση των παραπάνω δικαιολογητικών γνωστοποιείται στον ενδιαφερόμενο η αποδοχή ή απόρριψη της αίτησης.

- Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησής του, ο ιδιοκτήτης αυθαιρέτου θα μπορεί να ασκήσει προσφυγή, η οποία ωστόσο δεν θα παρατείνει την αναστολή κατεδάφισης που ο αιτών θα έχει πετύχει προσωρινά με την υποβολή της αρχικής αίτησης.
- Σε περίπτωση που η αίτηση γίνει δεκτή, ο ιδιοκτήτης του αυθαιρέτου θα ενημερωθεί και για το δασικό πρόστιμο, το οποίο θα πρέπει να καταβάλει προκειμένου να πετύχει την 30ετή τακτοποίηση. (Το αρχικό κείμενο που αναρτήθηκε στο opengov.gr περιελάμβανε εδάφιο, σύμφωνα με το οποίο η αποπληρωμή του προστίμου έπρεπε να γίνει εντός τριων μηνών από την γνωστοποίηση της απόφασης αποδοχής της αίτησης, διαφορετικά θα ακολουθούσε κατεδάφιση του ακινήτου, κάτι το οποίο θα ήταν οικονομικά ανέφικτο για τους περισσότερους αυθαιρετούχους. Ωστόσο το εδάφιο αυτό απαλείφθηκε αμέσως μετά και αποδόθηκε σε λάθος από το υπουργείο).