Κορονοϊός: Νέες ρήτρες για την εκ περιτροπής εργασία που μειώνει 50% το μισθό

Η 30^η Απριλίου αναμένεται να τεθεί ως το πρώτο χρονικό ορόσημο για την επανεξέταση του νέου ιδιόμορφου συστήματος εκ περιτροπής εργασίας, το οποίο επιτρέπει στους εργοδότες να απασχολούν τους εργαζόμενούς τους 2 εβδομάδες το μήνα, οδηγώντας έτσι σε μείωση κατά 50% των προβλεπόμενων αποδοχών, με ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας. Ταυτόχρονα, η εφαρμογή του φαίνεται πως θα αφορά τελικά τις επιχειρήσεις που πλήττονται βάσει ΚΑΔ. 

Μετά και τις σφοδρές αντιδράσεις που προκαλεί η ρύθμιση, πληροφορίες από το υπουργείο Εργασίας αναφέρουν πως αύριο Πέμπτη 26 Μαρτίου αναμένεται – εκτός απροόπτου – να δημοσιευθεί η σχετική υπουργική απόφαση η οποία σύμφωνα με την ΠΝΠ της 20^ης Μαρτίου πρέπει να "ρυθμίζει κάθε αναγκαία λεπτομέρεια" για την εφαρμογή του μέτρου, που ονομάζεται "λειτουργία επιχειρήσεων με προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας".

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν πως η εν λόγω υπουργική απόφαση θα περιορίζει την εφαρμογή του μέτρου στις επιχειρήσεις που πλήττονται από την διασπορά του κορονοιού, όπως αυτές προβλέπονται βάσει της λίστας με τους ΚΑΔ που καταρτίζει το υπουργείο Οικονομικών.

Κι αυτό καθώς η σχετική ρύθμιση είναι γενική και από το γράμμα της διάταξης προκύπτει πως το μέτρο αφορά το σύνολο των επιχειρήσεων. Υπενθυμίζεται πως η σχετική νομοθετική ρύθμιση της ΠΝΠ (άρθρο 9) δεν έχει ρητή αναφορά περιορισμού του μέτρου "σε επιχειρήσεις-εργοδότες του ιδιωτικού τομέα, που έχουν οριστεί από το Υπουργείο Οικονομικών, βάσει Κ.Α.Δ κύριας δραστηριότητας, ως κλάδοι πληττόμενοι από την εξάπλωση του κορωνοϊού COVID-19" όπως αντίστοιχα συμβαίνει με την διάταξη για την αναστολή των συμβάσεων εργασίας.

Διάρκεια του μέτρου

Όσον αφορά στην διάρκεια του μέτρου, αυτή οριοθετείται από την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου σε «χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 6 μήνες» από την έναρξη ισχύος της επίμαχης ΠΝΠ, που είναι η 20 Μαρτίου (συνεπώς έως 20 Σεπτεμβρίου).

Πληροφορίες αναφέρουν πως η ερμηνεία της εν λόγω ρήτρας αναμένεται να οριοθετεί την εφαρμογή του μέτρου κατ αρχήν έως την 30^η Απριλίου. Τότε θα πρέπει να επαναξιολογηθεί η κατάργηση του μέτρου ή η δυνατότητα συνέχισής του, ανάλογα με τα νέα δεδομένα της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και της κατάστασης που θα επικρατεί στην οικονομία και την αγορά εργασίας.

Σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες, το μέτρο αναμένεται να μπορεί να εφαρμοστεί για έως και 6 μήνες μετά την ισχύ της επίμαχης ΠΝΠ, και θα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την εξάπλωση του κορονοϊού και για τις επιχειρήσεις που συμπεριλαμβάνονται στους ΚΑΔ που καταρτίζει το υπουργείο Οικονομικών. Η πρώτη επανεξέταση του μέτρου για κατάργηση ή συνέχιση τοποθετείται στις 30/4.

Δεν αποκλείεται το μέτρο να εφαρμοστεί συνδυαστικά με το μέτρο της αναστολής συμβάσεων εργασίας για τις επιχειρήσεις που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα με τους ΚΑΔ του υπουργείου Οικονομικών. Δηλαδή όσοι εργαζόμενοι δεν τίθενται σε αναστολή σύμβασης να μπορούν να εργάζονται με αυτό το σύστημα της εκ περιτροπής.

Υπενθυμίζεται πως η επίμαχη διάταξη αναφέρει πως :  

Στο πλαίσιο των έκτακτων και προσωρινών μέτρων στην αγορά εργασίας για την αντιμετώπιση και τον περιορισμό της διασποράς του κορωνοϊού COVID-19, και πάντως για χρονικό διάστημα που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της παρούσας, o εργοδότης δύναται, με απόφασή του, να ορίζει προσωπικό ασφαλούς λειτουργίας της επιχείρησης ως εξής:

• Κάθε εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται κατ' ελάχιστο δύο (2) εβδομάδες με περίοδο αναφοράς τον μήνα, συνεχόμενα ή διακεκομμένα,
• Ο ανωτέρω τρόπος οργάνωσης της εργασίας γίνεται ανά εβδομάδα και εντάσσεται σε αυτόν τουλάχιστον το 50% του προσωπικού της επιχείρησης,
• Εργοδότης που θα εφαρμόσει αυτόν τον τρόπο οργάνωσης της εργασίας υποχρεούται να διατηρήσει τον ίδιο αριθμό εργαζομένων που απασχολούνταν κατά την έναρξη εφαρμογής του.

Oι επιχειρήσεις που συμπεριλαμβάνονται στους ΚΑΔ του υπουργείου Οικονομικών έχουν τη δυνατότητα να θέσουν σε προσωρινή αναστολή τις συμβάσεις εργασίας του προσωπικού τους, ώστε να μην καταβάλλουν τους μισθούς και οι εργαζόμενοι να πάρουν τα 800 ευρώ από το κράτος. Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα προβλέψεις το μέτρο των αναστολών συμβάσεων ισχύει κατ αρχήν για ένα μήνα, δηλαδή έως τις 20 Απριλίου, ενώ η νέα μορφή εκ περιτροπής εργασία μπορεί να εφαρμοστεί για έως 6 μήνες, δηλαδή έως τις 20 Σεπτεμβρίου, εφόσον δεν καταργηθεί νωρίτερα λόγω επανεξέτασης.

Το προυπάρχον πλαίσιο

Το προυπάρχον της κρίσης του κορονοιού νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει ήδη τη δυνατότητα του εργοδότη να προχωρά μονομερώς χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου σε σύστημα εκ περιτροπής εργασίας, με συγκεκριμένες όμως διαδικασίες (διαβούλευση κλπ), οι οποίες είναι ζητούμενο πώς μπορούν να εφαρμοστούν στις σημερινές συνθήκες. Ειδικότερα το προισχύον νομοθετικό πλαίσιο προβλέπει 5 προυποθέσεις : 

1. πρέπει να αποδεικνύεται περιορισμός των δραστηριοτήτων του, καθώς η μονομερής επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας προβλέπεται αντί της απόλυσης. Με τον όρο «περιορισμός της δραστηριότητας» δεν νοείται η απλή μείωση του οικονομικού αποτελέσματος της επιχείρησης, η ενδεχόμενη μείωση των κερδών της ή και η ζημιογόνος χρήση της. Δηλαδή δεν αρκεί η επιχείρηση να έχει μηδενικά κέρδη ή ακόμη και ζημιές. Αντίθετα απαιτείται ο περιορισμός του όγκου της δραστηριότητας, δηλαδή η μείωση της παραγωγής ή της ανάγκης για παροχή υπηρεσιών με τρόπο τέτοιο ώστε να προκύπτει πλεονάζον προσωπικό λόγω της μείωσης της διαθέσιμης εργασίας.
2. Πριν από τη μονομερή επιβολή εκ περιτροπής εργασίας απαιτείται ενημέρωση και διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Δεν είναι ωστόσο προαπαιτούμενο οι διαβουλεύσεις αυτές να καταλήξουν σε συμφωνία. Η πρόσκληση που απευθύνει ο εργοδότης προς τους εκπροσώπους των εργαζομένων για την έναρξη των διαβουλεύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει, πέρα από τον τόπο και τον χρόνο, τους λόγους που καθιστούν αναγκαία την επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας. Μεταξύ του χρονικού σημείου της ανακοίνωσης και του χρόνου πραγματοποίησης της διαβούλευσης πρέπει να μεσολαβεί επαρκές χρονικό διάστημα για την προετοιμασία των εργαζομένων. 
3. το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας επιβάλλεται στο σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης. Όπως αναφέρεται στις σχετικές εγκύκλιες οδηγίες «είναι ανεπίτρεπτη η επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας επιλεκτικά σε συγκεκριμένους μόνο εργαζόμενους, όταν οι υπόλοιποι εξακολουθούν να εργάζονται κατά πλήρη απασχόληση». 
4. Η μέγιστη διάρκεια του μονομερώς επιβαλλόμενου μέτρου δεν μπορεί να ξεπερνά τους 9 μήνες μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος (δηλαδή από 1/1 έως 31/12).
5. Η μονομερής απόφαση επιβολής συστήματος εκ περιτροπής εργασίας πρέπει να κοινοποιηθεί εντός 8 ημερών στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας. Διαφορετικά η επιβολή είναι άκυρη και τεκμαίρεται πλήρης απασχόληση των μισθωτών.

Αν δεν τηρηθούν σωστά οι εν λόγω προϋποθέσεις, ο εργοδότης μπορεί να βρεθεί σε δικαστικές διαμάχες με τους εργαζομένους του, καθώς η επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας τεκμαίρεται καταχρηστική ή και μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Αξίζει να σημειωθεί πως και τα δικαστήρια αποδείχθηκαν στην πράξη αυστηρά στην εφαρμογή του μέτρου, καθώς αποφάνθηκαν με δικαστικές αποφάσεις υπέρ των εργαζομένων, κυρίως εξαιτίας της ελλιπούς διαβούλευσης και μη συνδρομής περιστατικών που αποδείκνυαν την οικονομική καταστροφή των επιχειρήσεων. 

Αντιδράσεις

Σε κάθε περίπτωση, το μέτρο προκαλεί ήδη σφοδρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση αλλά και από τη ΓΣΕΕ. Η τομεάρχης Εργασίας και πρώην υπουργός Εργασίας, Έφη Αχτσιόγλου, έκανε λόγο για  «φαστ-τρακ διαδικασία εκ περιτροπής εργασίας, στην οποία οι εργαζόμενοι θα αμείβονται με το 50% του μισθού τους για 6 μήνες» και για ενέργειες που όχι μόνο "συμπιέζουν το εισόδημα των εργαζομένων αλλά πλήττουν συνολικά την οικονομία και την κοινωνική συνοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα". Από την πλευρά της η ΓΣΕΕ ζητά την απόσυρση του μέτρου, τονίζοντας πως "σε μία τόσο κρίσιμη περίοδο για τη χώρα, που οι εργαζόμενοι ζουν με την αγωνία της επόμενης ημέρας δε θα ανεχθούμε  τέτοιες συμπεριφορές και ρυθμίσεις".