Αναδρομικά: Κλειδώνει το 10μηνο - Έρχεται δεύτερη απόφαση του ΣτΕ

Η κρυφή ρήτρα του νόμου Κατρούγκαλου και ο ρόλος της στην πολύκροτη υπόθεση των αναδρομικών. Τι κρίθηκε τώρα και τι θα κριθεί με τη νέα απόφαση που έρχεται. Όλο το παρασκήνιο. Τι λένε οι ειδικοί

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 8 λεπτά ┋

Μικρή παράταση αγωνίας για τους συνταξιούχους που διεκδικούν αναδρομικά, καθώς η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ τοποθετεί μόνο το μισό… παζλ στη θέση του. Για να ολοκληρωθεί η εικόνα και να φανεί το ακριβές εύρος των οφειλόμενων αναδρομικών ποσών απαιτείται ακόμη μία κρίση του ΣτΕ.

Η δεύτερη και τελευταία απόφαση, που αναμένεται να συμπληρώσει όλα τα κομμάτια που λείπουν, αφορά στην αίτηση αναίρεσης που έχει καταθέσει ο ΕΦΚΑ κατά πρόσφατης απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Η εφετειακή απόφαση, που θα γίνει τώρα η αφορμή να κριθούν και οι επιμέρους λεπτομέρειες στην υπόθεση των αναδρομικών, είχε επικυρώσει προηγούμενη κρίση του Πρωτοδικείου, καταλογίζοντας σε συνταξιούχο δικαστή αναδρομικά για την περίοδο από 1ης Ιουλίου 2015 έως τις 30 Ιουνίου 2017.

Πρόκειται για την πρώτη υπόθεση αναδρομικών που ασκήθηκε μετά τον Ιούνιο του 2015 και κατάφερε ήδη να φτάσει στο εφετείο, εξασφαλίζοντας μάλιστα και την απόφαση σε δεύτερο βαθμό. Η πολύκροτη εφετειακή απόφαση εκδόθηκε στις 20 Φεβρουαρίου του 2019. Ακολούθως ο ΕΦΚΑ προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας την αναίρεσή της ακριβώς επειδή ενοποιεί τον χρόνο πριν και μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου (Μάιος 2016).

Αν και το επιδικαζόμενο από το Εφετείο ποσό ήταν κάτω από 40.000 ευρώ –όριο για την άσκηση αίτησης αναίρεσης στο ΣτΕ–, η νομική βάση προσφυγής αναζητήθηκε στα μείζονα ζητήματα συνταγματικότητας που εγείρονταν για επιμέρους διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου.

Στην αίτηση αναίρεσης του Ενιαίου Φορέα φέρεται να αναπτύσσονται λεπτομερώς όλο το σκεπτικό και η επιχειρηματολογία για ποιον λόγο δεν μπορεί να ενοποιείται ο χρόνος πριν και μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου, τον Μάιο του 2016.

Συνεπώς, αν στην απόφαση-βόμβα της περασμένης Παρασκευής αποκαλύφθηκε η «μεγάλη εικόνα» για τη συνταγματικότητα του επανυπολογισμού, στη νέα κρίση που αναμένεται, θα «κλειδώσουν» οι επιμέρους λεπτομέρειες και οι ημερομηνίες των ενδεχόμενων επιστροφών, αλλά και το ακριβές δημοσιονομικό κόστος.

«Η άποψή μου είναι πως με τις πρόσφατες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ δεν κρίθηκε το θέμα της διεκδίκησης αναδρομικών για τις μνημονιακές περικοπές που είχαν κριθεί αντισυνταγματικές. Επομένως οι απαιτήσεις των συνταξιούχων για την χρονική περίοδο από τον Ιούλιο 2015 έως τον Δεκέμβριο του 2018 είναι υπαρκτές και βάσιμες» δηλώνει ο εργατολόγος, Δημήτρης Μπούρλος, τ. εκδότης του περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ».

Το σημείο-κλειδί της απόφασης

Αναλυτικά, η απόφαση που δημοσιεύθηκε την περασμένη Παρασκευή έχει ένα ιδιαίτερα κομβικό σημείο, το οποίο κλείνει οριστικά και αμετάκλητα τις εκκρεμότητες για τις επανυπολογισμένες από 1/1/2019 συντάξεις: Κατά το ΣτΕ είναι συνταγματική η βάση επανυπολογισμού των νέων κύριων συντάξεων.

Αυτό σημαίνει πως ορθώς ο νομοθέτης ανέτρεξε στον Δεκέμβρη του 2014 –όταν οι προηγούμενες αντισυνταγματικές περικοπές των νόμων 4051 και 4093 του 2012 ήταν ακόμη ισχυρές– και έλαβε αυτά τα ποσά για να τα χρησιμοποιήσει ως μέτρο σύγκρισης για την προσωπική διαφορά. Αν ο συγκεκριμένος τρόπος είχε κριθεί αντισυνταγματικός επειδή εμπεριέχει τις προηγούμενες αντισυνταγματικές περικοπές, τότε θα κατέρρεε όλο το αφήγημα του επανυπολογισμού, τα αναδρομικά θα «έμπαιναν» στο 2019 και η δημοσιονομική βόμβα θα ήταν μεγατόνων. Αρκεί να αναφερθεί πως μόνο για ένα έτος ο «λογαριασμός» των αναδρομικών ξεπερνάει τα 4 δισ. ευρώ…

Η κρίση του ΣτΕ κλείνει επομένως την πόρτα των εκκρεμοτήτων και «σφραγίζει» το μέλλον των παλαιών κύριων συντάξεων. Κανείς δεν μπορεί πλέον να προσφύγει κατά των επανυπολογισμένων συντάξεων –που έκαναν πρεμιέρα το 2019– επειδή περιέχουν μέσα τους τις αντισυνταγματικές περικοπές του 2012. Αυτή η διελκυστίνδα έλαβε τέλος. Ωστόσο δεν ξεκαθαρίζει –τουλάχιστον η περίληψη της απόφασης– τα επιμέρους στοιχεία που αφορούν στη μεταβατική περίοδο 2015 – 2018.

Η νέα απόφαση και γιατί είναι κρίσιμη

Η νέα κρίση του ΣτΕ επί της αίτησης αναίρεσης του ΕΦΚΑ αναμένεται να δείξει αν τα αναδρομικά μπορούν να «μπουν» στην περίοδο μετά την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου και να φτάσουν έως τον Δεκέμβρη του 2018.

Και αυτό καθώς το ανώτατο δικαστήριο καλείται να τοποθετηθεί επ' αυτού ακριβώς του θέματος: αν και κατά πόσο μπορεί να ενοποιηθεί η περίοδος πριν και μετά τον Μάιο του 2016 με τη λογική πως οι παλαιές συντάξεις με τις παλαιές αντισυνταγματικές περικοπές καταβάλλονταν έως και τον Δεκέμβριο του 2018 και μέχρι να ολοκληρωθεί το τιτάνιο εγχείρημα του επανυπολογισμού για δυο εκατομμύρια παλαιές συντάξεις.

Αναμφίβολα, η νέα απόφαση επί της αίτησης αναίρεσης θα επηρεαστεί σημαντικά από την προχθεσινή απόφαση και το σκεπτικό της, που δικαιώνει την επιλογή να ανατρέξει ο νομοθέτης στις συντάξεις του 2014, αλλά θα πρέπει πλέον να μπει στην ουσία των λεπτομερειών που θα κρίνουν το εύρος των διεκδικούμενων ποσών.

Η κρυφή ρήτρα

Η ρήτρα που… κρατά όλα τα λεφτά κρύβεται στο άρθρο του νόμου Κατρούγκαλου για τον επανυπολογισμό. Ειδικότερα στο επίμαχο άρθρο 14, το οποίο ορίζει την διαδικασία για τον επανυπολογισμό των παλαιών συντάξεων, υπάρχει ειδική ρήτρα, η οποία επιχειρεί να «καλύψει» νομικά την περίοδο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2018 (ο επανυπολογισμός απαιτούσε πολύ χρόνο στην πράξη για να ολοκληρωθεί).

Ειδικότερα αναφέρεται πως «μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2018 οι συντάξεις συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί κατά την 31η Δεκεμβρίου 2014, σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες διατάξεις». Με άλλα λόγια, η διάταξη ανατρέχει σε χρόνο πριν από την έκδοση της προηγούμενης απόφασης ΣτΕ (Ιούνιος 2015) ώστε να καλύψει τον χρόνο έως την ολοκλήρωση του επανυπολογισμού και την αναπροσαρμογή των συντάξεων από 1ης Ιανουαρίου2019.

Η τροπολογία για τα αναδρομικά των συνταξιούχων ενστόλων που ψηφίστηκε αρχές του περασμένου Νοέμβρη αναφέρεται στην εν λόγω ρήτρα, λέγοντας πως ο νομοθέτης έλαβε ως σημείο αναφοράς τις συνταξιοδοτικές διατάξεις όπως ίσχυαν κατά την 31η Δεκεμβρίου 2014, αποκλείοντας εφεξής κάθε έμμεση τροποποίηση του ύψους του καταβαλλόμενου ποσού. «Η πρόβλεψη αυτή εξυπηρετεί πρωτίστως λόγους δημοσίου συμφέροντος, που συνίστανται στη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος» αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας.

Το ΣτΕ δέχθηκε τώρα πως οι συντάξεις του 2014 μπορούν να είναι βάση σύγκρισης για τον επανυπολογισμό, ωστόσο –στην περίληψη τουλάχιστον της απόφασης– δεν είναι ξεκάθαρο αν τοποθετείται και για την εν λόγω ρήτρα. Για το γεγονός δηλαδή ότι επί 2,5 χρόνια οι κύριες συντάξεις καταβάλλονταν με τις αντισυνταγματικές περικοπές του 2012. Πιθανότατα, αυτό θα φανεί, λένε οι ειδικοί, στην νέα κρίση του ΣτΕ. Η οποία δεν φαίνεται πως θα αργήσει να δημοσιευθεί…

Λογαριασμός

Σε κάθε περίπτωση, το 10μηνο ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου είναι η πλέον ευάλωτη περίοδος. Συγκλίνουσες νομικές απόψεις καταλήγουν πως το 10μηνο αυτό - Ιούνιος 2015 έως Μάιος 2016 - είναι το πλέον βάσιμο χρονικό διάστημα για τις όψιμες αξιώσεις, καθώς εκεί ανιχνεύεται το κυρίαρχο νομικό «κενό». Και γι' αυτή την περίοδο, ωστόσο, θα πρέπει να αποφανθεί το ΣτΕ στην νέα κρίση της Ολομέλειάς του επί της αίτησης αναίρεσης. Υπενθυμίζεται πως οι μόνοι συνταξιούχοι που έχουν πληρωθεί αναδρομικά –δύο συνταξιούχοι της ΔΕΗ– είχαν δικαιωθεί για την περίοδο αυτή και ειδικότερα για το 6μηνο Ιούλιος 2015 - Δεκέμβριος 2015 (είχαν υποβάλλει την αγωγή τους τον Δεκέμβρη του 2015 και διεκδικούσαν χρήματα μέχρι εκείνο τον μήνα).

Προς το παρόν, η διαφαινόμενη εικόνα είναι πως για το επίμαχο 10μηνο αναμένεται να δικαιωθούν με επιστροφές χρημάτων κατ αρχήν μόνο όσοι έχουν καταθέσει αγωγές στα δικαστήρια.

Πάντως, και γι' αυτήν τη μικρή περίοδο, το δημοσιονομικό βάρος είναι αρκετά σημαντικό. Μόνο για το 10μηνο, το κόστος των αναδρομικών για όλους τους συνταξιούχους υπολογίζεται περίπου στα 4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,1 δισ. αφορούν τις περικοπές σε κύριες και επικουρικές συντάξεις και τα 2 δισ. τα χαμένα «δώρα».

Διαβάστε ακόμη