Ντιμίταρ Μπέτσεφ: Ο Covid-19 δεν φέρνει αλλαγές στην τουρκική εξωτερική πολιτική

Βαθύς γνώστης των γεωπολιτικών συσχετισμών, όπως εκείνοι διαμορφώνονται στην ευρύτερη ελληνική γειτονιά, ο Βούλγαρος ακαδημαϊκός με την αξιοσημείωτη διεθνή ερευνητική καριέρα Ντιμίταρ Μπέτσεφ μιλά στο «Εθνος της Κυριακής» για όλες εκείνες τις εξελίξεις που συνεχίζουν να «τρέχουν» στον άξονα Βαλκανίων - Τουρκίας - Ανατολικής Μεσογείου στη σκιά πια της πανδημίας του κορονοϊού.

Πρόκειται η εμφάνιση του κορονοϊού να επιφέρει αλλαγές στην τουρκική εξωτερική πολιτική;

Νομίζω πως όχι. Η Τουρκία χρησιμοποιεί την κρίση του Covid-19 για να προβάλει ήπια ισχύ, όχι για να περιορίσει τις δεσμεύσεις της εκτός των συνόρων.

Η Άγκυρα θέλησε να εκμεταλλευτεί την πανδημία στέλνοντας «βοήθεια» στο εξωτερικό. Αρκεί αυτή η «βοήθεια» για να αποκαταστήσει τους δεσμούς της με χώρες όπως το Ισραήλ;

Δεν νομίζω ότι η τουρκική βοήθεια θα κάνει τη διαφορά στην περίπτωση του Ισραήλ. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν σε κακή κατάσταση. Ο Νετανιάχου έχει πια επιστρέψει ως πρωθυπουργός και δεν τον βλέπω να χαλαρώνει απέναντι στην Άγκυρα – π.χ. ως προς τις διαφωνίες για τους υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Η τουρκική βοήθεια αποδίδει σε χώρες που είναι ήδη θετικά προδιατεθειμένες απέναντι στην Τουρκία όπως είναι η πρώην Γιουγκοσλαβία.

Η τουρκική επιρροή στα Βαλκάνια, ιδιαίτερα στην Αλβανία, όπου υπάρχει και πολυάριθμη ελληνική εθνική μειονότητα, γεννά ανησυχία πίσω στην Ελλάδα.

Οι δεσμοί της Τουρκίας με την Αλβανία χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Δεν βλέπω κάποια μεγάλη αλλαγή, πέρα από το γεγονός ότι ο Εντι Ράμα «φλερτάρει» με τον Ερντογάν. Προτεραιότητα των Τιράνων είναι η ένταξη στην ΕΕ και η Ελλάδα έχει επιρροή σε αυτό. Ωστόσο, ο Ράμα θα επιχειρήσει πιθανόν να ισορροπήσει μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, ώστε να εξασφαλίσει την καλύτερη συμφωνία από κάθε πλευρά. 

Είναι Τουρκία και Σερβία πιο κοντά από όσο θα ήθελαν πολλοί να παραδεχθούν;

Ναι, σε μεγάλο βαθμό χάρη στον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος ακολουθεί μια πολυδιάστατη πολιτική που θυμίζει εκείνη της Τουρκίας, και συνεργάζεται με τη Ρωσία, την Κίνα αλλά και το ΝΑΤΟ. Η προσέγγιση Σερβίας - Τουρκίας δεν θέτει, ωστόσο, σε κίνδυνο τους δεσμούς του Βελιγραδίου με την Αθήνα. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις Βουλγαρίας - Τουρκίας. Από τη δεκαετία του 1990 η Σόφια αποφεύγει να παίρνει θέση στις ελληνοτουρκικές διαμάχες. 

Ο Ερντογάν έχει πάρει μια σειρά από ρίσκα εκτός των συνόρων. Πόσο πιθανό είναι κάποια από αυτά να του γυρίσουν μπούμερανγκ;

Πρόκειται, ως επί το πλείστον, για υπολογισμένους κινδύνους. Ο Πούτιν έσωσε την παρτίδα στο Ιντλίμπ, κάνοντας τον διαιτητή μεταξύ Ερντογάν και Ασαντ. Αλλά χωρίς τους Ρώσους η Τουρκία θα μπορούσε εύκολα να καταστρέψει τις δυνάμεις του συριακού καθεστώτος. Στη Λιβύη, ο Χάφταρ βρίσκεται σε μειονεκτική θέση και η υποστηριζόμενη από την Τουρκία Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας κερδίζει έδαφος. Οι κυρώσεις για τους S-400 από τις ΗΠΑ έχουν αναβληθεί λόγω Covid-19. Αλλά και για την Τουρκία υπάρχει τίμημα, καθώς τώρα «έχει υπό την κατοχή της» κομμάτια της βόρειας Συρίας και πρέπει να φροντίζει για τη διοίκηση εκεί, πράγμα που ίσως να μην είναι δημοφιλές σε καιρούς οικονομικών δυσχερειών, ακόμη και αν ο Ερντογάν λέει στους πολίτες του ότι στόχος είναι να κρατηθούν οι Σύροι στη χώρα τους. Αλλά και η Λιβύη δεν είναι πιθανό να αποφέρει μεγάλα οικονομικά ή πολιτικά οφέλη. Η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας GNA του Σάρατζ και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός LNA του Χάφταρ βρίσκονται σε αδιέξοδο.

Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου έκανε την ExxonMobil να αναβάλει γεωτρήσεις που είχε προγραμματίσει στην Αν. Μεσόγειο. Η Τουρκία ωστόσο επιμένει στέλνοντας πλοία για έρευνες.

Η Τουρκία θέλει να μεγιστοποιήσει την ισχύ της, καθώς βλέπει να περικυκλώνεται από την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. ΗΠΑ και Γαλλία επίσης κλίνουν προς αυτήν τη συμμαχία. Για αυτόν τον λόγο και προσπαθεί να χαλάσει τα σχέδια των άλλων. Η Τουρκία θα μπορούσε να κάνει τη ζωή δύσκολη για τους ανταγωνιστές της στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά δεν πρόκειται να μπορέσει μονομερώς να εκμεταλλευθεί τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η κατάρρευση στις τιμές του πετρελαίου καθιστά, όμως, ανούσια αυτήν τη γεωπολιτική κούρσα.

Πηγή ανησυχίας αποτελεί για την Ελλάδα και ο τρόπος με τον οποίο ο Ερντογάν «εργαλειοποιεί» το Μεταναστευτικό. Βλέπετε αυτήν την τάση να συνεχίζεται;

Την τελευταία φορά που ο Ερντογάν το προσπάθησε, δεν κατάφερε να κερδίσει πολλά. Θα μπορούσε να το ξανακάνει, χωρίς αμφιβολία. Ωστόσο, η ουσία είναι ότι χρειάζεται οικονομική υποστήριξη από την ΕΕ για να διαχειριστεί τους εκατομμύρια πρόσφυγες στην Τουρκία. Θέλει, επίσης, να εμπλέξει τους Ευρωπαίους στο Ιντλίμπ. Θέλει κεφάλαια της ΕΕ να πληρώσουν για την ανοικοδόμηση και τα κέρδη των κατασκευαστικών εταιρειών. Η ΕΕ, όμως, δεν αρέσκεται στο να πληρώνει χρήματα χωρίς όρους και δεσμεύσεις, ενώ και η κρίση του κορονοϊού περιορίζει τους ευρωπαϊκούς πόρους που ανακατευθύνονται πια προς την τόνωση των ευρωπαϊκών οικονομιών.