Παρατεταμένη η ένταση στο Αιγαίο - Πού το πάει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν

Σε περίοδο παρατεταµένης έντασης εισέρχονται πια οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, µε την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ανεβάζει τον πήχη των προκλήσεων σε όλα τα µέτωπα, από τη Λιβύη έως το Καστελόριζο και από την κυπριακή ΑΟΖ έως την Αγία Σοφία -µέσα από παράνοµες NAVTEX, νεοθωµανικές τεµενοποιήσεις χριστιανικών µνηµείων και στρατιωτικά «ανοίγµατα» σε αέρα και θάλασσα-, χρησιµοποιώντας παράλληλα τα ανοιχτά µέτωπα και ως εκβιαστικά χαρτιά στο ευρωτουρκικό παζάρι που συνεχίζεται αλλά και ως µέσο πίεσης στην προσπάθεια να σύρει εκβιαστικά την Αθήνα σε µια ελληνοτουρκική διαπραγµάτευση που θα ξεπερνά κατά πολύ το θέµα της υφαλοκρηπίδας.

∆οκιµάζοντας τις αν(τ)οχές εταίρων και συµµάχων, το καθεστώς Ερντογαν έσπευσε µέσα σε λίγα 24ωρα, από τις 14 έως και τις 21 Ιουλίου, να εκδώσει NAVTEX (οδηγίες προς ναυτιλλοµένους) για έρευνες όχι µόνο στην κυπριακή ΑΟΖ αλλά και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, µε το πλωτό γεωτρύπανο Yavuz να επιχειρεί ήδη παρανόµως εντός των οριοθετηµένων οικοπέδων της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης και το σεισµογραφικό «Ορούτς Ρέις» να απειλεί να βάλει πλώρη για περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας. Η κίνηση της Αγκυρας, αµέσως αφού εξέδωσε τη NAVTEX που βάζει στο στόχαστρο την ελληνική υφαλοκρηπίδα στις 21 Ιουλίου, να βγάλει τον τουρκικό στόλο στο Αιγαίο, µε τις τουρκικές δυνάµεις να αποπλέουν «µαζικά» από τη Σµύρνη και το Ακσάζ, κινούµενες προς τον κόλπο της Αττάλειας και το Καστελόριζο, θα προκαλούσε ωστόσο συναγερµό πίσω στην Αθήνα, µε την ελληνική πλευρά να σπεύδει να βγάλει το µεγαλύτερο µέρος των δυνάµεών της στη θάλασσα, στέλνοντας έτσι ένα µήνυµα όχι µόνο ετοιµότητας αλλά και αποφασιστικότητας προς την πλευρά της Αγκυρας.

Παράλληλα, θα ξεκινούσε και ένας νέος γύρος διπλωµατικής κινητικότητας, µε τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο ∆ένδια, και τον υπουργό Εθνικής Αµυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο να επιδίδονται σε ένα µπαράζ επαφών µε ξένους ηγέτες και υπουργούς. Ο κ. Μητσοτάκης θα είχε επαφές µε τη Γερµανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αµπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Ο κ. ∆ένδιας µε τους οµολόγους του από το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία, τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωµατίας Ζοζέπ Μπορέλ κ.ά. Και ο υπουργός Εθνικής Αµυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος, µε τον οµόλογό του των ΗΠΑ, Μαρκ Εσπερ. 

Η ελληνική πλευρά έσπευσε να επικοινωνήσει τις ελληνικές θέσεις ενάντια στην τουρκική προκλητικότητα που επιµένει να οργιάζει παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, τις αποφάσεις του ΟΗΕ και κάθε έννοια καλής γειτονίας. Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών (για τελευταία φορά έπειτα από το Συµβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που πραγµατοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 13 Ιουλίου), η Ουάσιγκτον αλλά και η Μόσχα έχουν επανειληµµένως καλέσει την Τουρκία να απέχει από κινήσεις που συνδαυλίζουν την ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αγκυρα ωστόσο από την πλευρά της εµφανίζεται να αγνοεί επιδεικτικά τις προτροπές των «έξω», παίζοντας µε τη φωτιά. Εως και το βράδυ της 24ης Ιουλίου, έπειτα από σχεδόν τρία 24ωρα στο «κόκκινο», η ελληνοτουρκική ένταση έδειχνε να εµφανίζει τάσεις αποκλιµάκωσης.

Εάν πιστέψουµε µάλιστα όσα υποστήριξε σε δηµοσίευµά της η γερµανική «Bild» στις 22 Ιουλίου, τότε ήταν η Γερµανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ που «κατάφερε να αποτρέψει έναν ελληνοτουρκικό πόλεµο», επικοινωνώντας τηλεφωνικά την Τρίτη 21 Ιουλίου τόσο µε τον Ελληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη όσο και µε τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Το ότι το Βερολίνο δεν θέλει σε καµία περίπτωση να βρεθεί αντιµέτωπο µε µια ελληνοτουρκική «πολεµική» κρίση κατά τη διάρκεια της γερµανικής προεδρίας της ΕΕ το δεύτερο εξάµηνο του 2020 είναι σαφές. Παρά τις όποιες διαµεσολαβητικές ή «πυροσβεστικές» κινήσεις εκ µέρους των Γερµανών, οι οποίες ωστόσο δεν επιβεβαιώνονται επισήµως από την ελληνική πλευρά, η ένταση στα Ελληνοτουρκικά παραµένει. Βάσει της NAVTEX (µε αριθµό 0977/20) που εξέδωσε η τουρκική πλευρά στις 21 Ιουλίου, το σεισµογραφικό «Ορούτς Ρέις» έχει περιθώριο έως και τις 2 Αυγούστου για να πραγµατοποιήσει έρευνες σε περιοχή νοτίως του συµπλέγµατος της Μεγίστης, περιοχή το µεγαλύτερο µέρος της οποίας βρίσκεται εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

∆εν θα αποτελέσει έκπληξη εάν τo τουρκικό σεισµογραφικό τελικώς παραµείνει αγκυροβοληµένο στην Αττάλεια. ∆εν θα είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που οι Τούρκοι εκδίδουν µια NAVTEX που παραµένει… στα χαρτιά. Τουναντίον. Ο συναγερµός, ωστόσο, έχει έρθει για να µείνει στα Ελληνοτουρκικά… µε τους επόµενους µήνες µάλιστα να αναµένονται ανησυχητικά «θερµοί» λόγω και των εξελίξεων στη Λιβύη.

Η Αγκυρα, άλλωστε, επιµένει ότι οι περιοχές στις οποίες προτίθεται να πραγµατοποιήσει σεισµογραφικές έρευνες νοτίως του Καστελόριζου βρίσκονται εντός της καλούµενης «τουρκικής υφαλοκρηπίδας» που πλέον εκτείνεται έως και τις νοτιοανατολικές ακτές της Κρήτης, µε όχηµα το αυθαίρετο τουρκολιβυκό µνηµόνιο των Ερντογάν-Σάρατζ.

Στο ίδιο πλαίσιο, επιµένει παράλληλα να διαµηνύει και ότι το Καστελόριζο δεν µπορεί να έχει επήρεια σε θαλάσσιες ζώνες πέρα από τα χωρικά του ύδατα των 6 ναυτικών µιλίων, αποκηρύσσοντας µάλιστα κάθε διαφορετική άποψη ως «ελληνικό µαξιµαλισµό». Ο Ιµπραχίµ Καλίν, εκπρόσωπος και κορυφαίος σύµβουλος του Τούρκου προέδρου Ερντογάν, το επανέλαβε προ ηµερών, µιλώντας σε online ευρωτουρκική εκδήλωση των European Policy Centre - DEIK.

Η απάντηση, ωστόσο, θα ερχόταν από τον Αµερικανό πρέσβη στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ. «Εχω επισηµάνει πολλές φορές και θα το επαναλάβω και σήµερα, ότι οι Ηνωµένες Πολιτείες τηρούν τις αρχές του διεθνούς ναυτικού δικαίου, βάσει των οποίων τα νησιά, συµπεριλαµβανοµένου του Καστελόριζου, έχουν ακριβώς την ίδια υφαλοκρηπίδα και δικαιώµατα ΑΟΖ όπως και κάθε περιοχή στην ηπειρωτική χώρα» δήλωσε ο Αµερικανός διπλωµάτης, µιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων από την Αλεξανδρούπολη, όπου βρέθηκε στις 23 Ιουλίου για να «καλωσορίσει» και τις αµερικανικές στρατιωτικές δυνάµεις (ARC Endurance) στον δρόµο τους προς τη Ρουµανία και τον επόµενο γύρο της ΝΑΤΟϊκής άσκησης «Atlantic Resolve». «Καθώς εορτάζουµε την 150ή επέτειο του λιµανιού της Αλεξανδρούπολης, η σηµερινή ανάπτυξη των αµερικανικών δυνάµεων αποτελεί απόδειξη της δέσµευσης των Ηνωµένων Πολιτειών να προωθήσουν τους κοινούς στόχους άµυνας και ασφάλειας που έχουν κατοχυρώσει οι χώρες µας […] Μια ισχυρότερη και πιο ασφαλής Ελλάδα είναι προς το συµφέρον της Αµερικής» θα δήλωνε, µεταξύ άλλων, από το βήµα της οµιλίας του ο Τζέφρι Πάιατ. Σε ανάλογο πνεύµα και ο Αµερικανός υφυπουργός Εξωτερικών, Φίλιπ Ρίκερ, εξέφρασε τη «βαθιά ανησυχία» των ΗΠΑ για τις «προκλητικές» ενέργειες της Τουρκίας που «αυξάνουν τις εντάσεις». Απαντώντας σε ερώτηση του Μιχάλη Ιγνατίου, ο Αµερικανός ΥΦΥΠΕΞ προέτρεψε µάλιστα την τουρκική πλευρά να µην πραγµατοποιήσει επιχειρήσεις που αυξάνουν την ένταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, µια περιοχή την οποία ωστόσο η Αγκυρα αρέσκεται να… ναρκοθετεί.