ΝΑΤΟ: Τρίτη συνάντηση Ελλάδας - Τουρκίας στον απόηχο της υποχώρησης του Oruc Reis

Τρίτη συνάντηση Ελλάδας - Τουρκίας θα διεξαχθεί αύριο Τρίτη στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, μόνο με τεχνικά ζητήματα στην ατζέντα. Διπλωματική πηγή ανέφερε ότι το επίπεδο είναι στρατιωτικό και εκεί αναμένεται να παρουσιαστούν οι θέσεις της Τουρκίας επί των ελληνικών θέσεων, οι οποίες έχουν κατατεθεί μετά τη δεύτερη συνάντηση στη γραμματεία της συμμαχίας.

Ο στόχος είναι οι δύο πλευρές να καταλήξουν σε ένα τεχνικό κείμενο αρχών. Ο διπλωμάτης έκανε λόγο για ένα κείμενο πλαίσιο με «γενικές αρχές» και «αυταπόδεικτα πράγματα», όπως για παράδειγμα «ο σεβασμούς του διεθνούς δικαίου» και «η ειρηνική επίλυση των διαφορών».

Παρόλο που το κείμενο εμπεριέχει τεχνικούς όρους απεμπλοκής των στρατιωτικών δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αφορά και σε ένα μόνιμο μηχανισμό αποφυγής της σύγκρουσης στην περιοχή, καθώς και μια απευθείας γραμμή μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας που θα λειτουργεί 24/7, προκειμένου να «λύνονται» τα ζητήματα που θα προκύψουν στο μέλλον.

Σύμφωνα με διπλωματική πηγή, η Ελλάδα ζήτησε από το ΝΑΤΟ να υπάρξει πρόβλεψη στο κείμενο για αμοιβαία προσπάθεια, αλλά και το θέμα της αποκλιμάκωσης –να φύγουν δηλαδή τα τουρκικά πλοία από την περιοχή.

Πλέον, μετά και την αποχώρηση του Ορούτς Ρέις, το κείμενο ξαναγράφεται μέχρι την αυριανή συνάντηση και θα εμπεριέχει τη φράση «να μην επανέλθουν τα τουρκικά πλοία στην περιοχή».

Το παρασκήνιο της εμπλοκής του ΝΑΤΟ

Σύμφωνα με τη διπλωματική πηγή «η κινητικότητα στο ΝΑΤΟ είχε ξεκινήσει στα μέσα Αυγούστου, μετά την παρακίνηση της γερμανικής προεδρίας, για το πώς θα μπορούσε να εμπλακεί και το ΝΑΤΟ στην προσπάθεια αποκλιμάκωσης, ενόψει και του άτυπου Συμβουλίου των ΥΠΕΞ στο Βερολίνο».

Χρειάστηκαν τουλάχιστον πέντε μέρες για να λάβει πιο συγκεκριμένη μορφή. Η ελληνική διπλωματική επιδίωξη ήταν πρώτα ο γενικός γραμματέας Στόλτεμπεργκ να ακούσει τους δύο Υπουργούς και μετά να ανακοινώσει στρατιωτικά μέτρα για τη μείωση της έντασης στο πεδίο.

Έτσι κι έγινε. Στο περιθώριο του Συμβουλίου στο Βερολίνο, ο γενικός γραμματέας συναντήθηκε με τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών Δένδια και τον Υπουργό Άμυνας Παναγιωτόπουλο. Επίσης, συναντήθηκε με την Καγκελάριο Μέρκελ, η οποία του επανέλαβε το αίτημά της για συνεισφορά στην αποκλιμάκωση, σε στρατιωτικό επίπεδο.

Η εμπλοκή του ΝΑΤΟ έχει να κάνει με την παρουσία πολλών πλοίων (ΝΑΤΟ- assets) στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με την ίδια διπλωματική πηγή, η παρεξήγηση προέκυψε όταν ο Γ. Στόλτεμπεργκ σκέφτηκε ότι θα κάνει ένα μηχανισμό που θα στηθούν επιτροπές οι οποίες θα συζητούσαν συχνότητες και άλλα πρακτικά θέματα. Ο μηχανισμός απεμπλοκής ή αποφυγής σύγκρουσης του Στόλτεμπεργκ θα λειτουργούσε ωστόσο σε έξι μήνες. Και το ζήτημα που έθεσε η ελληνική πλευρά ήταν ότι «κάτι πρέπει να γίνει τώρα, με την κατάσταση που επικρατεί στην Ανατολική Μεσόγειο», υπονοώντας σαφώς ότι σε έξι μήνες είναι πολύ αργά.

Σύμφωνα με τον διπλωμάτη, ο Γ.Γραμματέας ήθελε συνάντηση του ΝΑΤΟ με την Ελλάδα, την Τουρκία και 2-3 ακόμα χώρες. Η ελληνική πλευρά δεν ήθελε συνάντηση σε περιορισμένο πεδίο, διότι δεν θα ακούγονταν οι φωνές των εταίρων από την ΕΕ.

Αρχικά έγινε συνάντηση με 8 χώρες, τις «μεγάλες», την Ελλάδα και την Τουρκία, για  “πρώτη και τελευταία φορά”, όπως είπε η διπλωματική πηγή. Στη συνέχεια, έγινε το τακτικό βορειοατλαντικό συμβούλιο για να υπάρξει και επίσημη καταγραφή στα αρχεία των θέσεων των Συμμάχων. Στην ολομέλεια που έγινε μίλησαν 10 μόλις χώρες. Σύμφωνα με την ίδια πηγή στην ολομέλεια δε μίλησε καμία κεντρο-ευρωπαϊκή χώρα, εκτός από το Βέλγιο το οποίο κράτησε ουδέτερη στάση.

Η πρώτη συνάντηση μεταξύ των στρατιωτικών επιτροπών Ελλάδας και Τουρκίας κράτησε 5 λεπτά και ήταν μόνο η γραμματεία του ΝΑΤΟ που έδωσε το κείμενο στις δύο πλευρές. Ένα κείμενο μισής σελίδας με Αρχές, με τέσσερις ενότητες με τίτλους όπως ‘ασφάλεια των δυνάμεων μας’ και ‘αποκλιμάκωση’”. Στην ουσία πρότεινε να προστεθεί μια ακόμα συχνότητα πρόσβασης και συνομιλιών μέσω ΝΑΤΟ.

Στη δεύτερη συνάντηση που κράτησε 45 λεπτά, η Ελλάδα κατέθεσε τις παρατηρήσεις της. Η ελληνική αντιπροσωπεία επέμεινε ότι η αποκλιμάκωση (de-escalation) προηγείται της αποτροπής σύγκρουσης (de-confliction) - δηλαδή θα πρέπει να αποσυρθούν τα πλοία πριν ξεκινήσουν οι τεχνικές συζητήσεις.

Αύριο, στην τρίτη συνάντηση, αναμένεται η Τουρκία να καταθέσει τις δικές της προτάσεις. Το κείμενο επαναδιατυπώνεται μετά την αποχώρηση του Ορούτς Ρέις.

Μια ακόμα ανοιχτή γραμμή

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αν η αποχώρηση του Ορούτς Ρέις αποδειχθεί οριστική, αυτό αποδίδεται στην συνολική πίεση από όλες τις πλερυές. Καταρχάς, στην παρουσία του υπεξ των ΗΠΑ Μ. Πομπέο στην περιοχή, αλλά και εν όψει των κυρώσεων της ΕΕ που είναι στα σκαριά.

Πάντως, κατά την άποψη της Ελλάδας δεν είναι σίγουρο ότι ο μηχανισμός Στόλτενμπεργκ είναι χρήσιμος. Ωστόσο, η εγκαθίδρυση μιας νέας γραμμής επικοινωνίας με τον Στρατηγό του ΝΑΤΟ Wolters θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμη στο μέλλον.