Επίτροπος Μετανάστευσης: Τέλος οι Μόριες - Θα προτείνω νέο Σύμφωνο την Τετάρτη

«Δεν θα έχουμε πλέον Μόριες. Η Μόρια δεν υπάρχει πια και πρέπει να σιγουρευτούμε ότι δεν θα έχουμε περισσότερες Μόριες στο μέλλον. Δεν θα έλεγα ότι δεν είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής της ΕΕ, είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης ευρωπαϊκής πολιτικής, μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου. Θα προτείνω ένα νέο Σύμφωνο την Τετάρτη. Και ελπίζω να καταλήξουμε σε συμφωνία και συμβιβασμό, ώστε να έχουμε έναν πιο συνεπή και συνεκτικό τρόπο αντιμετώπισης της μετανάστευσης στην Ευρώπη». 

Αυτό παραδέχθηκε μιλώντας σε ομάδα δημοσιογράφων στις Βρυξέλλες η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης Ίλβα Γιόχανσον. Το Open TV και το ethnos.gr ήταν το μοναδικά ελληνικά ΜΜΕ που βρέθηκαν στη συνέντευξη με την Επίτροπο που ετοιμάζεται να παρουσιάσει το πολυσυζητημένο και πολυαναμενόμενο Σύμφωνο Μετανάστευσης την προσεχή Τετάρτη.  

Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, αποκαλύπτει ότι στο Σύμφωνο προτείνεται η υποχρεωτική αλληλεγγύη ανάλογα με την οικονομική κατάσταση κάθε κράτους-μέλους, αλλάζει το «Δουβλίνο» -δε θα γίνονται επιστροφές στο πρώτο κράτος υποδοχής απαραίτητα και θα υπάρχει έμφαση στις επιστροφές, με συμμετοχή όλων των κρατών μελών και των οργανισμών, όπως η FRONTEX. 

« Όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μας, είχαμε 25.000 άτομα σε αυτό το υπερσυνωστισμένο στρατόπεδο στη Μόρια, τώρα είναι οι μισοί: 12 300. Ακόμα είναι πάρα πολλοί φυσικά, αλλά δεν περιμέναμε να συμβεί αυτή η καταστροφή. Εργαζόμαστε σκληρά τον τελευταίο χρόνο για να μειώσουμε τον αριθμό και να πάρουμε από εκεί τους ασυνόδευτους ανηλίκους -μετεγκαθίστανται σε άλλα κράτη μέλη και μειώνουμε τους ανθρώπους στο στρατόπεδο, βοηθώντας παράλληλα για καλύτερες συνθήκες. Ακόμα πολλοί άνθρωποι ζουν κάτω από απαράδεκτες συνθήκες, και αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει», λέει για τη Μόρια. 

Η Ελλάδα θα ξαναχτίσει το στρατόπεδο της Μόριας με την υποστήριξη της. Ωστόσο, η Μόρια είχε κατασκευαστεί για 3.000 άτομα, κάποια στιγμή όπως είπατε είχε περισσότερους από 20.000 ανθρώπους και λίγο πριν από τη φωτιά ήταν 13.000. Πώς μπορείτε να διασφαλίσετε ότι αυτό δεν θα συμβεί ξανά στον νέο καταυλισμό, δεδομένου ότι μόνο οι μετανάστες στα νησιά μπορούσαν να επανεγκατασταθούν στην Τουρκία; Ποιες θα είναι οι κόκκινες γραμμές σας για να μην έχετε ξανά τις ίδιες απάνθρωπες συνθήκες; 

Δεν πρέπει να έχουμε τέτοιου είδους καταυλισμούς, χρειαζόμαστε κέντρα υποδοχής και πρέπει να τους διαχειριζόμαστε σωστά. Χρειαζόμαστε επίσης σαφή χρονικά όρια για το πόσο καιρό μπορούν να βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι στα κέντρα υποδοχής. Πιστεύω όμως επίσης ότι είναι απαραίτητο να έχουμε έναν υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης. Έτσι, εάν μια χώρα βρίσκεται υπό πίεση όπως είναι τώρα η Ελλάδα και είναι για πολλά χρόνια, άλλα κράτη μέλη πρέπει να μπουν για να βοηθήσουν. 

Επίσης σημαντικό, ότι έχουμε πιο γρήγορες διαδικασίες ασύλου στην Ελλάδα. Αλλά ήταν μόνο σε ισχύ τον τελευταίο χρόνο. Τώρα επεξεργάζονται τις αιτήσεις πολύ πιο γρήγορα και φαίνεται ότι είναι και με υψηλή ποιότητα. Υπάρχει χαμηλός αριθμός διαφορετικών αποφάσεων (σ.σ. από την δευτεροβάθμια επιτροπή) όταν κάνουν ένσταση. Αυτός είναι επίσης ένας τομέας στον οποίο μπορεί να βοηθήσει η Επιτροπή, μπορούμε να κάνουμε περισσότερα μέσω της EASO. Με την πρότασή μας, θα εξελιχθεί η EASO σε κατάλληλη υπηρεσία. 

Η Πρόεδρος της Κομισιόν είπε ότι θα υπάρξει «νέο Δουβλίνο». 

Θα αποσύρουμε την πρόταση του Δουβλίνου που βρίσκεται επί τάπητος και υπάρχει από το 2016. Αυτή είναι μία από τις προτάσεις που προκαλούν το μεγαλύτερο μέρος του μπλοκαρίσματος. Θα κάνουμε μια νέα πρόταση αντ 'αυτού που θα αντικαταστήσει την τρέχουσα πρόταση του Δουβλίνου και θα κάνουμε επίσης τροποποιήσεις στον ισχύοντα κανονισμό του Δουβλίνου. Επομένως, ο υφιστάμενος κανονισμός του Δουβλίνου δεν θα καταργηθεί αλλά θα είναι τροπολογίες σε αυτό και στην ευθύνη των πρώτων χωρών, αλλά αυτό δεν θα καταργηθεί. 

Γιατί η πρότασή σας θα λειτουργήσει τώρα, ενώ απέτυχαν τα τελευταία πέντε χρόνια;  

Φυσικά είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο που μου δόθηκε να βρω ένα νέο ξεκίνημα και να προχωρήσω σε μια νέα πρόταση που θα γίνει αποδεκτή από όλα τα κράτη μέλη και το Ευρωκοινοβούλιο. Είναι μια δύσκολη άσκηση. Δύο πράγματα είναι σημαντικά για να είναι επιτυχημένη η πρόταση: έχω ταξιδέψει πολύ, έκανα πολύ διάλογο με όλα τα κράτη μέλη, αρκετές φορές, με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, με το Κοινοβούλιο, διαφορετικά πολιτικά κόμματα, για να προσπαθήσω να ανακαλύψω πού θα μπορούσε να υπάρξει συμβιβασμός, για να βρούμε τη σωστή ισορροπία. Νομίζω ότι τη βρήκα. Το αποτέλεσμα είναι ότι κανείς δεν θα είναι ικανοποιημένος.

Όλοι θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτός είναι ένας ισορροπημένος συμβιβασμός που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτός για όλους. Κανείς δεν θα έχει τις ιδανικές λύσεις στο Σύμφωνο, αλλά θα είναι ένας τρόπος προόδου που θα κάνει τα πράγματα καλύτερα και αποδεκτά. 

Είναι επίσης σημαντικό να ληφθεί υπόψη στην πραγματικότητα: η προηγούμενη πρόταση από το 2016 υποβλήθηκε υπό το φως της κρίσης του 2015. Και τότε είχαμε περίπου δύο εκατομμύρια παράτυπες αφίξεις στην ΕΕ. Και το 90% ήταν πρόσφυγες. Υπήρξε πολύ έντονη εστίαση στη μετεγκατάσταση. Τώρα βρισκόμαστε σε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση.  

Πέρυσι είχαμε 2,4 εκατομμύρια αιτήματα μόνιμης κατοικίας στην Ε.Ε. Οι περισσότεροι από αυτούς για οικογενειακούς λόγους, λόγους αγάπης, εργασίας, σπουδών, μερικοί που έλαβαν άσυλο. Ταυτόχρονα είχαμε μόνο 140.000 παράτυπες αφίξεις. Από αυτές, μόνο το 1/3 είναι πρόσφυγες και τα 2/3 θα έχουν αρνητική απόφαση ασύλου και θα πρέπει να επιστρέψουν. Αυτό σημαίνει ότι ασχολούμαι επίσης με την εστίαση στις επιστροφές στην επικείμενη πρότασή μου. 

Τι γίνεται με τις επιστροφές;

Θα επικεντρωθούμε πολύ στις επιστροφές. Ένα στοιχείο που είναι σημαντικό είναι η ταχύτερη διαδικασία. Όταν ένα άτομο ζει σε μια χώρα για χρόνια πριν λάβει την απόφαση επιστροφής, είναι πολύ δύσκολο να το επιστρέψει. Είχαν χρόνο να ερωτευτούν, να γίνουν μέλη της κοινωνίας, ειδικά για εθελοντικές επιστροφές. Οπότε στόχος είναι η ταχύτερη διαδικασία και επίσης ότι μια αρνητική απόφαση ασύλου θα συνοδεύεται από μια απόφαση επιστροφής. Αυτή θα μπορούσε να είναι μια ταχύτερη διαδικασία που θα μπορούσε να αποδώσει. 

Η Frontex ασχολείται ήδη με επιστροφές, αλλά εξακολουθεί να είναι υπεύθυνο το κάθε κράτος μέλος. Οι υπηρεσίες της ΕΕ μπορούν να βοηθήσουν και ο Frontex το κάνει ήδη, με σχέδια και τέτοια πράγματα. Θα κάνω τροπολογίες για να το κάνω ευκολότερο και να τονίσω τη σημασία των επιστροφών και θα βοηθήσω στην ταχύτερη διαδικασία. 

Επιστροφές που οργανώνονται από τα πρώτα κράτη υποδοχης; Ή θα αναλάβουν την ευθύνη και άλλα κράτη; 

Όλα τα κράτη μέλη επιστρέφουν σήμερα. Και πρέπει να συνεχίσουν με αυτό. Και πρέπει να τους βοηθήσουμε να είναι πιο αποτελεσματικά στις επιστροφές. Και αυτό θα προτείνω. Σήμερα οι επιστροφές είναι πολύ λιγότερο από 40%... 

Είναι η υποχρεωτική μετεγκατάσταση μέρος αυτού του υποχρεωτικού συστήματος αλληλεγγύης; 

Οι υποχρεωτικές ποσοστώσεις για μετεγκατάσταση ήταν ένα πολύ διχαστικό ζήτημα για τα κράτη μέλη. Υπάρχει όμως ένα ισχυρό χαρτί - είχαμε αυτήν την απόφαση του Δικαστηρίου, ότι είναι δυνατόν να έχουμε υποχρεωτικές ποσοστώσεις. Ωστόσο το θέμα εξακολουθεί να διχάζει. Και αν κοιτάξουμε στην πραγματικότητα έχουμε πολλούς ανθρώπους που έρχονται, που δεν δικαιούνται διεθνή προστασία και πρέπει να επιστραφούν. Αναρωτιέμαι αν είναι καλή ιδέα να μετεγκαταστήσουμε αυτούς που πρέπει να επιστραφούν. Προσπαθούμε να βρούμε έναν τρόπο να δώσουμε την απαραίτητη βοήθεια σε χώρες που βρίσκονται υπό πίεση. Η μετεγκατάσταση είναι ένα σημαντικό μέρος, αλλά επίσης να γίνεται με τρόπο που να είναι δυνατό να γίνει αποδεκτό για όλα τα κράτη μέλη. 

Μια σημαντική πτυχή εδώ είναι ότι όλα τα κράτη μέλη πρέπει να ανταποκριθούν στον υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης ανάλογα με το μέγεθος και την ικανότητά τους. Δεν πρέπει να υπάρχει τρόπος για ένα κράτος-μέλος να ξεφύγει, απλά στέλνοντας μερικές κουβέρτες. Η σημαντική πτυχή θα είναι να βρεθεί η σωστή ισορροπία. Αλληλεγγύη σημαίνει επίσης ότι πρέπει να βεβαιωθούμε ότι οι άλλοι δείχνουν αλληλεγγύη στον ίδιο βαθμό δίνεις κι εσύ σε ένα κράτος-μέλος. Αυτή είναι η ισορροπία που πρέπει να βρούμε. Δεν πρέπει να είναι εθελοντικό το σε ποιο βαθμό επιδεικνύει ένα κράτος αλληλεγγύη, πρέπει να είναι σύμφωνη με την ικανότητα και το μέγεθος της οικονομίας από αυτήν τη χώρα. Το να στέλνει μια χώρα κουβέρτες στη Λέσβο δεν θα είναι αρκετό. 

Πώς δηλαδή θα βοηθήσετε πρακτικά την Ελλάδα και τις άλλες χώρες; 

Το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε σήμερα είναι ότι δεν έχουμε κοινό σύστημα και δεν διαθέτουμε υποχρεωτικό μηχανισμό αλληλεγγύης. Οπότε χώρες όπως η Ελλάδα πρέπει να βασίζονται σε ad hoc αλληλεγγύη. πραγματικά δεν είναι αρκετό. Κατά την άποψή μου, το πακέτο που θα παρουσιάσω είναι ένα περιεκτικό που περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές πτυχές, που όλοι μας θα βοηθάμε στη διαχείριση της μετανάστευσης με ομαλό τρόπο, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού αλληλεγγύης αλλά και άλλων πτυχών. Εάν εγκριθεί η πρότασή μου, θα έχουμε καλύτερη κατάσταση από αυτήν στην οποία βρισκόμαστε. 

Υπάρχουν στην Ελλάδα καταγγελίες για Push Backs. Σας ανησυχεί αυτό; 

Ανησυχώ πολύ για αναφορές γι αυτό. Εάν πραγματοποιούνται, αυτό παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα υποβολής αίτησης ασύλου. Αυτό πρέπει να υπερασπιστούμε. Έχω δεσμευτεί στο Ευρωκοινοβούλιο ότι πρέπει να θεωρήσουμε στο Σύμφωνο ότι υπάρχει ένας μηχανισμός παρακολούθησης αυτού, αυτός είναι ο στόχος μου. 

Πώς θα περιγράφατε τον ρόλο της Τουρκίας στο μεταναστευτικό; Η χώρα φιλοξενεί εκατομμύρια Σύριους, αλλά ταυτόχρονα είδαμε τον Πρόεδρο Ερντογάν να απειλεί την ΕΕ να οδηγεί χιλιάδες μετανάστες στα ευρωπαϊκά σύνορα πριν από 6 μήνες. 

Αυτό που είδαμε τον Φεβρουάριο, τις απειλές σε βάρος της Ευρώπης με τη χρήση μεταναστών, δεν είναι ποτέ αποδεκτή. Αλλά είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η Τουρκία είναι η χώρα στον κόσμο που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο πληθυσμό προσφύγων -4 εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες! Και η ΕΕ τους βοηθά με αυτό. Πληρώνουμε για υγειονομική περίθαλψη, δίνουμε χρήματα για αυτούς τους ανθρώπους, για σχολεία. Αυτός είναι ένας σωστός τρόπος για να το κάνουμε, πρέπει να βοηθήσουμε χώρες που φιλοξενούν μεγάλες κοινότητες προσφύγων. Αλλά δεν πρέπει ποτέ να εκβιάζουμε ή να απειλούμε. 

Πώς θα πιέσετε την Τουρκία να μεταφέρει περισσότερους μετανάστες από τα ελληνικά νησιά για επανεγκατάσταση, όπως απαιτεί η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας; 

Όσον αφορά την επανεγκατάσταση, στην κοινή δήλωση ήταν ένα προς ένα. Όμως, η Ε.Ε έχει πάρει πολλούς για επανεγκατάσταση από την Τουρκία και η Τουρκία έχει πάρει πίσω εκείνους που στάλθηκαν από την Ελλάδα έως ότου ήρθε ο Covid και στη συνέχεια σταμάτησε. Ας ελπίσουμε ότι θα ξεκινήσει ξανά. Αλλά το πρόβλημα ήταν ότι για πολλά χρόνια ότι η Ελλάδα έστειλε πολύ λίγα άτομα πίσω. Δεν μπορείτε να κατηγορήσετε την Τουρκία για αυτό. Φέτος υψηλότερο ποσοστό ατόμων, επίσης κατά τη διάρκεια των εντάσεων τον Φεβρουάριο. Αλλά με τον κορονοϊό, σταμάτησε.