Υπουργικό συμβούλιο: Τι προβλέπει ο πρώτος κλιματικός νόμος

α) Για τον εθνικό κλιματικό νόμο:  Θεσπίζει πλαίσιο για τη σταδιακή και οριστική μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών και την αύξηση των απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου με τον πλέον περιβαλλοντικά βιώσιμο, κοινωνικά δίκαιο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο, συμβάλλοντας στην επίτευξη του στόχου κλιματικής ουδετερότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως το 2050. Παράλληλα, βελτιώνει την προσαρμοστική ικανότητα και την κλιματική ανθεκτικότητα της Ελλάδας.

Του Αλέξανδρου Διαμάντη

Σημειώνεται ότι σήμερα δεν υπάρχει ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αλλά διάσπαρτες αποσπασματικές διατάξεις, που δεν εξασφαλίζουν ότι κινούμαστε με συνεκτικό τρόπο προς την κλιματική ουδετερότητα. Δεν υπάρχει εμπλοκή όλων των τομέων της οικονομίας, αλλά ούτε και της δημόσιας διοίκησης στο βαθμό που απαιτείται. Δεν υπάρχει δεσμευτικός οδικός χάρτης για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και θεσμοθετημένα ορόσημα. 

Πολιτικοί στόχοι της νομοθετικής αυτής πρωτοβουλίας είναι:

• Αναδεικνύουμε πολιτικά το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, θεσπίζοντας διαδικασίες διακυβέρνησης που εμπλέκουν συστηματικά το εθνικό Κοινοβούλιο. Εμπλέκουμε την κοινωνία και το πολιτικό σύστημα στην κλιματική διακυβέρνηση και αυξάνουμε την ευαισθητοποίηση των πολιτών στο θέμα της κλιματικής αλλαγής.
• Ενσωματώνουμε την κλιματική διάσταση στις τομεακές πολιτικές.
• Κινητοποιούμε όλους τους τομείς της οικονομίας και της διοίκησης στο στόχο της κλιματικής ουδετερότητας.
• Επιταχύνουμε τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία με τρόπο που διευκολύνει την ηπιότερη προσαρμογή, τη δικαιότερη κατανομή των βαρών μεταξύ των οικονομικών κλάδων, αλλά και των πολιτών, και δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης.
• Ο εθνικός κλιματικός νόμος αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την υλοποίηση σε εθνικό επίπεδο της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας κατ’ αντιστοιχία με τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο, έτσι ώστε  η Ελλάδα να είναι ανάμεσα στους πρωτοπόρους της υλοποίησης της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας.
• Θεσπίζουμε οδικό χάρτη για τη μετάβαση της κοινωνίας και της οικονομίας στην κλιματική ουδετερότητα, αυξάνοντας την προβλεψιμότητα του οικονομικού περιβάλλοντος και συντελώντας στην εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης και σταθερότητας στην αγορά, προϋποθέσεις απαραίτητες για την προσέλκυση επενδύσεων ιδίως στους τομείς των ΑΠΕ, της εξοικονόμησης και της αποθήκευσης ενέργειας, της διείσδυσης του πράσινου υδρογόνου κ.λπ.
• Υπηρετεί την επιτάχυνση της απανθρακοποίησης που αμβλύνει την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και οδηγεί στη μεσοπρόθεσμη μείωση του ενεργειακού κόστους.

Μακροπρόθεσμος ποσοτικός στόχος είναι να καταστεί  η Ελλάδα, το αργότερο έως το 2050, κλιματικά ουδέτερη, που σημαίνει ότι οι εκπομπές από τις πηγές και οι απορροφήσεις από τις καταβόθρες των αερίων του θερμοκηπίου θα έχουν ισοσκελιστεί. 

Ενδιάμεσοι ποσοτικοί στόχοι είναι η μείωση έως το 2030 των καθαρών εκπομπών κατά 55% σε σχέση με το 1990 και έως το 2040 κατά 80%  σε σχέση με το 1990.

β) Νομοσχέδιο για τον εκσυγχρονισμό της αδειοδοτικής διαδικασίας έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα και το μετασχηματισμό της Ελληνικής Διαχειριστικής Αρχής Υδρογονανθράκων.

-Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του Α’ Μέρους:

Ολοκληρώνεται η απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης έργων ΑΠΕ & ΣΗΘΥΑ. Οι προτεινόμενες διατάξεις αποτελούν το αμέσως επόμενο αναγκαίο βήμα, μετά την έκδοση της Βεβαίωσης Παραγωγού ή της Βεβαίωσης Ειδικών Έργων και καταλαμβάνει όλα τα αδειοδοτικά στάδια από την έκδοση των ανωτέρω Βεβαιώσεων, μέχρι και την έκδοση της Άδειας Λειτουργίας των έργων. 

-Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του Β’ Μέρους:

Θεσπίζεται το νομοθετικό πλαίσιο για την ανάπτυξη και συμμετοχή μονάδων αποθήκευσης στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Καθορίζεται η αδειοδότηση της ενεργειακής δραστηριότητας της αποθήκευσης, καθώς και σταθμών που συνδυάζουν μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις για την τροποποίηση των υφιστάμενων σχετικών αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για την εξέταση των εκκρεμών αιτήσεων

- Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του Γ’ Μέρους:

Θεσπίζεται ένα ολοκληρωμένο και σύγχρονο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων κατά τρόπον ώστε να αξιοποιηθεί το άριστο αιολικό δυναμικό της χώρας με το βέλτιστο δυνατό τρόπο. Εισάγονται  ανταγωνιστικές και διαφανείς διαδικασίες και προτεραιοποιείται η ασφάλεια δικαίου, ώστε να εμπνεύσει εμπιστοσύνη σε υποψήφιους που θα επενδύσουν σε τόσο υψηλής κεφαλαιακής έντασης επενδύσεις. Παράλληλα, το Ελληνικό Δημόσιο ασκεί τον έλεγχο και την εποπτεία επί της συγκεκριμένης δραστηριότητας, διασφαλίζοντας τη διαφύλαξη του δημοσίου συμφέροντος στον εθνικό θαλάσσιο χώρο.

Σε ό,τι αφορά τα προβλήματα που επιλύονται επισημαίνεται ότι: 

Α. Με τις ρυθμίσεις του Α’ Μέρους:

• Ολοκληρώνεται ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας αδειοδότησης των εν λόγω έργων.
• Επιλύονται σημαντικές χρονικές καθυστερήσεις που σημειώνονται σε κάθε στάδιο της αδειοδοτικής διαδικασίας.
• Απαλλάσσονται οι αρμόδιες υπηρεσίες από τεράστιο φόρτο και όγκο εργασίας.
• Καθορίζονται διακριτά και μειώνονται οι περιπτώσεις των τροποποιήσεων των έργων.
• Παρέχεται ευελιξία στον επενδυτή στην πρόοδο του έργου του, σε συνδυασμό με την ταχύτητα στις διαδικασίες.
• Επιβάλλονται συγκεκριμένες και αυστηρές προθεσμίες στις οποίες υπόκεινται τόσο  οι επενδυτές, όσο και οι αδειοδοτούσες Αρχές.
• Ψηφιοποιείται το σύνολο της διαδικασίας, μέσω της Υπηρεσίας μιας Στάσης και του Πληροφοριακού Συστήματος.

Β. Με τις ρυθμίσεις του Β’ Μέρους:

• Ρυθμίζεται διακριτά η ενεργειακή δραστηριότητα της αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.
• Εισάγεται η απαραίτητη νομοθετική πρόβλεψη για τη χορήγηση διαφορετικών κατηγοριών  αδειών.
• Εισάγονται προβλέψεις σχετικά με τη χωροθέτηση των μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και αποσαφηνίζονται τα θέματα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των εν λόγω έργων.
• Προβλέπεται η χορήγηση ενισχύσεων ανάλογα με τη μορφή του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
• Επιτυγχάνεται η ορθολογική οργάνωση του θεσμικού πλαισίου, η επιτάχυνση της υλοποίησης των εν λόγω έργων και η οικονομικά αποδοτικότερη διείσδυση των ΑΠΕ στην ελληνική αγορά ενέργειας, σύμφωνα με τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). 
• Εκσυγχρονίζεται και συμπληρώνεται το θεσμικό πλαίσιο για την αδειοδότηση σταθμών παραγωγής από συμβατικά καύσιμα. 

Γ. Με τις ρυθμίσεις του Γ’ Μέρους:

• Θεσμοθετείται συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων και ορίζεται ο φορέας διαχείρισης της εν λόγω δραστηριότητας.
• Ρυθμίζεται ειδικά η χωροταξική λύση, η διαδικασία παραχώρησης μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας, τα ζητήματα διασύνδεσης και ο προσδιορισμός της τιμής αποζημίωσης επί της παραγόμενης ενέργειας μέσω διαγωνισμού.
• Αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της διάσπαρτης νομοθεσίας για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, και ρυθμίζονται εκκρεμότητες που είχαν δημιουργηθεί από το παλαιότερο αποσπασματικό νομοθετικό πλαίσιο.

Σε ό,τι αφορά τους στόχους επισημαίνεται ότι μεταξύ άλλων επιδιώκεται:  

• Μέσω της απλοποιημένης και ψηφιοποιημένης διαδικασίας, η αδειοδότηση μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, δεν θα υπερβαίνει τα 2 έτη.
• Απαλλάσσονται οι αρμόδιες αδειοδοτούσες Αρχές από μεγάλο διοικητικό φόρτο.
• Διατίθεται στους επενδυτές η απαραίτητη ευελιξία, ώστε να σχεδιάζουν και να κατασκευάζουν το έργο τους ταχύτερα χωρίς προσκόμματα, με ταυτόχρονη θεσμοθέτηση αυστηρών οροσήμων υλοποίησης και απόδειξης της σοβαρότητας του ενδιαφέροντος  τους και της φερεγγυότητάς τους.
• Δημιουργείται ένα ασφαλές επιχειρηματικό περιβάλλον, το οποίο θα προσελκύσει επενδύσεις και ξένα κεφάλαια.
• Θεσπίζεται μία αυτοματοποιημένη διαδικασία, η οποία θα παρακολουθείται και εποπτεύεται από την Υπηρεσία μιας Στάσης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ένα Πληροφοριακό Σύστημα, το οποίο θα βρίσκεται σε διαλειτουργικότητα με όλα τα επιμέρους πληροφοριακά συστήματα των αρμόδιων φορέων.
• Πέραν της συμμόρφωσης με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις ΑΠΕ  επιτυγχάνονται και οι στόχοι του υφιστάμενου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, το οποίο απαιτεί αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα στο 35% μέχρι το 2030, ήτοι πάνω από 60% (61%-64%) ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Ενισχύονται οι στόχοι της απολιγνιτοποίησης, καθώς και της αύξησης της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ασφάλειας και επάρκειας του εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας, της διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος.
• Αξιοποιείται το άριστο αιολικό δυναμικό της χώρας μας.
• Ευνοούνται συνέργειες με το Πρόγραμμα Διασύνδεσης των νησιών, οι οποίες συντελούν στη μείωση του συνολικού κόστους και στην επιτάχυνση των διαδικασιών.
• Δημιουργείται σημαντική προστιθέμενη αξία σε τοπικά λιμάνια, ναυπηγεία και κατασκευαστικές εταιρείες, τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά τη συντήρηση.
• Δημιουργούνται θέσεις εργασίας υψηλής τεχνικής εξειδίκευσης στον νησιωτικό χώρο.