Ο πρώτος πρέσβης της ΠΓΔΜ στο ethnos.gr: Πώς φτάσαμε στην έξοδο Ζάεφ και η επόμενη μέρα – Τι θα γίνει με τη Συμφωνία των Πρεσπών

«Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις. Κάναμε πολλά πράγματα τελευταία, πολύ γρήγορα» δήλωσε στο ethnos.gr o πρώτος πρέσβης της ΠΓΔΜ στην Αθήνα και στενός συνεργάτης του Κίρο Γκλιγκόροφ, Λιούπτσο Αρσόφσκι, προσπαθώντας να εξηγήσει όσο πιο συμπυκνωμένα γίνεται τα αίτια που βύθισαν την Βόρεια Μακεδονία από την περασμένη Κυριακή σε νέα πολιτική κρίση μετά τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών και την βαριά ήττα του κυβερνόντος Σοσιαλδημοκρατικόύ Κόμματος, τα οποία άνοιξαν την πόρτα της εξόδου στον Ζάεφ.

«Ήταν ένας σεισμός η ετυμηγορία της κάλπης τόσο για τον Ζάεφ όσο και για τον Αχμέτι, αρχηγό του DUI, του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος στη Βόρεια Μακεδονία, που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό. Ο κόσμος καταλαβαίνει. Δεν μπορείς να του δίνεις συνέχεια υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα. Και αυτό αποτυπώθηκε στις κάλπες των δημοτικών εκλογών» πρόσθεσε.

Ο Ζάεφ πίστεψε πολύ στην Ευρώπη

Κουβεντιάζοντας μαζί του, γρήγορα μπαίνουν στο κάδρο της κριτικής του έμπειρου διπλωμάτη και πρώην υφυπουργού Εξωτερικών οι χειρισμοί της Ε.Ε.  «Η Ευρώπη μας κοροϊδεύει εδώ και 30 χρόνια. Η Γερμανία αντιμετωπίζει τα Βαλκάνια ως αποικία και ενδιαφέρεται κυρίως για φτηνό εργατικό δυναμικό. Πρέπει να καταλάβουν, όμως, όλοι ότι έχουμε και μεις στον ήλιο μοίρα. Ο Ζάεφ πίστεψε πολύ στην Ευρώπη. Όμως στη μέση της διαδρομής η διαδικασία ένταξης άλλαξε ενώ τόσο η Γαλλία όσο και η Βουλγαρία έβαλαν εμπόδια στον ευρωπαϊκό δρόμο της χώρας μας».

Βαθιά γνώστης της βαλκανικής πραγματικότητας ο κ. Αρσόφσκι τονίζει ότι υπάρχει απογοήτευση σε όλους του βαλκανικούς λαούς για την στάση της Ευρώπης. Αν κάνεις σήμερα ένα γκάλοπ, θα δεις ότι το 50% θα σου πει ότι είναι δυσαρεστημένο με τη στάση των Βρυξελλών». Ο ίδιος χαιρετίζει την πρωτοβουλία Βούτσιτς-Ζάεφ για μια περιφερειακή συνεργασία υπό τον τίτλο «Ανοικτά Βαλκάνια», υποστηρίζοντας ότι αυτή δεν λειτουργεί αποσταθεροποιητικά στην περιοχή. «Έχει μόνο ως στόχο να διευκολύνει την ελεύθερη διακίνηση πολιτών, προϊόντων και επιχειρήσεων στις Βαλκανικές χώρες».

«Εκτιμώ ότι θα πάμε σε πρόωρες εκλογές τους επόμενους μήνες»

Αναφερόμενος στην επόμενη μέρα τόνισε ότι πρώτα απ΄ όλα χρειάζεται ηρεμία, προσθέτοντας ότι οι όποιες εξελίξεις θα «τρέξουν» μετά την κατάθεση στον πρόεδρο της Δημοκρατίας της επίσημης επιστολής παραίτησης από τον Ζάεφ. «Εκτιμώ, όμως, ότι μετά από ένα, δύο μήνες θα έχουμε πρόωρες εκλογές. Δεν μπορεί να συνεχίσει αυτός ο κυβερνητικός σχηματισμός για πολύ από την στιγμή που δεν θα έχει ψηφιστεί ο νέος πρωθυπουργός από το λαό. Καμιά, όμως, αλλαγή δεν μπορεί να γίνει στην Συμφωνία των Πρεσπών, 100%. Έχει υπογραφεί μια συμφωνία μεταξύ δύο κρατών. Το Συνταγματικό όνομα της χώρας είναι Βόρεια Μακεδονία, αρέσει, δεν αρέσει. Και όσοι δημοτικοί σύμβουλοι καταστρατηγήσαν το Σύνταγμα στους δήμους μη χρησιμοποιώντας το Συνταγματικό όνομα της χώρας αλλά την παλιά ονομασία κατά την διάρκεια της ορκωμοσίας τους θα δικαστούν για την κίνησή τους. Στην εξωτερική πολιτική δεν χωρούν παιδιαρίσματα» κατέληξε.

Πως φτάσαμε στην έξοδο Ζάεφ

Πολιτικοί παρατηρητές τόνιζαν στο ethnos.gr ότι αρκεί κανείς να αναλύσει τα αίτια των χαμηλών ποσοστών συμμετοχής των πολιτών στις δημοτικές εκλογές για να καταλάβει πως φτάσαμε στην παραίτηση Ζάεφ. Ενδεικτικό είναι ότι στον πρώτο γύρο το ποσοστό συμμετοχής κυμάνθηκε στο 51% ενώ στο δεύτερο γύρο έπεσε στο 49%. Αυτό σημαίνει ότι αρκετοί ψηφοφόροι του SDSM δεν κινητοποιήθηκαν για να προσέλθουν στις κάλπες, εκφράζοντας την δυσαρέσκειά τους για μια σειρά από ανεκπλήρωτες εγχώριες υποσχέσεις του Ζάεφ. Η νίκη του το 2017 δεν ήταν μόνο μια ρήξη με τον δηλητηριώδη εθνικισμό της προηγούμενης κυβέρνησης του Νίκολα Γκρούεφσκι από το VMRO-DPMNE, αλλά και μια διαμαρτυρία κατά της εκτεταμένης διαφθοράς. 

Γρήγορα όμως προέκυψαν αμφιβολίες για το κατά πόσο η σημερινή κυβέρνηση θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τα βαθιά προβλήματα που εντοπίζονται στο κράτος δικαίου μετά και την εμπλοκή της Katica Janeva, επικεφαλής της Ειδικής Εισαγγελέως για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος σε σκάνδαλο δωροδοκίας. Ενδεικτικό είναι ως περαιτέρω δείκτης της στασιμότητας στον αγώνα κατά της διαφθοράς η 111η θέση που κατέχει η Βόρεια Μακεδονία στη λίστα της Διεθνούς Διαφάνειας. Πέρα όμως από τις υποσχέσεις για πάταξη της διαφθοράς υπήρξε δυσφορία από τους πολίτες και για την αντιμετώπιση των χρόνιων οικονομικών προβλημάτων. Όλα αυτά δεν κατέστησαν πράξη επί μακρό χρονικό διάστημα, λειτουργώντας σωρευτικά κατά της κυβέρνησης Ζάεφ.

Την ίδια ώρα η διαχείριση της πανδημίας και οι ελλείψεις του συστήματος υγείας ήρθαν στο προσκήνιο με τραγικό τρόπο τον Σεπτέμβριο, μετά από πυρκαγιά στο κέντρο του Covid στο Τέτοβο, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 14 ανθρώπους. Αν και η δυσαρέσκεια μετά την καταστροφή ήταν μεγάλη, ο Ζάεφ δεν αποδέχθηκε την παραίτηση του υπουργού Υγείας Βένκο Φιλίπτσε λόγω εσωκομματικών πολιτικών παιχνιδιών.

Θύμα της ευρωπαϊκής πολιτικής ο Ζάεφ

Πολιτικοί παρατηρητές από τη γειτονική χώρα μιλώντας στο ethnos.gr τόνιζαν ότι το μεγαλύτερο πλήγμα στην διακυβέρνηση του Ζάεφ, ήρθε από την ίδια την ΕΕ που πόνταρε σε αυτόν και στην οποία ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας ήταν πλήρως αφοσιωμένος. Έτσι ενώ η ένταξη στο ΝΑΤΟ το 2020 έχει περάσει σχετικά γρήγορα, όσον αφορά την ΕΕ, η προσέγγιση έχει βαλτώσει. Πρώτα η Γαλλία μπλόκαρε την έναρξη των διαπραγματεύσεων και μετά η Βουλγαρία. Όπως ανέφεραν πολιτικοί αναλυτές της Βόρειας Μακεδονίας στο ethnos.gr όλη αυτή η ιστορία με την ΕΕ η οποία σε κάθε εξάμηνο σε κάθε Συμβούλιο θα προχωρούσε και θα γινόταν η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη και κάθε φορά αναβαλλόταν -είτε γιατί την πρώτη φορά η Γαλλία αντέδρασε, ακολουθώντας την στο παρασκήνιο η Ολλανδία και η Δανία, είτε γιατί ακολούθησε στη συνέχεια το βέτο από την πλευρά της Βουλγαρίας-με το μοτίβο αυτό να συνεχίζεται μέχρι σήμερα, δυσαρέστησε πολλούς υποστηρικτές του Ζάεφ και τους αποθάρρυνε να προσέλθουν στις κάλπες στις προηγούμενες δύο Κυριακές. Αμφίβολο, εξάλλου, είναι αν θα έχουμε στο επόμενο Συμβούλιο τον Δεκέμβριο κάποια θετική εξέλιξη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσει να φθίνει και η ευρωπαϊκή τάση του κόσμου (αποτυπώθηκε όλο το προηγούμενο διάστημα και στις έρευνες κοινής γνώμης) καθώς η αξιοπιστία της ΕΕ έχει πληγεί με την ανεπιτυχή διαδικασία διεύρυνσης στα Βαλκάνια.

Εσωκομματική αντιπολίτευση στον Ζάεφ

Στα παραπάνω ζητήματα το τελευταίο διάστημα προστέθηκε ακόμη ένα νέο, αυτό της εσωκομματικής αντιπολίτευσης που δέχεται ο Ζάεφ. Στο SDSM υπάρχει σοβαρό εσωκομματικό πρόβλημα καθώς υπάρχει μια ομάδα η οποία δεν θέλει τον Ζάεφ και ενδεχομένως η αποχή μελών ή ψηφοφόρων του SDSM από τις δημοτικές εκλογές να οφείλεται σε μεθόδευση από αυτήν την τάση του κόμματος.

Τα σενάρια της επόμενης μέρας

Κάθε μέρα που περνάει φέρνει ολοένα πιο κοντά τη Βόρεια Μακεδονία με το στήσιμο πρόωρων καλπών. Όλες όμως οι εξελίξεις θα «τρέξουν» μετά και την επίσημη παραίτηση Ζάεφ. Μέχρι να φτάσουμε στην προκήρυξη πρόωρων εκλογών η χώρα μπορεί να βαδίσει ανάμεσα σε τρεις δρόμους.

Στο πρώτο σενάριο μετά την παραίτηση Ζάεφ ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Στέβο Πενταρόφσκι θα χορηγήσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε εντολοδόχο πρωθυπουργό που θα υποδείξει ο νυν κυβερνητικός συνασπισμός και θα προχωρήσει η Βουλή μετά σε διαδικασία ψήφου εμπιστοσύνης.

Το δεύτερο σενάριο θέλει τον σχηματισμό κυβέρνησης που δεν ελέγχεται από την σημερινή κυβερνητική πλειοψηφία-μπορεί να είναι κοινής αποδοχής, μια τεχνική κυβέρνηση- που θα οδηγήσει την χώρα σε πρόωρες εκλογές.

Το τρίτο σενάριο το οποίο συγκεντρώνει και τις λιγότερες πιθανότητες είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης από τα κόμματα της σημερινής αντιπολίτευσης εφόσον αποδείξουν ότι διαθέτουν κυβερνητική πλειοψηφία (απαιτούνται 61 βουλευτές) για να την σχηματίσουν.

Η στάση της αντιπολίτευσης

Ο αρχηγός του VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μίτσκοσκι δήλωσε ότι το κόμμα του, μαζί με το κόμμα «Levica» (Αριστερά) και τα αλβανικά κόμματα «Συμμαχία για τους Αλβανούς» και «BESA» εξασφάλισε κοινοβουλευτική πλειοψηφία 61 βουλευτών, η οποία, όπως είπε, «εγγυάται πως αυτή η κυβέρνηση υπό το SDSM ανήκει στο παρελθόν».

Ωστόσο, η πλειοψηφία αποσκοπεί μόνο στην κατάθεση πρότασης μομφής αν δεν παραιτηθεί ο Ζάεφ και δεν έχει να κάνει με τον σχηματισμό κυβέρνησης, όπως ανοιχτά έχουν δηλώσει κάποια κόμματα της αντιπολίτευσης. Το κόμμα «Levica» (Αριστερά) ανακοίνωσε ότι θα κατέβει αυτόνομα στις επόμενες εκλογές και από την άλλη ο Γκάσι του αλβανικού κόμματος «Alternativa» δήλωσε ότι δεν θα συμμετάσχει σε καμία κυβέρνηση που θα έχει αντιευρωπαϊκό προσανατολισμό ή θα είναι εναντίον του ΝΑΤΟ, αποκλείοντας ουσιαστικά μια πιθανή σύμπραξη με το VMRO-DPMNE.

Τι σημαίνει η άνοδος του VMRO-DPMNE στην εξουσία

Μια πιθανή αλλαγή του πολιτικού σκηνικού στη Βόρεια Μακεδονία με ανατροπή στις επόμενες πρώρες εκλογές του φιλοευρωπαϊκού κυβερνητικού σχηματισμού από μια εθνικιστική κυβέρνηση υπό το VMRO-DPMNE αυτό αυτομάτως θα σημάνει και μια πιο έντονη κόντρα μεταξύ Σκοπίων και Σόφιας. Θα οδηγήσει σε περαιτέρω απομάκρυνση της Βόρειας Μακεδονίας από την ευρωπαϊκή προοπτική, θα φέρει νέους εθνικισμούς και αλυτρωτισμούς από την πλευρά των Σκοπίων, πράγμα που θα δυσχεράνει τις σχέσεις και με την Αθήνα. Ένα τέτοιο σενάριο λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για την περιοχή, δίνοντας την δυνατότητα σε τρίτους παίκτες να κάνουν παιχνίδι στα Σκόπια.

Η πρώτη αντίδραση του SDSM μετά τη δήλωση παραίτησης Ζάεφ

Την ίδια ώρα το κυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDSM) του υπό παραίτηση πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, σε ανακοίνωσή του κατηγόρησε τον αρχηγό του αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE Χρίστιαν Μίτσκοσκι ότι ενδιαφέρεται μόνο για την εξουσία και δεν διαθέτει κανένα πολιτικό πρόγραμμα.

«Θα δούμε αυτές τις μέρες αν θα εκλεγεί μια νέα αντιδημοκρατική, αντι-ΝΑΤΟϊκή και αντιευρωπαϊκή κυβέρνηση, μία κυβέρνηση κατά των Πρεσπών και αν ο Μίτσκοσκι έχει ικανότητες και υπευθυνότητα. Το SDSM είναι στο πλευρό των πολιτών, στο πλευρό του εθνικού συμφέροντος και της προόδου της χώρας. Καλούμε όλες τις προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις και όλους τους βουλευτές που είναι υπέρ του ευρωπαϊκού μέλλοντος της χώρας μας, της δικαιοσύνης και της οικονομικής προόδου να συνεργαστούν και να σταθούν υπεύθυνα στο πλευρό της δημοκρατικής επιλογής» σημειώνεται ακόμη στην ανακοίνωση του SDSM.

Ο Αλί Αχμέτι, αρχηγός του DUI, του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος στη Βόρεια Μακεδονία, που συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό ανέφερε, σε ανάρτησή του σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ότι βρίσκεται σε επαφή με όλα τα κόμματα στη χώρα εκτός από αυτά που αντιτίθενται στις Συμφωνίες της Οχρίδας, των Πρεσπών, στη συμφωνία φιλίας Βόρειας Μακεδονίας-Βουλγαρίας, καθώς και στο ευρωατλαντικό μέλλον της χώρας, προκειμένου να διαχειριστεί την κατάσταση.