Πυκνώνουν τα σύννεφα στην ελληνική οικονομία - «Αναχώματα» στο κύμα ανατιμήσεων αναζητά η κυβέρνηση

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στο ενεργειακό πεδίο επιχειρήσεις και νοικοκυριά, που φοβούνται έκρηξη τιμών. Την ίδια στιγμή στην κυβέρνηση αναζητούν μέτρα αντίδοτο για την ακρίβεια, διατηρώντας όμως παράλληλα την οικονομία στις δημοσιονομικές «ράγες». 

Πρόκειται για μια συνθέτη εξίσωση, καθώς υπάρχει και ένας..  άγνωστος Χ που δεν είναι άλλος από τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει η Ε.Ε. στις αναταράξεις των ευρωπαϊκών οικονομιών.  Η Αθήνα ζητά ένα ενιαίο μέτωπο για την απορρόφηση των κραδασμών στο ενεργειακό πεδίο και παράλληλα επιθυμεί τη διατήρηση της ρήτρας διαφυγής από τους δημοσιονομικούς κανόνες και το 2023.  

Δεδομένο είναι πως τα αισιόδοξα σενάρια για την ελληνική οικονομία «απειλούνται» και δεν είναι εύκολο να γίνουν προβλέψεις για την επόμενη ημέρα. Στην κυβέρνηση εξετάζουν εναλλακτικά σενάρια για την οικονομία μέσα σε αυτό το ρευστό σκηνικό, καθώς αναμένεται νέα άνοδος του πληθωρισμού με αποτέλεσμα επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης. 

Οι τιμές του πετρελαίου κινούνται κοντά στα  100 δολάρια το βαρέλι, ενώ  τσουνάμι ανατιμήσεων σε βασικά προϊόντα απειλεί ευθέως το καλάθι της νοικοκυράς.  Κάθε 10% αύξηση της τιμής της ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός) αφαιρεί 0,4% από την κατανάλωση των νοικοκυριών και 0,2% από το ΑΕΠ της ευρωζώνης, συμφώνα με εκτιμήσεις της UBS.

Σε κάθε περίπτωση ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για το επόμενο διάστημα θα αναπροσαρμοστεί ανάλογα και με τα οικονομικά δεδομένα. Υπενθυμίζεται πως ο πληθωρισμός του Ιανουαρίου - πριν δηλαδή από τις εξελίξεις στην Ουκρανία- είχε σημειώσει ρεκόρ  25ετιας (άγγιξε το 6.2% ).  Αναλυτές - μετά τις τελευταίες  εξελίξεις- βλέπουν αύξηση κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες στο πληθωρισμό σε ευρωπαϊκό  επίπεδο, κάτι που όπως είναι φυσικό θα επηρεάσει  και την Ελλάδα. 

Ωστόσο δεν είναι είναι μόνο το ενεργειακό ράλι που «απειλεί» τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Η Ουκρανία έχει μια από τις μεγαλύτερες παραγωγές σιτηρών παγκοσμίως (σημαντική παραγωγή έχει και η Ρωσία) και ήδη καταγράφεται άνοδος στις τιμές. Παράλληλα είναι άγνωστο πως οι εξελίξεις θα επηρεάσουν κομβικούς  κλάδους της ελληνικής  οικονομίας, όπως για παράδειγμα ο τουρισμός. 

 Μέτρα για να αποφευχθεί… ηλεκτροσόκ στους λογαριασμούς

«Παράταση» στα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών από τις ενεργειακές ανατιμήσεις θα δώσει  η κυβέρνηση, καθώς το κύμα ανατιμήσεων δεν προβλέπεται να  τελειώσει τώρα κοντά. Ωστόσο μπροστά στο τσουνάμι αυξήσεων σε βασικά αγαθά αναζητούνται και πρόσθετα μέτρα στήριξης των πλέον ευάλωτων  και παραμένει «ζεστό» το σενάριο μιας έκτακτης ενίσχυσης πριν απο το Πάσχα. 

Σύμφωνα με πληροφορίες προτεραιότητα θα δοθεί σε δύο μεγάλες ομάδες: τους χαμηλοσυνταξιούχους (που πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια) και τους δικαιούχους τους επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης. Παράλληλα το Μάιο θα υπάρξει η δεύτερη αύξηση του κατώτατου μισθού, με το τελικό ποσό να καθορίζεται τον Απρίλιο.

Στο «γαλάζιου» στρατόπεδο ανησυχούν για  τις διαστάσεις που θα πάρει το κύμα ανατιμήσεων και το πως αυτό θα επηρεάσει όχι μόνο τα ευάλωτα νοικοκυριά αλλά και τη μεσαία τάξη. Το θετικό οικονομικό αφήγημα απειλείται και τα πρώτα καμπανάκια έχουν αρχίσει να χτυπάνε από τον Ιανουάριο, δηλαδή πριν από τις εξελίξεις στην Ουκρανία. 

Είναι χαρακτηριστικό πως τον προηγούμενο μήνα υπήρξε υστέρηση εσόδων, κάτι που αποδόθηκε στην μικρή παράταση για την εξόφληση φορολογικών υποχρεώσεων λόγω της κακοκαιρίας. Παράλληλα τον Ιανουάριο οι καταθέσεις των νοικοκυριών μειώθηκαν κατά 457 εκατομμύρια ευρώ, εξέλιξη  που πιθανότατα συνδέεται και με τις αυξημένες υποχρεώσεις λόγω των ανατιμήσεων.

Η … ρήτρα διαφυγής και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης: Τι προτείνει η κυβέρνηση 

Ευρωπαϊκό σχέδιο έκτακτης ανάγκης έχει ζητήσει η κυβέρνηση, εστιάζοντας σε τρία θέματα πρώτης γραμμής:

• Την υλοποίηση μέτρων στήριξης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα αυτό μπορεί να γίνει με τη δημιουργία ενός κεντρικού ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, με την αξιοποίηση εσόδων από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα
• Την υλοποίηση ενός κοινού σχεδίου  δράσης των ευρωπαϊκών κρατών, κατά τα πρότυπα της στρατηγικής που υιοθετήθηκε για την αγορά των εμβολίων του covid. Στόχος είναι η κοινή αγορά φυσικού αερίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που βέβαια θα εξασφαλίσει και καλύτερες τιμές. 
• Την εξαίρεση κονδυλίων που πηγαίνουν για την απορρόφηση των ενεργειακών «κραδασμών» αλλά και για την άμυνα  από τους δημοσιονομικούς κανόνες. «Είναι προφανές ότι μια σειρά από δαπάνες θα πρέπει πλέον να εξαιρεθούν από αυτό που έχουμε όλοι συνηθίσει να ακούμε ως δημοσιονομικούς κανόνες. Όχι μόνο οι ενεργειακές. Ενδεχομένως και οι αμυντικές. Και αυτό είναι σημαντικό. Οι ταχύτητες των αποφάσεων πρέπει να είναι γρήγορες» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου. 

Κρίσιμος παράγοντας είναι και η παράταση και το 2023 της γενικής ρήτρα διαφυγής, που αναστέλλει τη λειτουργία των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. Κανονικά η ρήτρα θα καταργηθεί στο τέλος του 2022, ωστόσο είναι πιθανόν αν τα οικονομικά δεδομένα αλλάξουν προς το χειρότερο να αναθεωρηθεί αυτή η πολιτική (κάτι που δεν απέκλεισε και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις).