Μητσοτάκης - Ερντογάν: Η «αποκωδικοποίηση» της συνάντησης και η επόμενη ημέρα

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε πιο κοντά την Ελλάδα και την Τουρκία, ωστόσο μένει να φανεί αν τα βήματα προόδου θα συνεχιστούν και το επόμενο διάστημα. Το χθεσινό τετ α τετ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κύλησε σε σαφέστατα καλύτερο κλίμα σε σχέση με τις προηγούμενες συναντήσεις.

Ουσιαστικά έγινε μια προσπάθεια η συζήτηση να επικεντρωθεί στα σημεία που ενώνουν τις δύο χώρες και όχι στα θέματα  που πυροδοτούν διαφωνίες. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει διαφορετική οπτική σε θέματα πρώτης γραμμής, ωστόσο οι διαφωνίες αυτές δεν επισκίασαν τη συνάντηση.

Για σχεδόν δύο ώρες ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Τούρκος πρόεδρος είχαν την ευκαιρία να  ανταλλάξουν απόψεις για μια ευρεία γκάμα θεμάτων, μεταξύ των οποίων βασική θέση είχε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Το κεντρικό μήνυμα ήταν πως παρά τις διαφωνίες που υπάρχουν τα κανάλια επικοινωνίας πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά και οι διμερείς σχέσεις να βελτιωθούν.

Μάλιστα οι τόνοι από την τουρκική πλευρά ήταν ηπιότεροι σε σχέση με τη ρητορική που έχει υιοθετήσει τους τελευταίους μήνες. Η Άγκυρα δεν εγκαταλείπει τις θέσεις της, ωστόσο  φαίνεται πως σε αυτή τη φάση θέλει να δώσει έδαφος στην θετική  ατζέντα με αιχμή την οικονομική συνεργασία των δύο χωρών.

Η συνάντηση μπορεί να αξιολογηθεί - σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές- ως ένα θεμέλιο για μια ουσιαστική βελτίωση του κλίματος των δύο πλευρών. Η αίσθηση που υπάρχει - σύμφωνα με τις ίδιες πηγές - είναι πως οι δύο πλευρές συνομίλησαν σαν σύμμαχοι που βρίσκονται αντιμέτωποι με τις προκλήσεις της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην Ευρώπη, που δημιουργεί η εισβολή στην Ουκρανία.

Ουσιαστικά υπάρχει κοινή οπτική για το ό,τι μπροστά στα μεγάλα προβλήματα που δημιουργεί ο  πόλεμος στην Ουκρανία είναι προς όφελος όλων  των  πλευρών να υπάρξει σταθερότητα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Αυτό δεν σημαίνει πως η τουρκική πλευρά δεν έθεσε τη δική της ατζέντα, ενώ δεν υπήρξαν αλλαγές στις θέσεις της. Ωστόσο τα θέματα αυτά τέθηκαν σε χαμηλότερους τόνους από ό,τι συνήθως και μένει να φανεί αν η στρατηγική αυτή θα συνεχιστεί  και το επόμενο διάστημα ή θα γίνουν βήματα πίσω.

«Βάλαμε τα θεμέλια για τη βελτίωση των σχέσεων μας» σημείωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, αναφέροντας  βέβαια πως έχουμε μεγάλες διαφορές που δεν γεφυρώνονται από τη μία στιγμή στην άλλη. Αμέσως μετά το γεύμα με τον κ. Ερντογάν ο πρωθυπουργός  σε συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο σημείωσε πως «προφανώς επαναλάβαμε τις πάγιες εθνικές μας θέσεις, δώσαμε, όμως, έμφαση στην οικοδόμηση μιας θετικής ατζέντας κυρίως στον τομέα της οικονομίας όπου νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε μία σημαντική πρόοδο τους επόμενους μήνες».

Από την τουρκική πλευρά αυτό που τονίζεται είναι  πως συμφωνήθηκε πως παρά τις διαφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας τα κανάλια επικοινωνίας πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά και οι διμερείς σχέσεις να βελτιωθούν. Σύμφωνα  με την Άγκυρα ο κ. Ερντογάν αναφέρθηκε στα βήματα που έχει κάνει η Τουρκία. Εξέφρασε παράλληλα την πεποίθηση πώς πρέπει να σημειωθεί πρόοδος σε ζητήματα όπως τα προβλήματα του Αιγαίου, οι μειονότητες, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και η λαθρομετανάστευση.

Ειδική βαρύτητα δίνεται από την τουρκική πλευρά  και στα βήματα που πρέπει να γίνουν για την επίτευξη του στόχου των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων εμπορικού όγκου μεταξύ των δύο χωρών

Το γεύμα οδηγεί σε νέα... ραντεβού

Το καλό κλίμα που επικράτησε στη συνάντηση άνοιξε το  δρόμο και για τα επόμενα.  «ραντεβού». Στόχος είναι το επόμενο διάστημα να υπάρξει καλύτερη επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα και τον επόμενο μήνα θα συνεχιστεί ο διάλογος στην Άγκυρα  στο πλαίσιο των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. 

Μάλιστα αν δεν υπάρξουν…. δυσάρεστες  εκπλήξεις το φθινόπωρο η Ελλάδα θα φιλοξενήσει το 5ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των δύο χωρών (αναμένεται να γίνει στη Θεσσαλονίκη). Στο ενδιάμεσο θα μπορούσε να υπάρξει και μια επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στην Αθήνα το καλοκαίρι, για παράδειγμα στο πλαίσιο της Συνόδου των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Να σημειωθεί επίσης πως στο χθεσινό γεύμα υπήρξε συμφωνία για τον συντονισμό των κινήσεων προκειμένου να ανοίξουν ανθρωπιστικοί διάδρομοι στην Ουκρανία.

Ο «παράγοντας» ενέργεια στις κινήσεις Αθήνας και Άγκυρας

Τις κινήσεις τους στη διπλωματική σκακιέρα θα συνεχίσουν το επόμενο διάστημα η  Ελλάδα και η Τουρκία, ενώ  το ενεργειακό μπορεί να συμβάλλει στην… αναθέρμανση των σχέσεων. Με τις ΗΠΑ να έχουν ανακοινώσει πως σταματάνε τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου και την Ε.Ε. να σχεδιάζει ενεργειακή απεξάρτηση από τη Μόσχα μέχρι το 2027 έχει ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για την επόμενη ημέρα.

Ουσιαστικά το ενεργειακό μπορεί να αποτελέσει μια αφορμή για να έρθουν πιο κοντά οι δύο χώρες, ωστόσο μένει να φανεί πως θα κινηθεί η τουρκική πλευρά. Υπενθυμίζεται πως το αζέρικο αέριο- μέσω του TAP  περνά από  την Τουρκία-  ενώ παράλληλα υπάρχει και το θέμα της αύξησης  των φορτίων LNG. Ωστόσο το μεγάλο ερώτημα είναι αν μπορεί να υπάρξει μια αναβίωση των σχεδίων για  τον Eastmed, έστω και με τροποποιήσεις.

Η Τουρκία επιθυμεί διακαώς να συμμετάσχει στις ενεργειακές συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι τυχαίο πως επιχειρείται να υπάρξουν δίαυλοι επικοινωνίας με το Ισραήλ, μετά από μια πολυετή «ψυχρότητα» στις σχέσεις των δύο χωρών. Μάλιστα ο πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτζογκ την προηγούμενη εβδομάδα επισκέφθηκε την Άγκυρα και εκεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρήκε ευκαιρία να αναφερθεί και στα ενεργειακά.

Να σημειωθεί εδώ πως ο Τούρκος  πρόεδρος το τελευταίο διάστημα θέλει  να κλείσει ανοιχτά μέτωπα, ενώ παράλληλα επιδιώκει να παίξει ρόλο μεσολαβητή  ανάμεσα σε Μόσχα και Κιέβο. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται και η σημερινή  επίσκεψη στην Τουρκία του Καγκελάριου της Γερμανίας Όλαφ Σολτς και η συνάντηση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Την ίδια στιγμή στην κυβέρνηση ετοιμάζονται για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 24 και 25 του μήνα, καθώς εκκρεμεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο η απόφαση για τη λήψη μέτρων στο ενεργειακό πεδίο. Η εξαίρεση των δαπανών για άμυνα και ενέργεια από τους δημοσιονομικούς κανόνες είναι ψηλά την ελληνική ατζέντα, ενώ μένει να φανεί ποιες άλλες αποφάσεις θα ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο μετά το «πάγωμα» των σχεδίων για το ευρωομόλογο.