Σε… αχαρτογράφητα νερά οι ελληνοτουρκικές σχέσεις: Που το πάει ο Ερντογάν - Τι περιμένει η Αθήνα

Στην ίδια ρότα των προκλήσεων είναι αποφασισμένη να συνεχίσει η Άγκυρα, που με μια σειρά κινήσεων δυναμιτίζει το κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δεν είναι μόνο πως ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κόβει τις γέφυρες του διαλόγου, είναι και το ό,τι συνεχίζει με μια σειρά κινήσεων να πυροδοτεί την ένταση.

Για μια ακόμα φορά χθες υπήρξε συνέχεια των προκλήσεων στο Αιγαίο με 41 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου. Η τουρκική πλευρά δείχνει αποφασισμένη να τραβήξει το σχοινί και είναι χαρακτηριστικό πως ανακοίνωσε νέα παράνομη Navtex, βγάζοντας στο Αιγαίο το ερευνητικό σκάφος Γιουνούζ. Την ίδια στιγμή είναι ορατός ο κίνδυνος μιας νέας εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού και μένει να φανεί αν θα συνεχιστεί η αύξηση των ροών το επόμενο διάστημα.

Ουσιαστικά όλα δείχνουν πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα συντηρήσει την ένταση και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Η γειτονική χώρα οδηγείται σε εκλογές το 2023, με μια οικονομία που κλυδωνίζεται. Αυτό έχει αντίκτυπο στη δημοτικότητα του Τούρκου προέδρου, ο οποίος αναζητά εναγωνίως τρόπους να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του. Επομένως, μια ρητορική υψηλών τόνων απέναντι στην Αθήνα τον «διευκολύνει» προεκλογικά και η εκτίμηση είναι πως ανάλογο ύφος θα ακολουθήσει στην μακρά προεκλογική περίοδο που ουσιαστικά είναι σε εξέλιξη στη γειτονική χώρα.

Από εκεί και πέρα οι υψηλοί τόνοι που χρησιμοποιεί απέναντι στην Αθήνα ο Τούρκος πρόεδρος αλλά και οι αντιδράσεις του στην ένταξη της Φιλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ εντάσσονται σε μια γενικότερη στρατηγική. Στόχος του είναι να δείξει πως έχει λόγο στα τεκταινόμενα στη διεθνή σκηνή και να καταφέρει με τον παράδοξο αυτό τρόπο να πετύχει «ανταλλάγματα» από την Δύση.

Πρόκειται βέβαια για μια στρατηγική υψηλού ρίσκου και αμφιβόλου αποτελέσματος, ωστόσο φαίνεται πως ο κ. Ερντογάν θα συνεχίσει να ανοίγει την βεντάλια των διεκδικήσεων. Η τουρκική πλευρά εκτιμά πως μπορεί να αξιοποιήσει το ρευστό γεωπολιτικό σκηνικό για να αποκομίσει οφέλη στη διεθνή σκηνή και στο πλαίσιο αυτό θα συνεχίσει το ανατολικό παζάρι.

Τρία είναι τα θέματα πρώτης γραμμής που ενδιαφέρουν την Άγκυρα. Πρώτον: η συμμετοχή στα ενεργειακά δρώμενα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει συμμαχίες (παρά το ό,τι επιδιώκει να ρίξει γέφυρες σε κράτη όπως το Ισραήλ με τα οποία τα προηγούμενα χρόνια είχε τεταμένες σχέσεις). Δεύτερον: η βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ ώστε να υπάρξει πρόσβαση στα F 16 και να «ξεχαστεί» η απόκτηση των ρωσικών S400. Τρίτον: το θέμα των κουρδικών δυνάμεων στη Βόρεια Συρία. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανήγγειλε τη Δευτέρα πως ο τουρκικός στρατός πρόκειται να εξαπολύσει σύντομα μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια Συρία, ενάντια στις κουρδικές δυνάμεις, με σκοπό να δημιουργήσει εκεί μια «ζώνη ασφαλείας» βάθους 30 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων.

Τι περιμένει η Αθήνα

Δεν αναμένει βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων το επόμενο διάστημα η Αθήνα, που τηρεί στάση αναμονής. Το σημείο μέχρι το οποίο είναι διατεθειμένος να φτάσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι κάτι που ακόμα δεν μπορεί να υπολογιστεί. Οι υψηλοί τόνοι όπως φαίνεται θα συνεχιστούν από την τουρκική πλευρά, που επιδιώκει μάταια να παίξει ένα blame game και να εμφανιστεί ως αδικημένη στην διεθνή κοινότητα.

Προς το παρόν δεν υπάρχει περιθώριο διαλόγου και ακόμα και η θετική ατζέντα - δηλαδή η συνεργασία σε θέματα οικονομίας, τουρισμού κ.α.- δεν θα εξεταστεί μέσα σε αυτό το κλίμα. Ωστόσο, μένει να φανεί αν θα παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα κλειστοί όλοι οι δίαυλοι επικοινωνίας ή θα υπάρξει κάποια αλλαγή στη στάση του κ. Ερντογάν σε δεύτερο χρόνο και αφού πρώτα κερδίσει κάτι σε κάποιο από τα άλλα ανοιχτά μέτωπα που έχει στη διεθνή σκηνή.

Το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση θα επιδιώξει την διεθνοποίηση των τουρκικών προκλήσεων και το θέμα αναμένεται να τεθεί από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στην Σύνοδο Κορυφής στο τέλος Μαΐου (η οποία θα έχει στο «μενού» το φλέγον θέμα της ενέργειας). Το μήνυμα που εκπέμπει η Αθήνα είναι πως κινήσεις αναθεωρητισμού δεν μπορούν να γίνουν δεκτές, κάτι που φάνηκε και από την διεθνή αντίδραση που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία

«Η Ελλάδα παραμένει ψύχραιμη απέναντι στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στην Ανατολική Μεσόγειο» ανέφερε χθες ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας. Σημείωσε επίσης πως «δεν πρόκειται να υποκύψουμε στον πειρασμό να απαντάμε στις προκλήσεις που δεχόμαστε με τον ίδιο τρόπο. Εμείς έχουμε μία θέση πολύ βασική: το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας απαιτούν από όλους τον σεβασμό. Αυτός είναι ο θεμελιώδης κανόνας της Συμμαχίας που ανήκουμε, του ΝΑΤΟ».